KISMİ TEVKİFAT UYGULAMASI VE KDV İNDİRİMİ

2.1 Kısmi Tevkifat Uygulaması Kapsamında KDV İndiriminin Şartları

Kısmi tevkifat uygulaması, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin tamamının değil, bu işlemler için tebliğde belirlenen orandaki kısmının alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenmesi, tevkifata tabi tutulmayan kısmının ise satıcılar tarafından mükellef sıfatıyla beyan edil-mesi esasına dayanmaktadır.

Teslim ve hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin satıcı fından beyan edilip ödenmesi gerekirken belirli bir kısmının alıcılar tara-fından sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenmesi durumunda 2 Nolu KDV beyannamesi üzerinde beyan edilen bu tutarın herhangi bir surette indirim yapılması söz konusu olmamaktadır. Öte yandan, tevkifat uygulayan alı-cının KDV mükellefiyetinin bulunması ve tevkifat uyguladığı teslim veya hizmeti indirim hakkı tanınan işlemlerde kullanacak olması halinde, so-rumlu sıfatıyla beyan edilen tutar, beyanın yapıldığı ay içinde verilmesi gereken 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilecektir.

Bu kapsamda, işleme ait fatura veya benzeri belge izleyen ay içinde düzenlense dahi sorumlu sıfatıyla beyan, işlemin vuku bulduğu dönemin beyan süresi içinde yapılacaktır. Hizmet işlemlerinde, hizmetin ayın so-nunda tamamlanması halinde de fatura izleyen ayda düzenlense dahi bu şekilde işlem yapılacaktır. İşlem bedelinin ödenmemesi, işleme ait fatu-ranın süresinde düzenlenmemesi, alıcıya geç gelmesi veya hiç gelmemesi tevkifatın yapılıp belirtilen süre içinde sorumlu sıfatıyla beyan edilmesine engel değildir.

Kısmi tevkifata tabi işlemlerde, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin alıcı tarafından indirim konusu yapılabilmesi için 2 şart bulun-maktadır.

a. Sorumlu sıfatıyla beyan edilen kısım beyannamenin verildiği döne-me ilişkin 1 Nolu KDV beyannadöne-mesinde indirim konusu yapılabilecektir.

b. Satıcı tarafından beyan edilen kısım ise, takvim yılı aşılmamak şar-tıyla işleme ait alışa ilişin fatura veya benzeri belgenin defterlere kayde-dildiği döneme ilişkin 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapı-labilecektir.

Örnek :

Satıcı (B), kısmi tevkifat kapsamında 10.000 TL karşılığında alıcı (A)’ya Mart 2013’de bir danışmanlık hizmeti sunmuştur. Hizmete ilişkin KDV genel orana tabi olup 1.800 TL KDV hesaplanmıştır. Söz konusu iş-lem için belirlenen tevkifat oranı 9/10 olup alıcı ve satıcı tarafından beyan edilecek KDV tutarları aşağıdaki gibi olacaktır.

Alıcı (A) tarafından beyan edilecek KDV: 1.800*9/10 = 1.620 TL Satıcı (B) tarafından beyan edilecek KDV: 1.800*1/10 = 180 TL Alıcı (A) bu alışla ilgili 2 Nolu KDV beyannamesini 24 Nisan 2013 tarihine (izleyen ayın 24’ü) kadar vermesi gerekmektedir. Bu ödevini süre-sinde yerine getirmesi halinde, 2 Nolu KDV beyannamesüre-sinde beyan edilen 1.620 TL, Mart 2013 dönemine ilişkin 1 Nolu KDV beyannamesinde indi-rim konusu yapılabilecektir.

2 Nolu KDV beyannamesi süresinden sonra örneğin Haziran 2013 dö-nemine ilişkin olarak 24 Temmuz 2013’e kadar verilirse bu durumda söz konusu tutar Haziran 2013 dönemine ilişkin 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilecektir.

