Bir yerin tamirinin yapılması için yetkili kişilerden izin alınmış ve izin alımından
sonra tamir edilecek yerin ne gibi eksikleri olduğunu, ne kadar masrafın çıkacağını belirlemek
için ehil kişiler, keşif için görevlendirilmiştir. Kâtib Mehmed Efendi ve ‘Abdullah Çavuş nâm
kimesneler, meclis-i şer‘-i şerîfe gelerek Şerefeddîn Câmi‘i kurbunda vâki‘ Bedelci Mehmed
Ağa Sarâyı dimekle ma‘rûf olan Karaman beglerbegileri ve mütesellimleri sâkin olıgeldiği
sarâyın harâba müşrif olan mahallerin ta‘mîre muhtâc olduğunu söylemiş ve cânib-i şer‘den
üzerine varılup muhtâc-ı ta‘mîr olan mevâzi‘ine nazar ve mesârih-i mühimmesi tahminen
534 KŞS 13 / 217-1.
96
çıkarılmasını istemişlerdir. Savb-ı şer‘den Ahmed Efendi ta‘yîn edildiğinde o da mi‘mârbaşı
el-Hâc ‘Osmân, ebniye ve sukûf ahvâline ehl-i vukûf ve zeyl-i kitâbda muharreretü’l-esâmî
olan müslimîn ile sarây-ı mezbûra varup ba‘de’l-keşf nazar eyleyerek ta‘mîre muhtâc yerleri
belirleyip cem‘an yetmiş guruşa ancak ta‘mîr olunur deyu tahmîn etmiştir.
536İncelediğimiz bu
belgede ta‘mîr masraflarının ahâli-i vilâyetden karşıladığını saptamaktayız.
Belgede ki,
Bedelci Mehmed Ağa Sarâyı dimekle ma‘rûf olan Karaman beglerbegileri ve mütesellimleri
sâkin olıgeldiği sarâyın harâba müşrif olan mahallerini ahâli-i vilâyetin ta‘mîr idegeldiği
beyanı ve mahkemede sarâyın harâba müşrif olan mahallerinin ta‘mîre muhtâc olan
mevâzi‘ine nazar ve mesârih-i mühimmesi tahmîn ve ta‘mîri içün ahâli-i vilâyete tenbîh
olunmasının istenmesi bu durumu açıkça ortaya koymaktadır.
537Belgelerde binâ, çeşme ve künk ta‘mîrinde olduğu gibi ırmak ve çay tathîri içinde izn
istenip keşifler yapılıp gereğinin yapıldığına şahit olmaktayız. Mehmed Ağa, meclis-i şer‘-i
şerîfe gelip Konya’da vâki‘ Çayır’da cârî olan çayın mürûr-ı eyyâmla ba‘zı yerleri yıkılup,
ba‘zı yerlerinde kavaklar bitüp suyun cereyânına mâni‘ ve çayın hâr ve hâşâk ile dolmasına
sebeb olduğunu, ta‘mîr ve tathîrinin lâzım ve mühim olduğunu bildirip cânib-i şer‘den üzerine
varılup nazar ve keşf ve tahrîr olunup tathîrine izn verilmesini istemiştir. Bunun üzerine savb-
ı şer‘den Mevlânâ ‘Abdulkâdir Efendi ta‘yîn edilmiş o da ol dahî hâlâ çiftçiler şeyhi olan es-
Seyyid Ahmed Çelebi, Bazarbaşı Receb Çelebi ve zeyl-i kitâbda muharreretü’l-esâmî olan
sâ’ir müslimîn ile çay-ı mezbûrun üzerine varıp keşf eyleyerek, Koca Kuyusu Köprüsü’ne
varınca dolup tathîr olunmak, Kilisa Köprüsü kurbunda vâki‘ çay içinde bir kavak ağacı ve
bağçelerin içinden üç kavak ağacı kat‘ olunmak lâzım ve mühim olduğunu belirlemiştir. Daha
sonra mevâzi‘-i mezbûrun tathîrine, mârü’z-zikr kavakların ve sâ’ir çay içinde nâbit su
cereyânına mâni‘ olan eşcârın kat‘ına izin verilmiştir.
