Kefilin Sorumlulu÷unun Kapsamı

Kefilin sorumlulu÷unun kapsamı belirlenirken öncelikle kefilin sorumlu olaca÷ı azami tutar tespit edilmeli ve bu azami tutar kadar kefilin sorumlulu÷unun kapsamında nelerin oldu÷u belirtilmelidir. Borçlar Kanunu 490 maddesine göre kefil borcun aslı ile birlikte asıl borçlunun kusur veya temerrüdünün kanuni sonuçları, dava ve takip masrafları ile akdi faizden sorumludur.

Borçlar Kanunu 484. maddesinde kefilin sorumlu olaca÷ı miktarın kefalet sözleúmesinde gösterilmesi bir úekil úartı olarak öngörülmüútür. 490. maddesinde ise kefilin sorumlu olaca÷ı alacaklar belirtilmiútir. øsviçre Borçlar kanunu 499/1 maddesinde kefilin her durumda ancak kefalet sözleúmesinde gösterilen en yüksek tutar kadar sorumlu olaca÷ı hükme ba÷lanmıútır. Türk Hukukunda böyle bir düzenleme olmamasına ra÷men, ö÷retide²⁹⁷ Borçlar Kanunu 490. maddesinde belirtilen kanuni veya sözleúmeyle kararlaútırılan yan sorumlulukların asıl borçla birlikte toplamının, kefalet sözleúmesinde yazılı tutarı aútı÷ında, kefilin sadece sözleúmede yazılı tutar kadar sorumlu olaca÷ını kabul etmek gerekti÷i, yani Borçlar Kanunu 484. maddesi uyarınca kefalet sözleúmesinde gösterilen tutarın kefilin sorumlu olaca÷ı en yüksek tutar olarak kabul edilmesi gerekti÷i kabul edilmektedir. Yargıtay kararları da bu yöndedir²⁹⁸. Borçlar Kanunu Tasarısında da bu anlayıú kabul edilerek Tasarının 589/1 maddesinde

“Kefil her durumda kefalet sözleúmesinde belirtilen azami miktara kadar sorumludur”

hükmü getirilmektedir.

Kefilin sorumlulu÷unun kapsamına her úeyden önce asıl borç girer. Kefilin sorumlulu÷u, kefalet sözleúmesinin fer’ilik niteli÷i sebebiyle asıl borcun varlı÷ına

297TANDOöAN; Borçlar s. 779-780; REøSOöLU, Kefalet s.153; YAVUZ, s. 787; ARAL, Borçlar s.

448; BøLGE, s. 381; HATEMø/SEROZAN/ARPACI, s. 533; ùAHAN, s. 36; SÜCÜLLÜ, s. 34-35.

298Yarg. 3. HD. 18/12/2000 T. 10864 E. – 11738 K.; 11. HD. 15/09/2003 T. 7730 E. – 7816 K.; 13. HD.

07/07/2005 T. 6770 E. – 11659 K. (akip-Açıklamalı Kanun øçtihat Programı, Versiyon 4.0); Yarg.

19. HD. 28/05/1992 T. 1752 E. – 2392 K (YKD. C. XIX, S. 1, s. 87-88); Yarg. 15 HD. 25/05/1990 T.

2264 E. – 2367 K. (KARAHASAN, s. 942).

ba÷lıdır. Asıl borcun bir kısmı için kefil olunabilece÷i gibi, asıl borcun miktarı kefaletle yükümlülük altına girilen miktardan daha az da olabilir. Asıl borcun ortadan kalkması ile birlikte kefilin sorumlulu÷u da sona erece÷i gibi, asıl borcun azalması halinde kefilin sorumlulu÷u da o oranda azalacaktır²⁹⁹.

Borçlar Kanunu 490/1 maddesi uyarınca asıl borçlunun kusur veya temerrüdünün kanuni neticeleri de kefilin sorumlulu÷unun kapsamına dahildir.