Satıcı (B) tarafından beyan edilen 180 TL’lik KDV ise takvim yılı aşıl-mamak şartıyla alış faturasının defterlere kaydedildiği dönemde indirim konusu yapılabilecektir. Söz konusu teslimle ilgili fatura süresinden sonra örneğin 15 Mayıs 2013 tarihinde düzenlenmesi ve alıcı (A) tarafından ilgili tarihte kayıtlara alınması durumunda Mayıs 2013 dönemine ilişkin 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilecektir. Ancak burada def-terlere kaydın takvim yılı içinde olması gerekmektedir. Fatura ileri bir ta-rihte düzenlenmiş olsa bile işlem Mart ayında yapılmış olduğu için alıcı (A) tarafından sorumlu sıfatıyla beyanname verilmesi ve tevkifata konu olan kısmın beyan edilmesi gerekmektedir. Beyan edilen bu kısmın indirim konusu yapılmasında ise herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.

Örnek :

Kısmi tevkifat kapsamındaki işlem Aralık ayında gerçekleşmiş ancak bu işleme ilişkin faturanın ertesi yılın Ocak ayında düzenlenmiş olması halinde işlem Aralık ayında gerçekleştiği için alıcı tarafından sorumlu sı-fatıyla beyanname verilmesi gerekmektedir. Alıcı tarafından 2 Nolu KDV beyannamesinde beyan edilen tutarın ise beyan edildiği döneme ilişkin 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilmesi mümkündür.

Ancak satıcı tarafından Ocak ayında beyan edilen KDV’nin takvim yılını aşması nedeniyle indirim konusu yapılması mümkün değildir.

2.2 Kısmi Tevkifat Uygulamasında KDV İndirimine İlişkin Özellikli Durumlar

2.2.1 Sorumlu Sıfatıyla Beyan Edilen KDV’nin Ödenmemesi Kısmi tevkifat uygulaması kapsamında, işlem bedeli üzerinden hesap-lanan KDV’nin alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilen kısmı be-yannamenin verildiği döneme ilişkin 1 Nolu KDV beyannamesinde indi-rim konusu yapılabilmektedir. 2 Nolu KDV beyannamesinde beyan edilen kısmın 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilmesi için beyanı yeterli görülmüş bu tutarın ödenmesi zorunlu tutulmamıştır. Dola-yısıyla 2 Nolu KDV beyannamesinde beyan edilen tutar ödenmemiş olsa dahi 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim yapılmasına engel teşkil etme-mektedir. Ancak bu şekilde tevkif edilen verginin beyan edilip ödenme-mesi halinde tahakkuk eden bu verginin gecikme zammı ile birlikte 6183 sayılı Kanun’a göre takip ve tahsil edileceği ise tabiidir. 

Konuyla ilgili olarak uygulamada ödeme belgesinin de arandığı, ödeme belgesinin bulunmaması halinde indirim yapılamayacağı gibi yanlış bir algı bulunmaktadır. Bunun dayanağı olarak ise 53 Seri Nolu KDV Genel Tebli-ği gösterilmekte olup bu tebliTebli-ğin “Beyan” başlıklı bölümünde “2 Nolu be-yanname ile beyan edilen bu verginin, sadece beyan edilmekle yetinilmesi söz konusu olmayıp beyanname uyarınca tahakkuk eden verginin aynı süre içinde ödenmesi gerektiği tabidir” denilmektedir. Ancak aynı tebliğin “İn-dirim” başlıklı bölümünde indirim için, tevkifat tutarının beyan edildiği 2 nolu beyannamenin vergi dairesine verilmesi yeterlidir. Beyan edilen tu-tarın vergi dairesine ödenmemesi indirimi engellemez. Ancak ödemenin kanuni süre içinde yapılmaması halinde 6183 sayılı Kanun hükümlerine

göre işlem yapılacağı tabiidir” ifadesi yer almaktadır. Dolayısıyla ödeme yapılmamış olsa dahi indirimin yapılmasına engel teşkil etmemekte sadece 2 nolu beyannamede beyan edilmesi yeterli görülmektedir. Zira 53 Seri Nolu KDV Genel Tebliği 117 Seri Nolu KDV Genel Tebliği ile yürürlükten kaldırılmış olup yeni düzenleme ise eskiyle uyumlu olarak sadece beyanı yeterli görmektedir.