538536 KŞS 13 / 67-1.
537 KŞS 13 / 67-1. 538 KŞS 13 / 158-1.
97 Sonuç
Geçmişten günümüze kadar gelen yazılı belgeler, tarihin aydınlatması bakımından
fazlaca önem arz etmektedir. Osmanlı Devleti tarih sahnesinden çekilirken, kültürü, sosyal,
idari, ekonomik, hukukî yapıları ve şehir hayatı hakkında aydınlanmamız sağlayacak çok
değerli arşiv malzemeleri bırakmıştır. Şüphesiz bu arşiv malzemeleri içerisinde kendisine
özgü yapısıyla Şer‘iye Sicilleri önemli bir yer tutmaktadır.
İnsanların birbirleriyle her türlü münasebetlerini ortaya koyan en önemli kaynaklardan
olan Şer‘iye sicilleri, 472 yıllık Türk tarihinin, iktisadı, siyasi, sosyal ve hukukî yapılarını
yakından ilgilendirmektedir. Bir nevi ait olduğu bölgenin bilgi bankası olan siciller,
mukavele, nafaka, vekâlet, vesayet, miras da‘vâları, tereke, ıtk-nâme, talâk da‘vâları, günlük
narh kayıtları ve başta padişah olmak üzere her derecedeki büyük ve küçük makamlardan,
beylerbeylerine, kadılara, müftülere, mütesellimlere voyvodalara, mütevellilere, iş erlerine
hitaben yazılan fermân, berât, divan tezkeresi, mektup vb. gibi resmi mahiyetteki emir ve yazı
kopyalarını ihtiva ederdi. Bundan dolayı gerek genel ve mahalli tarih için tarihi şahsiyetlerin,
önemli tarihî olayların, mahalli yer adlarının ve önemli tarihi müesseselerin aydınlatılmasında
gerek kaza, sancak ve eyalet taksimatı, beyler beyiliği, sancakbeyliği, kethüdalık ve
voyvodalık gibi idarî; kadılık, nâiblik, muhzırlık, mübaşirlik, bostancı başılık, çavuşluk ve
subaşılık gibi adlî müesseselerin aydınlatılmasında şer‘iye sicilleri önemli bir yere sahiptir.
Ayrıca siciller sayesinde halkın gündelik hayatını; örf, adet, gelenek ve göreneklerini;
yiyecek, içecek, giyecek, emlâk ve hayvan fiyatlarını; halkın devlet merkezi ve devletin
taşradaki görevlileri ile olan ilişkilerini; halkın devlete karşı olan yükümlülüklerini ve
ödedikleri vergileri öğrenmekteyiz.
Birçok belgeyi ihtiva etmesi sebebiyle; hukuki, iktisadi, ictimai, idari ve askeri
yönlerden mühim deliller ortaya koyan sicillerin incelenip gün yüzüne çıkarılması
gerekmektedir. Bu bağlamda biz de Konya’nın, 1087-1088 / 1676-1677 yıllarını ihtiva eden
13 Numaralı Konya şer‘iye sicilini inceleyerek bu yıllar arasında Konya’nın sosyal,
ekonomik, hukukî, idarî ve kültürel yapısının belirlenmesine katkı sağlamaya çalıştık.
İncelediğimiz sicilde idari, askeri, siyasi, iktisadi ve sosyal gelişmelerle alakalı
yaklaşık 890 tane belge bulunmaktadır. Bu belgelerin çoğunluğunu mülk satışları, fermânlar,
berâtlar, miras ve sulh da‘vâları oluşturmasına rağmen fi’l-i şenî‘, muhâla’a, tâlak, tereke,
borç da‘vâları vasî ve vekil tayini, mehr-i mü’eccel, nafaka takdiri, darp da‘vâları, gibi
belgelere de rastlamaktayız.
98
Gönderilen fermânlara baktığımızda çoğunluğunu eşkiyâ teftişi ve vergiler hakkında
olduğunu saptamaktayız. Bunların yanı sıra düzenin sağlanması, sefer hazırlığı ve
görevlendirme içinde fermânların gönderildiğini görmekteyiz. Berâtlarla ilgili belgelere
baktığımızda birçok vazife için verilen tayin berâtlarından iki önemli sonucun çıktığını
belirlemekteyiz. Bunlardan birincisi olarak birçok görevin merkezden yapılan atama usulüyle
merkezi otoritenin korunmaya çalışıldığı, ikincisi olarak da verilen vazifelere yeterli ve ehil
olan kişiler atanarak işlerin doğru yürütülmesini sağlamak istendiğidir.
