Konaklama İşletmelerinde Maliyet Hesaplarının Tekdüzen Hesap Planı

Konaklama işletmelerinin faaliyetlerinin fazla ve karmaşık olması, yetki ve sorumluk devrinin geniş olması, rekabetçi çevrede maliyet kontrolünün önemli olması, başarılı bir yönetim için planlama ve denetim işlevlerinin önemli olması sorumluluk muhasebesinin kullanılma gereksinimini ortaya çıkarmıştır. Sorumluk muhasebesi, işletmenin bölüm ya da alt bölümlerinde sorumluluk yüklenen yöneticilerin, bölümsel düzeyde faaliyet ve başarılarının ölçülebilmesini sağlamak için, muhasebe sisteminin tüm kayıt düzeni ile birlikte, işletmenin örgüt yapısı ve sorumluluk temeline göre düzenlenmesi şeklinde ifade edilebilir51_{. Sorumluluk muhasebesi, işletmedeki faaliyetlerden kimlerin sorumlu olduğunu}

ve sorumlu kişilerin kendilerine ait sorumluluk merkezlerindeki faaliyetlerin maliyetlerinin kontrol edilebilmesine olanak sağlamaktadır. Ancak sorumluluk muhasebesinin etkin bir şekilde işleyebilmesi için iyi bir organizasyon şemasının düzenlenmesi gerekmektedir.

Konaklama işletmeleri ile ilgili orijinal tekdüzen muhasebe sistemi (Uniform System of Accounts for hotels) çalışmaları 1925 yılında New York Otelciler Birliği(New York Association of New York) tarafından başlatılmış olup, aynı yıl Amerikan Motel ve Otelciler Birliği (American Motel and Hotel Association) tarafından kabul edilip kullanılmıştır. Sistem, finansal bilgilerin sınıflanması, düzenlenmesi ve sunulması için tasarlanmıştır. Böylece oteller arasında, finansal verilerin karşılaştırılması mümkün hale gelmiştir. Karşılaştırma benzer işletmelerden toplanan ortalama verilerle yapılır. Karşılaştırma yapılarak farklılıkların nerede olduğu tespit edilir, daha sonra nedenleri

analiz edilir ve işletme bunun sonucunda düzeltici faaliyetlerde bulunup bulunmayacağına karar verir52_{. Tekdüzen muhasebe sistemi, işletme yöneticilerine hangi departmanların daha}

karlı olduğu ve hangi departmanlarda maliyet kontrole ihtiyaç olduğunu anlamasına yardımcı olur.

Konaklama işletmelerinde departmanlara göre tekdüzen muhasebe sistemi aşağıdaki gibidir.

Tablo 2.3: Departmanlara Göre Tekdüzen Muhasebe Sistemi GELİRLER

Odalar Yiyecek İçecek Telefon

Yan Departman Gelirleri Toplam Gelirler DEPARTMAN GİDERLERİ(-) Odalar Odalar Yiyecek İçecek Telefon

Yan Departman Giderleri Toplam Departman Giderleri Departman Karı

DAĞITILMAYAN FAALİYET GİDERLERİ Yönetim ve Genel Giderler

Pazarlama Gideri Enerji Giderleri Bakım Onarım Gideri

52 _{Michael M. Coltman, Martin G. Jagels, Hospitality Management Accounting, John Wiley&Sons Inc.,}

Toplam Dağıtılmayan Faaliyet Giderleri Brüt Faaliyet Karı

Sabit Giderler

Kira, Vergi, Sigorta Giderleri Faiz Giderleri

Amortisman Giderleri

Vergiden Önceki Kar

Kaynak: http://webpages.dcu.ie/~mattimor/rrp&marketing.pdf, Erişim Tarihi:18/07/2005

