Birikimli Oyun Kullanılması

Yönetim kurulu üyelerinin seçiminde birikimli oy kullanılabilmesi için sadece esas sözleşmede hüküm bulunması yeterli değildir. Bunun dışında ayrıca oy kullanacak pay sahipleri veya temsilcileri tarafından genel kurul tarihinden en az bir gün önce şirkete yazılı olarak başvurulması gerekmek-tedir. Birikimli oy yönteminin uygulanması için sadece bir pay sahibinin ya da temsilcisinin başvurusu yeterlidir. Bu durumda yönetim kurulu seçi-minde birikimli oy yönteminin uygulanması zorunludur. Şirkete bildirim yapılmamış olsa dahi, genel kurulda bütün pay sahiplerince karar alınmış olması şartıyla birikimli oy kullanılabilir.

Öte yandan, yönetim kurulu seçimi yapılan genel kurul toplantılarında birikimli oy yöntemi ile genel hükümlere göre oy kullanımı (düz oy) bir-likte uygulanır. Yani yönetim kurulu üyelerinin seçiminde oylar birikimli oy yöntemi ile diğer hususlara ilişkin alınacak kararlarda ise genel hüküm-lere göre kullanılır.

Birikimli oy, yazılı oy pusulaları ile kullanılır. Bu pusulalarda birikimli oyun dağılımı gösterilir ve oy kullanan kişinin sahip olduğu oy sayısı, adı ve soyadı ile imzası yer alır. Oyunu birikimli olarak kullanan kişi oylarını, dağılımı belirtmeksizin birden fazla aday için kullanmışsa oyların bu aday-lara eşit oaday-larak dağıtıldığı kabul edilir.

Genel kurulda pay sahibinin temsilci vasıtasıyla temsil edildiği durum-larda, temsil belgesinde birikimli oy kullanımı yönünde bir talimat olmasa dahi, diğer pay sahiplerinin veya temsilcilerinin talebi üzerine genel ku-rulda birikimli oy kullanılmasının zorunlu olduğu durumlarda temsilci de birikimli oy kullanır. Temsil belgesinde oyun dağılımı konusunda özel bir talimat yoksa temsilci dağılım miktarını kendisi belirler.

5. SONUÇ:

Esasen azınlığın da yönetimde temsil edilmesi amacıyla siyasal alanda geliştirilen birikimli oy yöntemi, seçim sisteminin kullanıldığı tüm

alan-larda uygulanabilir olması nedeniyle zaman içinde şirketler alanında da uygulanır hale gelmiştir. Ülkemizde, ilk olarak SPK mevzuatı uyarınca (Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Anonim Ortaklıkların Genel Kurulla-rında Birikimli Oy Kullanımına İlişkin esaslar Hakkında Tebliğ Seri:IV, No:29) halka açık anonim şirketlerde uygulama alanı bulan yöntem halka açık anonim şirketlerin yönetim ve denetim kurulu üyelerinin seçimleri için öngörmüştür.

YTTK ile birlikte birikimli oy yöntemi tüm anonim şirketleri kapsaya-cak şekilde genişletilmiş ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığına bu konuda dü-zenleme yapma yetkisi verilmiştir. Nitekim Gümrük ve Ticaret Bakanlığı da halka açık olmayan anonim şirketlerde birikimli oy kullanımını bir Teb-liğle düzenlemiş ve anılan Tebliğ 29/08/2012 tarihli 28396 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Ancak murakıplık müessesesinin kaldırılmasına bağlı olarak yöntemin uygulama alanı da yönetim kurulu üyelerinin seçimi ile sınırlı hale gelmiştir.

Oy sayısı ile seçimi yapılacak üye sayısının çarpılması suretiyle he-saplanan oy hakkının, belirli bir aday üzerinde toplanması ya da adaylar arasında istenilen şekilde dağıtılması esasına dayanan birikimli oy yöntemi bu suretle azınlığın şirket yönetiminde temsil edilmesini ve onların da şir-ket yönetimine katılmasını amaçlamaktadır. Ancak bu, şirşir-ket yönetiminin paylaşılması anlamına gelir ki şirket yönetimini elinde bulunduran çoğun-luğun çok da arzu ettiği bir şey değildir. Dolayısıyla yöntemin etkinliğinin sağlanması, kullanımının şirketler açısından zorunlu olmasıyla mümkün-dür. Ne var ki Bakanlıkça yayımlanan Tebliğde yöntemin uygulanması şirketlerin ihtiyarına bırakılmıştır. Kullanılması ihtiyari olarak düzenlenen yöntemin yaygın bir şekilde kullanılması mümkün görülmemekte ve şirket yönetiminin eskiden olduğu gibi çoğunluk esasına dayanılarak seçilen ve tamamı çoğunluğu temsil eden üyelerden oluşacağı öngörülmektedir.