Sicilde siyasi olay olarak Maskov keferesinin isyân üzere olması ve Akrabete
memleketi ve Cehri Kal‘ası’na mazarrat kastında olan Kazak eşkiyâsının mazarratların def ve
mikdârlarının belirlemek için sefer hazırlığının yapıldığını görmekteyiz.
Kişiler arasında cereyan eden mülk satışlarında; ev, dükkân, bağ, tarla ve bahçe gibi
gayrimenkul satışların sıklıkla yapılmıştır. Konya’da gayrimenkul satışlarının bu kadar çok
olması şehrin hareketli bir ekonomiye sahip olduğunu göstermektedir.
Toplumda genel asayişi bozan yaralama, hakaret, hırsızlık, cinayet ve zina gibi suçlar
incelediğimiz sicilde de mevcuttur. Toplumun ahengini bozan bu suçlara karşı, devlet,
mahalleli dâhil herkesi sorumlu tutarak bu olayları en aza indirmeye çalışmıştır. Bu yaptırımın
başarılı olduğunun kanıtı, en ufak bir olayda bile da‘vâ ile alakası olmayan çevre sakinlerin
mahkemeye başvurmasıdır.
Bireyin sosyalleşmesinde en önemli etken olan aile ile ilgili kayıtlarda ise kadınlarla
alakalı dikkat çekici noktalar vardır. Örnegin; Ailenin kurulması aşamasında her iki tarafın
rızası aranmıştır. Aile kurulmasının ön aşaması olan namzetlik kız ve ya erkek tarafının
evliliğe rızaları olmadığında sona ermektedir. Elinde mehr kozu olan kadın bu kozundan
vazgeçerek evliliği sona erdire biliyordu. Yine ailenin dağılmasından sonra da kadın; mehr,
nafaka ve velâyet gibi koruyucu haklara sahip oluyordu.
Sonuç olarak söylemek gerekirse insanların bir arada yaşadığı, hayatı paylaştıkları her
yerde, yani toplumda çeşitli olayların ve sorunların olması doğaldır. Sicilde de gördüğümüz
üzere, gerek mülk satışı, gerek borçlanma, evlenme, anlaşmazlıklar ve gerekse darp, küfür,
hırsızlık gibi birtakım olaylar yaşanmış ve bunlar kayıt altına alınmıştır. Buradan yola çıkarak
diyebiliriz ki tarihin asıl unsuru olan insan ve toplumu tanımamızda bize katkı sağlayan
siciller, insanlar ve toplumlar hakkında olumlu-olumsuz, iyi-kötü, her türlü bilgiyi
barındırması sebebiyle son derece önemli kaynaklar olduğunu ispatlamaktadır.
99
Kaynakça
13 Numaralı Konya Şer‘îye Sicili
ACARTÜRK, Ferrayi, 1672-1673 Tarihlerinde Konya’nın Sosyal Ve Ekonomik Durumu,
SOSBE, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2006.
AKGÜNDÜZ, Ahmet, “Şer‘iye Mahkemeleri ve Şer‘îye Sicilleri”, Türkler, C.X, Yeni
Türkiye Yay., Ankara 2002, s.94-115.
________, Şer‘iye Sicilleri, C.I-II, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 1988.
AKÖZ, Alâaddin, Bir İmamın Nikah Defteri (Beşiktaş Sinan-ı Cedid Mahallesi),Tablet Yay.,
Konya 2006.
AKTAN, Hamza, “Miras”, DİA, C.30, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2005, s. 143-145.
________, “Tehârüc”, DİA, C.40, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2011, s. 319.
ATAR, Fahrettin, “Fetva”, DİA, C.23, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 1995, s. 486-496.
AVCI, Mustafa, Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar, Gökkubbe Yay., İstanbul 2004.
AYDIN, M. Akif–HAMIDULLAH, Muhammed, “Köle”, DİA, C. 26, Türk Diyanet Vakfı
Yay., İstanbul 2002, s. 237-246.
AYDIN, Mehmet Akif, “ Aile”, DİA, C.2, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 1989, s. 196-
200.