Ülkemizde de 1994 yılından itibaren kullanılmaya başlanan Tekdüzen Hesap Planına göre 7. grubu maliyet hesapları oluşturmaktadır. Maliyet hesapları 7/A fonksiyonel sınıflandırma ve 7/B gider çeşitlerine göre sınıflandırma olmak üzere iki grupta ele alınmaktadır. İşletmeler büyüklüklerine, ihtiyaçlarına ve organizasyon yapılarına bağlı olarak 7/A veya 7/B seçeneğinden birini uygulamaktadır. Fonksiyon esasına dayalı 7/A maliyet hesapları şöyledir:

70 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı 71 Direkt İlk Madde Malzeme Giderleri 72 Direkt İşçilik Giderleri

73 Genel Üretim Giderleri 74 Hizmet üretim Maliyeti 75 Araştırma Geliştirme Giderleri 76 Pazarlama Satış Dağıtım Giderleri 77 Genel Yönetim Giderleri

78 Finansman Giderleri

Maliyet hesapları içinde yer alan 74 Hizmet Üretim Maliyet hesabı hizmet işletmelerinde kullanılmaktadır. 71, 72, 73 no’lu gruplarda yer alan hesaplar kullanılmamaktadır. Konaklama işletmelerinde üretilen hizmetin maliyetleri ile ilgili hesap ve tutarlar 74 no’lu hesap grubunda takip edilmektedir.

Konaklama işletmelerinde Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı aşağıdaki gibi oluşturabilir53_.

740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 740.10 KONAKLAMA MALİYETLERİ

740.10.0 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 740.10.001 Kırtasiye Giderleri

740.10.002 Temizlik Malzeme Giderleri

740.10.003 Çamaşır Yıkama Malzeme Giderleri 740.10.009 Buklet Malzemesi Giderleri

………

740.10.1 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ 740.10.101 Esas Ücretler

740.10.102 Fazla Çalışma Ücretleri 740.10.103 İkramiyeler

740.10.104 Sağlanan Sosyal Yardımlar ………

740.10.3 DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 740.10.301 Elektrik Gideri

740.10.302 Su Gideri 740.10.303 Kargo Giderleri 740.10.304 Telefon Gideri

740.10.305 Nakliye ve Hamaliye Giderleri 740.10.306 Acenta Komisyonları

………

740.10.4 ÇEŞİTLİ GİDERLERİ

740.10.408 Dekor ve Süsleme Giderleri 740.10.413 Kırık ve Kayıp Giderleri 740.10.414 Keten Takımları Giderleri ………

740.20 YİYECEK-İÇECEK MALİYETLERİ

740.20.0 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 740.20.001 Kırtasiye Giderleri

740.20.002 Temizlik Malzemesi Giderleri 740.10.003 Çamaşır Yıkama Malzeme Giderleri 740.10.004 Yiyecek Malzeme Giderleri

740.10.005 İçecek Malzeme Giderleri

740.20.006 İkram Yiyecek Malzeme Giderleri 740.20.007 İkram İçecek Malzeme Giderleri 740.20.008 Yakıt Giderleri

740.20.009 Fire ve Zaiyat Giderleri ……….

740.20.1 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ

740.20.101 Esas Ücretler

740.20.102 Fazla Çalışma Ücretleri 740.20.103 İkramiyeler

740.20.104 Sağlanan Sosyal Yardımlar ………

740.20.3 DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 740.10.305 Nakliye ve Hamaliye Giderleri

740.10.4 ÇEŞİTLİ GİDERLERİ

740.10.408 Dekor ve Süsleme Giderleri 740.10.413 Kırık ve Kayıp Giderleri 740.10.414 Keten Takımları Giderleri 740.10.415 Müzik Show Giderleri ………

740.33 PLAJ, YÜZME HAVUZU, SAUNA MALİYETİ 740.34 KİRALIK OTO VE TUR MALİYETİ

740.51 ÇAMAŞIRHANE MALİYETİ

740.50.0 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 740.50.001 Kırtasiye Giderleri

740.50.002 Temizlik Malzeme Giderleri

740.50.003 Çamaşır Yıkama Malzeme Giderleri 740.50.015 Giyim Eşyası ve Kumaş Giderleri ………