Borçlunun kusurunun kanuni sonuçlarından Borçlar Kanunu 96 maddesi uyarınca, asıl borcu hiç veya gere÷i gibi ifa etmemesinden do÷an müspet zararın tazmini yükümlülü÷ü anlaúılır. Aynı úekilde kefil, borçlunun temerrüde düúmüú olmasının kanuni sonuçlarından, yani geç ifadan dolayı zarar ziyan, beklenmedik halden sorumluluk ve para borçlarında gecikme faizi ile aúkın zarardan da sorumludur. Buna karúılık kefil, sözleúmenin iptal edilmesi veya feshi ile ortaya çıkan menfi zarardan, asıl borç hangi sebeple olursa olsun sona erdi÷inde kefalet de sona erece÷inden, sorumlu de÷ildir. Kefil asıl borçlunun kusur veya temerrüdünün akdi sonuçlarından sorumlu de÷ildir. Bu sebeple asıl borçlu ile alacaklı arasında kararlaútırılmıú bir cezai úart varsa, aksi kararlaútırılmadıkça, kefil bu cezai úarttan sorumlu de÷ildir³⁰⁰. Yargıtay’ın bir kararına göre cezai úart kanunda öngörülmüú ise kefil bundan sorumludur³⁰¹. Bununla birlikte kefalet sözleúmesinde cezai úartın veya menfi zararın kefilin sorumlulu÷unun kapsamına girece÷i kararlaútırılabilir³⁰². Kefil sadece asıl borçlunun kusurunun kanuni sonuçlarından sorumlu oldu÷undan, kanunla veya sözleúmeyle kararlaútırılan, asıl borçlunun kusursuz olarak sorumlu olaca÷ı hallerde kefilin sorumlulu÷u söz konusu olmaz³⁰³.

Borçlar kanunu 490/2 maddesi uyarınca kefil asıl borçluya karúı açılan dava masraflarından da sorumludur. Kanunda düzenleme bulunmamasına ra÷men kefil asıl borçluya karúı yapılan takiplerin masraflarından da sorumludur³⁰⁴. Asıl borçluya yapılan

299 REøSOöLU, Kefalet s. 156; ARAL, Borçlar s. 448; BøLGE, s. 381; YAVUZ, s. 786; ùAHAN, s. 37.

300 AKINTÜRK, s 306; REøSOöLU, Kefalet s. 161; TANDOöAN, Borçlar s. 775; ARAL, Borçlar s.449;

BøLGE, s. 382; ZEVKLøLER, s. 405; HATEMø/SEROZAN/ARPACI, s. 532; ùAHAN, s. 37;

SÜCÜLLÜ, s. 36-37.

301 TANDOöAN, Borçlar s. 775 dn 2; Yarg. 3. HD. 26/06/1958 T. 4667 E. – 4003 K.

302 HATEMø/SEROZAN/ARPACI, s. 532; REøSOöLU, Kefalet s. 162, ùAHAN, s. 38.

303 REøSOöLU, Kefalet s. 162; ÖZEN, s. 101; ùAHAN, s. 38.

304 HATEMø/SEROZAN/ARPACI, s. 532; REøSOöLU, Kefalet s. 163, ùAHAN, s. 38.

feshi ihbar ve ihtar masrafları Borçlar Kanunun 490/2 maddesi kapsamında de÷ildir³⁰⁵. Kefilin dava ve takip masraflarından sorumlulu÷una gidilebilmesi için, kefile, alacaklıyı tatmin ederek dava açılmasını önlemesi için yeterli imkan ve zaman verilmesi úarttır. Bu sebeple alacaklı asıl borçluya karúı dava açmadan veya takibe baúlamadan önce bundan kefili haberdar etmeli ve kefile ödemede bulunabilmesi için yeterli süre vermelidir³⁰⁶. Dava ve takip masraflarından dolayı kefilin sorumlu tutulabilmesi için kefalet borcunun muaccel olması gerekir. Kefalet borcu muaccel de÷ilse, kefil kendisine baúvuruldu÷unda ödemeyi reddedebilir, ancak borç muaccel oldu÷unda ödeyece÷ini beyan etmelidir. Aksi takdirde dava ve takip masraflarını ödemesi gerekir³⁰⁷. Borçlar Kanunu 490/2 fıkrası emredici bir düzenleme olmadı÷ından kefilin sorumlulu÷unun kapsamını geniúleten veya úartlarını hafifleten anlaúmalar, kefalet sözleúmesinin geçerlilik úekline uygun úekilde yapılmak koúuluyla, geçerlidir³⁰⁸.