________, “Deyn”, DİA, C.9, Türk Diyanet Vakfı Yay., Ankara 1994, s.266-268.
________, “Osmanlı Hukuku”, Osmanlı Devleti Tarihi, C. II, Feza Gazetecilik Yay., İstanbul
1999.
BARDAKOĞLU, Ali, “Hırsızlık”, DİA, C.17, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 1996, s.
384-396.
BARKAN, Ömer, “Avârız”, İ.A, C.II, MEB Yay., İstanbul 1961, s. 13-19.
________, “Edirne Askerî Kassamı’na Ait Tereke Defterleri (1545-1659)”, Türk Tarih
Belgeleri Dergisi, C.III, S.5-6, TTK Yay., Ankara 1968.
100
BEŞİRLİ, Mehmet, “ XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Samsun’da Evlilik Kurumu Üzerine Bazı
Bilgiler ve Uygulamalar”, Pax Ottomana, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2001, s. 105-119.
BİLMEN, Ömer Nasuhi, Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, C.6, Bilmen
Yayıncılık, İstanbul 1967.
CİN Halil-Ahmet Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, C.I-II, S.Ü. Yay., Konya 1989.
CİN, Halil, Eski Hukukumuzda Boşanma, S.Ü. Yay., II. Baskı, Konya 1998.
________, İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, S.Ü. Yay., II. Baskı, Konya 1998.
ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı,
TTK Yay., Ankara 1997.
ÇETİN, Cemal, “Anadolu’da Kapıya Katran Sürme Vak’aları: Konya Şer’iye Sicilleri
Işığında Hukukî, Kültürel ve Toplumsal Boyutları (1645-1750)”, Turkish Studies, S.9/1, Kış
2014.
DARKOT, Besim, “Konya”, İ.A, C. VI, MEB Yay., İstanbul 1998, s.841-853.
Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 2007.
FEDAYİ, Cemal, “Osmanlı’da Şeyhülislamlık Kurumu”, Osmanlı, Yeni Türkiye Yayınları,
C.6, Ankara 1999, s.447-452.
GEDİKLİ, Fethi, “Osmanlı Hukuk Tarihi Kaynağı Olarak Şer’iyye Sicilleri”, Türkiye
Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 3, Yeni Türkiye Yay., Anakara 1999, s.187-213.
GÜL Muammer-Atilla Bayram, Selçukludan Günümüze Konya’nın Sosyo-Politik Yapısı, Arge
Yay., Konya 2003.
GÜVEN, Mehmet Ali, 33 Numaralı Konya Şer‘îye Sicili (Değerlendirme ve Transkripsiyon),
SOSBE, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2006.
İPÇİOĞLU, Mehmet, Konya Şeriyye Sicillerine Göre Osmanlı Ailesi, Nobel Yay., Ankara
2001.
KONYALI, İ.Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri İle Konya Tarihi, Konya Basımevi, Konya 1964.
________, Konya Tarihi, Enes Kitap Sarayı, Ankara 1997.
101
KÖSTÜKLÜ, Nuri, 1820-1836 Yıllarında Hamid Sancağı ve Türkiye (182 numaralı Isparta
Ser’iye Siciline göre), S.Ü. Yay., Konya 1993.
KÜÇÜK, Fatih, 14 Numaralı Koya Şer‘îye Sicili (1080–1081 / 1669–1670),(Değerlendirme
ve Transkripsiyon), SOSBE (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2013.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., “Berât”, DİA, C.5, Türk Diyanet Vakfı Yay., Ankara 1992,
s.472-473.
________, “Buyruldu”, DİA, C.6 , Türk Diyanet Vakfı Yay. İstanbul 2001, s. 478-480.
________, “Ferman”, DİA, C.12, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2000, s. 400-406.
________, “Mektûp”, DİA, C.29, Türk Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2004, s. 18-21.
________, “Osmanlı İktisadî Yapısı”, Osmanlı Devleti Tarihi, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu),
C. II, Feza Gazetecilik Yay., İstanbul 1999.
________, “Tezkire”, DİA, C.41, Türk Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2012, s. 73-74.
________, Osmanlı Belgelerinin Dili, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul 1998.
MUŞMAL, Hüseyin, XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Konya’da Sosyal ve Ekonomik Hayat
(1640-1650), SOSBE (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2000.