740.50.1 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ 740.50.101 Esas Ücretler

740.50.102 Fazla Çalışma Ücretleri 740.50.103 İkramiyeler

………

740.50.3 DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 740.50.305 Nakliye ve Hamaliye Giderleri

740.50.307 Bakım Onarım Giderleri ………

740.53 TELEFON, TELEFAKS, TELEKS HİZMETLERİ MALİYETİ 740.53.0 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

740.53.1 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ

740.53.3 DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 740.54 PERSONEL MUTFAK MALİYETİ

740.54.0 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 740.54.004 Yiyecek Malzeme Giderleri

740.54.005 İçecek Malzeme Giderleri 740.54.1 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ

740.54.3 DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 740.55 TEKNİK ATELYE MALİYETİ

740.55.1 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ

740.55.3 DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 740.55.4 ÇEŞİTLİ GİDERLER

740.60 DEPARTMANLAR AMORTİSMAN GİDERİ 740.60.100 Konaklama Departmanı Amortisman Gideri 740.60.200 Yiyecek-İçecek Departmanı Amortisman Gideri

740.60.330 Plaj, Yüzme Havuzu, Sauna Departmanı Amortisman Gideri 740.60.340 Kiralık Oto Ve Tur Departmanı Amortisman Gideri

740.60.510 Çamaşırhane Departmanı Amortisman Gideri

740.60.530 Telefon, Telefaks, Teleks Departmanı Amortisman Gideri 740.60.550 Teknik Atelye Departmanı Amortisman Gideri

740.61 GENEL AMORTİSMAN GİDERLERİ 740.61.1 Binalar Amortisman Gideri

740.61.2 Tesis, Makine ve Cihazlar Amortisman Gideri 740.61.3 Demirbaşlar Amortisman Gider

740.90 DİĞER HİZMET MALİYETLERİ

741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI 741.10 Konaklama Maliyeti Yansıtma Hesabı

741.20 Yiyecek-İçecek Maliyeti Yansıtma Hesabı

741.33 Plaj, Yüzme Havuzu, Sauna Maliyeti Yansıtma Hesabı 741.34 Kiralık Oto Ve Tur Maliyeti Yansıtma Hesabı

741.51 Çamaşırhane Maliyeti Yansıtma Hesabı

741.53 Telefon, Telefaks, Teleks Maliyeti Yansıtma Hesabı 741.55 Teknik Atelye Maliyeti Yansıtma Hesabı

741.60 Amortisman Giderleri Maliyeti Yansıtma Hesabı 741.61 Genel Amortisman Giderleri Maliyeti Yansıtma Hesabı 741.90 Diğer Hizmetler Maliyeti Yansıtma Hesabı

760 PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ

761 PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 780 FİNANSMAN GİDERLERİ

781 FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HESABI

Yukarıdaki hesap planında özellikle gider yerleri (konaklama, yiyecek-içecek, çamaşırhane vb.)işletmelerin organizasyon yapılarına ve bilgi ihtiyaçlarına göre farklılık gösterebilmektedir. 740 Hizmet üretim Maliyeti Hesabında yer alan tutarlar 741 Hizmet üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı aracılığı ile dönem sonunda gelir tablosu hesabı olan 622 Satılan Hizmet Maliyeti Hesabına aktarılır. Giderler oluştukları zaman ilgili büyük defter hesabına fonksiyon esasına göre kaydedilirken, yardımcı defterde fonksiyonel gider hesaplarını, gider çeşitlerini ve gider yerlerini kaydederek eş zamanlı kayıt sistemini de

7/B gider çeşitlerine göre maliyet hesapları ise şöyledir. 79 GİDER ÇEŞİTLERİ

790 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 791MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ

792 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ

793 DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 794 ÇEŞİTLİ GİDERLERİ

795 VERGİ RESİM VE HARÇLAR

796 AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI 797 FİNANSMAN GİDERLERİ

798 GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI 799 ÜRETİM MALİYETİ HESABI