Öte yandan, yöntemin etkinliği seçimi yapılacak üye sayısı ile doğru orantılıdır. Yani seçilecek üye sayısı ne kadar yüksek ise yöntem de o kadar etkin demektir. Ancak YTTK ile birlikte murakıplık müessesesi kaldırılmış ve yönetim kurulu asgari üye sayısı da bire indirilmiştir. Yönetim kurulu üye sayısı bir ve iki olan şirketlerde bu yöntemin uygulanması mümkün değildir. Bu durumda üye sayısı en az üç olan şirketlerde yöntemin uy-gulanabilirliğinden bahsedilebilecektir. Bu da yöntemin kullanım alanını daraltan Kanuni bir sınırlama olarak karşımıza çıkmaktadır.

Birikimli oy yöntemi şirket yönetiminin paylaşılması anlamına geldiği için yönetimi başka bir grupla paylaşmak istemeyen çoğunluk tarafından yöntemin etkinliğini azaltan bir takım yöntemler geliştirilmiştir. Yönetim kurulu üyelerinin sayısının azaltılması, üyelerin kademeli olarak seçilmesi, azınlık tarafından seçilen üyenin çoğunluk tarafından azledilmesi, seçim-lerde imtiyazlı oy kullanılması bunlardan bazılarıdır. Tebliğ de bu olasılık-lar da göz önüne alınarak yöntemin etkisini azaltacak uygulamaolasılık-lar bertaraf edilmeye çalışılmakla birlikte esasen bunlar birikimli oy yönteminin uygu-lanmasının zorunlu olduğu durumlarda anlam ifade eden yaklaşımlardır.

Zira yönetim kurulu üyelerinin seçiminde birikimli oyun kullanılıp kulla-nılmayacağının şirketin isteğine bırakıldığı durumlarda yönetim yetkisini azınlıkla paylaşmak istemeyen çoğunluk yöntemin etkisini azaltan yollara başvurmaktan ziyade doğrudan yöntemin kullanılmasından vazgeçecektir.

KAYNAKÇA

Ayhan, Rıza (2004). “Birikimli Oy Sistemi ve Azınlığa Sağladığı Hak-lar” Yaklaşım Dergisi, (2004) : 143,

Ayhan, Rıza (2005). “Birikimli Oy Sistemi Hakkında” Yaklaşım Der-gisi, (2005) : 145,

Çeker, Mustafa (2000). Anonim Ortaklıkta Oy Hakkı ve Kullanıl-ması. Ankara : Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü.

Çeker, Mustafa (2004). “Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibinin Yöneti-me Katılması” Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergi-si. 13, 1 (2004) : 37-56.

Çömez, Pınar (2006). Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Birikimli Oy Yöntemi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara, Ankara Üni-versitesi.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, (29.08.2012). Halka Açık Olmayan Şir-ketlerin Genel Kurullarında Birikimli Oy Kullanımına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ, Ankara, Resmi Gazete (28396).

İzmirli, Yadigar (1999), “Anonim Şirketlerde Yönetime Katılma Yön-temi Olarak Cumulative Voting Yöntemi» Mevzuat Dergisi, (1999) : 24.

Kayıhan, Şaban (2005), “Türk Hukukunda Halka Açık Anonim Ortak-lıklarda Azınlığın Yönetime Girmesi İmkanı: Birikimli Oy Sistemi” Ma-nas Sosyal Bilimler Dergisi. 7, 14 (2005) : 89-105.

Kendigelen, Abuzer (2004), “Birikimli Oy Tebliğinde Yapılan Değişik-lik Üzerine Düşünceler”, İÜHFM., LXII, 1-2 (2004) : 403-433.

Kocaoğlu, N. Kağan (2010), “Anonim Şirketlerde Birikimli Oy Kulla-nımı”, Ankara Barosu Dergisi, (2010), S.4, 103-158.

Okutan Nilsson, Gül (2003), “Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Biri-kimli Oy Kullanımı”, Bilgi Toplumunda Hukuk, Prof. Dr. Ünal Tekinalp’e Armağan, İstanbul, (2003) : 563-601.

T.C. Yasalar (09.07.1956). 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu. Ankara:

Resmi Gazete (9353 sayılı)

T.C. Yasalar (14.02.2011). 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu. Ankara:

Resmi Gazete (27846 sayılı)

T.C. Yasalar (28.07.1981). 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu. An-kara: Resmi Gazete (17416 sayılı)

Tepeli, Hasan (2012), “Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre Anonim Şir-ketlerde Pay Sahibinin Oy Hakkının Doğumu ve Kullanılması”, Yaklaşım Dergisi, 234, (2012) : 282-285

BAĞIMSIZ DENETİM YAPTIRMAK ZORUNDA OLAN ŞİRKETLER