Osmanlı Ansiklopedisi, C.II-IV, Bekir Şahin (Genel Yayın Yönetmeni), İz Yayıncılık, İstanbul
1996.
ÖNDER, Mehmet, Mevlânâ Şehri Konya, Güven Matbaası, Ankara 1971,
ÖZBİLGEN, Erol, Bütün Yönleriyle Osmanlı Âdâb-ı Osmaniye, İz Yay., İstanbul 2004.
ÖZCAN, Abdülkadir, “IV. Mehmet” DİA, C. 28, Türk Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2003,s.
414-418.
ÖZCAN, Ruhi, 17.Yüzyılda Konya'da Mülk Satışları ve Fiyatları (1640–1665), SOSBE
(Basılmamış Doktora Tezi), Konya 1993.
ÖZCAN, Tahsin, Osmanlı Para Vakıfları Kanuni Dönemi Üsküdar Örneği, TTK Yay.,
Ankara 2003.
102
ÖZTÜRK, Said, Askeri Kassama Ait On yedinci Asır İstanbul Tereke Defterleri, Osav Yay.,
İstanbul 1995.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.I-II-III, MEB
Yay., İstanbul 2004.
SAK İzzet, 47 Numaralı Konya Şer'iyye Sicili (1128–1129 /1716-1717 ) Transkiripsiyon ve
Dizin, Tablet Kitabevi, Konya 2006.
________, “Osmanlı Toplumunda Nâmzedin (Nişanın) Bozulması ve Sonuçları: Konya
Örneği (18.Yüzyılın İlk Çeyreğine Âit Konya Şer‘îye Sicillerine Göre)”, Selçuk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 16, Konya 2006, s. 493-523.
________, 10 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (1070-1071 / 1659-1661) (Transkripsiyon),
Selçuk Ünv. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yay., Konya 2003,
________, Kadı Sicilleri Işığında Konya’da Yapılan Vakıflar (1650 - 1910), Konya
Büyükşehir Belediyesi Kültür Yay., Konya 2012.
________, Şer‘iye sicillerine Göre Sosyal ve Ekonomik Hayatta Köleler (17. ve 18. Yüzyıllar)
SOSBE (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya 1992.
SAK, İzzet-AKÖZ, Alaattin, “Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı Boşanma İle Sona
Erdirilmesi: Muhâla‘a (18. Yüzyıl Konya Şer‘iye Sicillerine Göre)”, S.Ü. Türkiyat
Araştırmaları Dergisi, S.15, Konya 2004, s. 91-140.
SAMÎ, Şemseddin, Kâmus-ı Türkî, Çağrı Yay., İstanbul 1996,
SCHACTHT, Joseph, “Miras”, İ.A, C. VIII, MEB Yay., İstanbul 1971, s. 350-359.
TUŞ, Muhittin, Sosyal ve Kültürel Açıdan Konya, Tablet Yay., Konya 2007.
UĞUR, Yunus, “Şer‘iye Sicilleri”, DİA, C.39, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2010, s. 8-
11.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “Berat”, İ.A, C.II, MEB Yay, İstanbul 1961, s.523-524.
________, “Ferman”, İ.A, C. IV, İstanbul 1964, s.571-572.
________, “Şer’i Mahkeme Sicilleri”, Ülkü Halkevleri Mecmuası, C. 5, S. 29, Ankara 1935.
103 Metinler
1-1 Müfettiş Pâşâ Tardafından Gelen Haydar Beg’e Verilen Zehâyir
Müfettiş pâşâ hazretleri taraf-ı ‘âlîlerinden gelen Haydar Beg’e virilen zehâyirdir ki zikr olunur. Etmek akça 70 / odun yük ‘aded 3 / İstanbulî keyl arpa 6 / Nohud ve büber ve soğan ve tuz akça 30 / Mum ‘aded 217 /
1-2 Müfettiş Pâşâ Tarafından Türkmân İçin Gelen Ağaya Verilen Zehâyir
Müfettiş pâşâ hazretleri tarafından Türkmân içün gelen ağaya virilen zehâyirdir ki zikr olunur fî 23 şehr-i Rebî‘ü’l-evvel sene 1088 (26 Mayıs 1677).
Etmek akçası 12 / Kahve akçası 10 / Mum akçası 20 / iki gün virilmişdir.