2.2.2 Sorumlu Sıfatıyla KDV’nin Hiç Beyan Edilmemesi veya Eksik Beyan Edilmesi

49 Seri Nolu KDV Genel Tebliğinin B bölümünde, sorumlu sıfatıyla beyanın hiç yapılmadığının veya eksik yapıldığının tespiti üzerine bu ver-gilerin ikmalen veya re’sen tarhedilmesi halinde tarhedilen vergi aslının in-dirim konusu yapılabileceği ifade edilmiştir. İnin-dirim, ikmalen veya re’sen tarhedilen vergi aslının vergi dairesine ödenmesi ve ödemenin gerçekleşti-ği takvim yılı aşılmaması şartıyla kanuni defterlere kaydedildigerçekleşti-ği dönemde, 1 numaralı katma değer vergisi beyannamesi ile yapılacaktır. Görüleceği üzere hiç beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen tevkifatın indirim ko-nusu yapılabilmesi için öncelikle vergi aslının vergi dairesine ödenmesi gerekmektedir. Ancak 117 Seri Nolu KDV Genel Tebliği ile 49 Seri Nolu KDV Tebliğinin bu bölümü yürürlükten kaldırılmış durumdadır. Yani daha önce hiç beyan edilmeyen ve eksik beyan edilen KDV tevkifatının indi-rimine imkan tanınmış durumdayken şu an için bu indirimin yapılması mümkün gözükmemektedir.

Bununla birlikte tebliğin 3.4.3.1.2.bölümünde sorumlu sıfatıyla beyan edip ödemeleri gereken vergilerin beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, bu vergi tutarının ikmalen veya resen tarh edilerek vergi ziyaı cezası kesilmesi ve gecikme faizi hesaplanması gerektiği ifade edil-miş ayrıca sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen tutarın 1 Nolu KDV beyan-namesinde indirim konusu yapılmamış olmasının ceza kesilmesine engel olmayacağı belirtilmiştir. Söz konusu ifade 49 Seri Nolu KDV Tebliğin-de yer aldığı şekilTebliğin-de KDV indirimine imkan tanımamakta ancak sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen tutarın 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılması halinde nasıl bir işlem yapılacağı belirtilmemektedir.

Dolayısıyla daha önce indirim hakkı tanınan bir işlemin yeni düzenleme ile indirime imkan tanımadığı gibi bir anlam çıkmaktadır.

3. SONUÇ

Katma Değer Vergisinin güvence altına alınması amacıyla düzenlenen tevkifat uygulamasında işlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin belir-li bir kısmının alıcılar tarafından beyan edibelir-lip ardından beyan edilen bu kısmın hangi şartlarda indirim konusu yapılabileceği makalemizin önceki bölümlerinde açıklanmıştır. Konuyla ilgili olarak uygulamada bir takım sı-kıntıların yaşandığı görülmekte ve bunlar açıklanmaya çalışılmıştır. Özel-likle daha önce 49 Seri Nolu KDV Genel Tebliğinde yer alan bir düzenle-meye 117 Seri Nolu KDV Genel Tebliğinde yer verilmemesi uygulamada bir takım sıkıntılara sebebiyet vermekte dolayısıyla bu konunun açıklığa kavuşmasında yarar bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

Gelir İdaresi Başkanlığı (20.07.1995). 49 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği

Gelir İdaresi Başkanlığı (30.03.1996). 53 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği

Gelir İdaresi Başkanlığı (14.04.2012). 117 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği

Gelir İdaresi Başkanlığı (21.06.2012). 63 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Sirküleri

T.C. Yasalar (25.10.1984). 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu.

Ankara : Resmi Gazete (18563 sayılı)

AVANS KÂR PAYI DAĞITIMININ ESASLARI VE