Borçlar Kanunu 490/3 maddesine göre “Faiz verilmesi úart edilmiú ise kefil ancak iúlemekte olan faiz ile beraber iúlemiú faizden bir seneli÷ini vermekle mükelleftir.” Kanunun bu hükmünde belirtilen faiz sözleúme ile kararlaútırılan akdi faiz olup, temerrüt faizi de÷ildir. Çünkü temerrüt faizi Borçlar kanunu 490/1 maddesinin kapsamındadır ve bir yıllık sınırlamaya tabi de÷ildir³⁰⁹. øúlemiú ve iúlemekte olan faizlerin baúlangıç tarihleri kanunumuzda belirtilmemiútir. Ö÷retide³¹⁰ iúlemiú ve iúlemekte olan faizlerin baúlangıç tarihinin vade tarihi olarak kabul edilmesi gerekti÷i genel kabul görmektedir. Buna göre kefil vade tarihine kadar iúlemiú bir yıllık faiz ile vade tarihinden temerrüt tarihine kadar iúleyen faizden sorumludur. Cari hesap sözleúmelerinde iúlemiú faizler asıl borca eklenerek bakiye tespit edilece÷inden bir yıllık sınırlama bulunmamaktadır ve kefil iúlemiú bütün faizlerden sorumludur³¹¹. Borçlar Kanunu 490/3 maddesi de emredici nitelikte olmadı÷ı için, kefilin sorumlulu÷unun

305 REøSOöLU, Kefalet s. 163; TANDOöAN, Borçlar s. 776-777, ùAHAN, s. 38.

306 BøLGE, s.382; REøSOöLU, Kefalet s. 161; TANDOöAN, Borçlar s. 777; ARAL, Borçlar s. 449;

ZEVKLøLER, s. 406; HATEMø/SEROZAN/ARPACI, s. 532; ùAHAN, s. 38-39; SÜCÜLLÜ, s. 38.

307 REøSOöLU, Kefalet s. 161; TANDOöAN, Borçlar s. 777; ARAL, Borçlar s. 449; ùAHAN, s. 39;

HATEMø/SEROZAN/ARPACI, s. 532.

308 REøSOöLU, Kefalet s. 163; ÖZEN, s. 103.

309 BøLGE, s. 383; REøSOöLU, Kefalet s. 163; TANDOöAN, Borçlar s. 777; ARAL, Borçlar s. 449;

ÖZEN, s. 103; HATEMø/SEROZAN/ARPACI, s. 532; ùAHAN, s. 39; SÜCÜLLÜ, s. 39.

310 BøLGE, s. 383; REøSOöLU, Kefalet s. 164; TANDOöAN, Borçlar s. 778; ARAL, Borçlar s. 450;

ÖZEN, s. 104; HATEMø/SEROZAN/ARPACI, s. 533; ùAHAN, s. 39; SÜCÜLLÜ, s. 39.

311 REøSOöLU, Kefalet s. 165; TANDOöAN, Borçlar s. 778; ARAL, Borçlar s. 450; ÖZEN, s. 104;

ùAHAN, s. 40.

kapsamı kefalet sözleúmesiyle geniúletilebilece÷i gibi daraltılabilir de³¹². Kefilin bu husustaki sorumlulu÷unun geniúletilebilmesi için kefilin iradesinin, kefalet sözleúmesinin geçerlilik úekline uygun úekilde ortaya konması gerekmekte ise de, daha dar bir kapsamda sorumlulu÷un kararlaútırılması, herhangi bir geçerlilik úekline ba÷lı de÷ildir³¹³.