1-3 Müfettiş Pâşâ Tarafından Gelen ‘Ömer Ağa’ya Verilen Zehâyir
Müfettiş Seyyid Mehmed Pâşâ hazretleri taraf-ı ‘âlîlerinden gelen ‘Ömer Ağa’ya yevmiye virilen zehâyirdir ki zikr olunur.
Etmek 40 / Lahm vakıyye 15 / Pirinç vakıyye 10 / Yağ vakıyye 3 / Bal vakıyye 3 / Üzüm vakıyye 4 / Büber dirhem 50 / Soğan vakıyye 3 / Nohud vakıyye 2 / Tuz vakıyye 1 / Mum vakıyye 2 /
Odun yük 5 / Şa‘îr keyl 4 / Saman ‘araba 2 / Za‘afrân dirhem 15 / Fî’l-yevmi’s-sânî 26 Rebî‘ü’l- evvel sene 1088 (29 Mayıs 1677).
Kahve ve altı kebablık lahm vakıyye 5, etmek ‘aded 40 /
1-4 Habs Götüren Velî Beg’in Mesârifi
Müfettiş Seyyid Mehmed Pâşâ ağalarından habs götüren Velî Beg’e mesârifdir zikr olunur. Yem 10 / Lahm vakıyye 5 / Pirinç vakıyye 5 / Yağ vakıyye 1,5 / Etmek ‘aded 50 / Saman yük 3 / Fî’l-yevmi’s-sânî 10 Cemâziye’l-ûlâ sene 1088 (11 Temmuz 1677).
1-5 Çayır Irmağı Tathîri İçin Verilen Para
Fî 24 Zî’l-hicce sene 1087 (27 Şubat 1677).
Bin seksen yedi senesinde Çayır Irmağı tathîri içün nefs-i şehr virilen hâne 161, rub‘ 3 / Be-her hâne guruş 1 /
Mahalle-i Sadırlar ve Şeyhvefâ ve Şeyhsadreddîn dâhil değildir.
1-6 Mütesellimin Masrafları İçin Verilen Para
Fî 20 Cemâziye’l-ûlâ sene 1088 (21 Temmuz 1677).
Mîr-mîrân Mehmed Pâşâ hazretlerinin mütesellimi olan fahrü’l-akrân Mustafâ Ağa’ya arpa içün virilen sağ hâne defteri nefs-i şehr hâne 170, rub‘ 1 / Şa‘îr keyl 8 /
2-1 1088 Senesi Konya’nın Bedel-i Sürsâtı
Sürsât el-vâki‘ fî 29 Rebî‘ü’l-âhir sene 1088 (1 Temmuz 1677).
Nefs-i şehr-i hâne 173, rub‘ 1 / Nâhiye-i Hatunsarâyı hâne 53, rub‘ 3 / Nâhiye-i Sahrâ hâne 10 / Nâhiye-i Sudirhemi hâne 52,5 / Nâhiye-i Sa‘îd-ili hâne 26, rub‘ 3 /
Yekûn hâne 316, rub‘ 1, fî guruş 4 / Yekûn guruş 1.265 / el-mu‘âfât.
104
Türbe-i Celâliye ma‘a Yağlılar ve Gödeler ve Karaaslan ve Küçükköy ve Kavak ve Salur ve Karaüyük guruş 426 / Mu‘âfât-ı Suğla guruş 336 / Karye-i Sille guruş 235, sülüs 2 / Karye-i Tat 33 / Karye-i Giryad guruş 13 /
Karye-i Kiçimuhsine guruş 28 / Karye-i Karadiğîn guruş 21 / Karye-i Ulumuhsine guruş 9 / Karye-i Zortala guruş 22 / Karye-i Botsa guruş 93 / Karye-i Sa‘îd guruş (silik) /
Karye-i Hocacihân guruş 15 / Yekûn guruş 1.241, sülüs 2 / el-mesârif.
Ber-mûcib-i defter-i hâkânî asl-ı mâl-ı mîrî akça 2.308.000, bi-hesâbı-ı guruş 2.163, sülüs 2, fî akça 110 / Ücret-i mübâşir ağa guruş 200 / Müfettiş Seyyid Mehmed Pâşâ hazretlerinin kethüdâları Türkmân üzerinden gelürken mahmiye-i Konya’ya nüzûl eyledikde Bazarbaşı Receb Çelebi’nin yedinde olan imzâlu defter mûcibince masraf guruş 63 /
Fazîletli efendi hazretlerine guruş 60 / Nâ’ibiye ve kethüdâ’iye ve hüddâmiye guruş 20 / Yekûn guruş 2.506, sülüs 2 /
2-2 1088 Senesi Konya’nın Bedel-i Nuzülü
Nuzül el-vâki‘ fî 22 Cemâziye’l-ûlâ sene 1088 (23 Temmuz 1677).
Kazâ-i Konya ber-mûcib-i sûret-i defter-i hâkânî hâne 383, rub‘ 1, fî 630 mîrî ma‘a ma‘îşet guruş 2.195, yüzon akça bir guruşa mahsûb olmak üzere / Nefs-i sehr hâne 173 / Nâhiye-i Sahrâ hâne 10 / Nâhiye-i Hatunsarâyı hâne 54,5 / Nâhiye-i Sudirhemi hâne 52,5 /
Nâhiye-i Sa‘îd-ili hâne 26, rub‘ 3 / Yekûn hâne 316, rub‘ 3, fî guruş 7, rub‘ 3 / Yekûn guruş 2455 /
el-mesârif.
Mîrî ma‘â ma‘îşet guruş 2.195 / Ücret-i mübâşir ağa guruş 160 / Fazîletli efendi hazretlerine guruş 60 / Nâ’ibiye ve kethüdâ’iye ve hüddâmiye guruş 20 / Mütesellim ağa sarâyın icâresi ve şâdü’r- revânın su yoluna ve müfettiş ağasına masraf guruş 11,5 /
Cüllâhistân Mahallesi merde olmağla müfettiş pâşâ sâlyânesinden tahsîl olunmayan 2,5 / Sakâhâne Mahallesi’nden dahî merde olmağla müfettiş pâşâ sâlyânesinden tahsîli mümkün olmayan guruş 6 / Yekûn guruş 2.455.
2-3 Bağ Sulamak İçin Su İcâresi
Fahrü’l-kuzât Ahmed Efendi ibn el-Hâc ‘Alî işbu mîr-i âb Mahmûd Ağa’nın vekîli olan Mahmûd Çelebi ibn ‘Alî Beg mahzarında şurb ve vuzû içün kadîmden olıgeldiği üzere bağıma su taleb iderin didikde beş guruş virirsen su cârî olur deyüp ol dahî beş guruşu vireyim didikde senin bağına su varıncaya dek sâ’irdir onbeş guruş hâsıl olur didiği kayd şûd.
Seyyid Süleymân Efendi bin Seyyid Mahmûd Beg, Hamza Çelebi bin Mahmûd.
3-1 Konya Kazâsı’nın Kısmet-i ‘Askeriyesinin Tefvîzi
(silik) el-Hâc Ahmed Efendi kâmiyâb tahiyyât-ı sâfiyât ithâfıyla inhâ olunur ki medîne-i Konya Kazâsı’nın umûr-ı kısmet-i ‘askeriyesi tarafımızdan size sipâriş olunmuşdur gerekdir ki kazâ-i mezbûrda vâki‘ mevtâ-yı ‘askeriyenin muhallefâtını ba‘de’t-terkîm (silik) bi’l-farîzati’ş-şer‘iye taksîm idesiz fî gurre i Rebî‘ü’l-evvel li-sene semân ve semânîn ve elf (1 Rebî‘ü’l-evvel 1088 / 4 Mayıs 1677).
Mine’l-muhlis el-fakîr Hâmid el-kâdı be-‘asâkir-i Anadolu el-mahmûre. Vasale fî 18 Rebî‘ü’l-evvel sene 1088 (21 Mayıs 1677).
3-2 Anadolu Müfettişi Seyyid Mehmed Pâşâ’nın 1088 Senesi Masraf Listesi
Emîrü’l-ümerâ’i’l-kirâm ‘izzetlü ve sa‘âdetlü memâlik-i Anadolu müfettişi olan Seyyid Mehmed Pâşâ hazretlerine giden mesârifdir ki zikr olunur.
105
Nefs-i şehr hâne 173, rub‘ 1, fî guruş 10, akça fî semen 2 / Türbe-i Celâliye guruş 550 / Mu‘âf-ı Hocacihân guruş 30 / Müşekkeli ma‘a el-mülhakât-ı bedûstân(?) guruş 60 / Sadırlar ma‘a Pîrvelî 25, hânesi menzile ta‘yîndir, hâneden mâ‘adâdır /
Poladlar ma‘a Birûnî guruş 10, hâneden mâ‘adâdır / Şeyh‘âlimân guruş 12, hânesi menzile ta‘yîndir, hâneden mâ‘adâdır / Sinân Perâkendesi guruş 15, hâneden mâ‘adâdır / Hâcıcemâl guruş 14, hânesi menzile ta‘yîndir, hâneden mâ‘adâdır /
Nehr-i Kâfir guruş 20, menzile ta‘yîndir, hâneden mâ‘adâdır / Zikr olunan Sadırlar ve Şeyh‘âlimân ve Hâcıcemâl ve Nehr-i Kâfir mahallâtının cem‘an dört hâne ve üç rub‘ hâneleri menzil defterinde mevcûd olup ve zikr olunan Sinânperâkendesi ve Poladlar mahallâtının dahî dört buçuk hânesi bu defterde mevcûd olup lâkin ahâli-i vilâyet zikr olunan mahallâta etrâf-ı karyelerden nice kimesneler gelüp tavattun itmekle ahâlisi ziyâdedir tahammüllerine göre birer mikdâr akça hâneden ziyâde virsünler dimeleriyle yürüyenleri ile ma‘â hâllerine göre tekâlîf ile mu‘âfât mahallinde tahrîr olundu.
Yekûn guruş 2.493 / el-mesârif.
Pâşâ-yı müşârün-ileyh hazretlerine nakd virilen guruş 1.650 / Pâşâ-yı müşârün-ileyh tarafından akça kabzına gelen ‘Ömer Ağa’ya on altı günde bazarbaşının defteri mûcibince masraf guruş 47 / Pâşâ-yı müşârün-ileyh tarafından teftîş içün gelen Haydar Beg’e ve Türkmân içün gelen ağaya bazarbaşının defteri mûcibince masraf guruş 20 /
Mezbûrân ‘Ömer Ağa ve Haydar Beg’e ve Türkmân içün gelen ağaya virilen saman ‘araba 29, guruş 20 / Ve otuz üç günde mezbûr ‘Ömer Ağa ve Haydar Beg’e ve Türkmân içün gelen ağaya virilen şa‘îr keyl 101, yarım 1, fî guruş 1 / Yekûn guruş 101, semen 2 / Ve mezbûr ‘Ömer Ağa ve Haydar Beg’e etmek akçası 2.640, bi-hesâb-ı guruş 11, rub‘ 3 /
Mezbûrlara lahm vakıyye 360, fî akça 10, guruş 16 / Mezbûrlara Akıncı ve ‘İmâret Mahallesi ahâlisi virdikleri bekçi akçası 120, guruş 8, semen 8 / Hüddâmiye guruş 6 / Pâşâ-yı müşârün-ileyhe mektûb götüren âdeme virilen guruş 4 /
Selvili temîn başından kesr gelen guruş 13,5 / Mûsâ Efendi yetîmlerinden alınan akça mürâbahası guruş 10 / Bundan akdem Eyâlet-i Karaman mütesellimi olan ‘Alî Ağa sâbıkan müfettiş olan ‘umdetü’l-ümerâ Ahmed Beg hazretlerine ahâli izni ile dörtyüzyetmişaltı guruş ve şikâr-ı hümâyûn içün tazılar mesârifine yüz guruş cem‘an beşyüzyetmişaltı guruş da‘vâ eyledikde ‘alâ tarîki’s-sulh virilen guruş 450 /
Konak husûsunu def‘ içün ahâli-i vilâyet tarafından pâşâ-yı müşârün-ileyhe giden Bektâş-zâde Ahmed Efendi ve Kadrî Efendi’ye götürdükleri hediye bahâsı ve ücret guruş 22,5 / Fazîletli efendi hazretlerine guruş 70 / Hüddâmiye guruş 33 / Akça cem‘ iden kâtibe ve mübâşire guruş 10 / Meblağ-ı mezbûr beyne’l-hüddâm tevzî‘ olundukda nâ’ibiye guruş 10; kethüdâ’iye guruş 7; iki nefer kâtibe