A. Örnek İnisiyatifler
4. Kayıt Talebi Reddedilen İnisiyatif Örnekleri
Sunulan 69 inisiyatifin 17’sinin kayıt talebi reddedilmiştir. Komisyon, reddettiği inisiyatifler için gerekçe olarak 211/2011 sayılı Tüzük’ün 4. maddesinin 2. fıkrasını ileri sürmektedir. Buna ilaveten, bir inisiyatifin kayıt talebini reddederken, organizatörlere, işleme karşı ABİHA’nın 263. maddesi uyarınca ABAD nezdinde, 228. maddesi uyarınca Ombudsman nezdinde girişimde bulunabilecekleri yönünde tavsiyede bulunmaktadır.
Bu çerçevede, bahse konu Tüzük’ün 4. maddesinin 2. fıkrasına atıfta bulunarak Komisyon’un kayıt talebini reddettiği girişimlere örnek olarak:
a. Nükleere Karşı Ses Ver (My Voice Against Nuclear Power)
İnisiyatif ile Avrupa vatandaşları, nükleersiz sürdürülebilir enerji sistemine dayanan bir gelecek talebinde bulunmakta, bunun için Avrupa Komisyonu’nu harekete geçmeye davet etmektedir.
Bu çerçevede, yüksek riskli nükleer santrallerinin kapatılması, nükleer santral işletmecilerinin, hizmetten çıkarma, atık depolama, borç ve uranyum madenciliği bakımından gerçek maliyetleri ödemelerinin sağlanması, enerji verimliliğini geliştirmeyi amaçlayan uygulamaların arttırılması, yenilenebilir enerji kaynaklarının üretilmesinin ve kullanılmasının teşvik edilmesi İnisiyatif’in başlıca hedefleri arasında yer almaktadır.
130
İngilizce hazırlanan İnisiyatif kaydedilmek üzere Komisyon’a sunulmuş, kayıt talebi, 30.05.2012 tarihinde ‘antlaşmaların uygulanması amacıyla Birlik’in yasal eylemi için Komisyon’un öneri sunma yetkisinin açıkça dışında olduğu’ gerekçesiyle reddedilmiştir. “Nükleere Karşı Ses Ver”, Avrupa Komisyonu tarafından reddedilen ilik inisiyatif olma özelliğine sahiptir. (Dehousse, 2013: 21)
Komisyon, İnisiyatif’i reddetme gerekçesini açıkladığı 30.05.2012 tarihli ve 3687 sayılı nihai Karar’ında, sunulan İnisiyatif’in başlıca hedefleri çerçevesinde alınması talep edilen önlemlerin, Euratom Antlaşması yetkisi dâhilinde olduğunu, bununla birlikte Euratom Antlaşması’nın vatandaş inisiyatifi ile ilgili herhangi bir hüküm içermediğini belirtmektedir. Bir inisiyatif yasal temelini Euratom Antlaşması’ndan alamaz. Dolayısıyla, AB Antlaşması ile ABİHA, Euratom’un yetkisine açıkça karşı olan yasal bir eylem öneremez. Bu çerçevede, Komisyon antlaşmaları değiştirmeyi ya da yürürlükten kaldırmayı amaçlayan yasal bir eylemi gerçekleştirememektedir.67
b. Dayanışma İçin Bir Milyon İmza (One Million Signatures For “A Europe Of Solidarity”)
Avrupa Komisyonu’na kayıt talebi için sunulan ilk inisiyatiflerden biridir.
Ekonomik kriz nedeniyle alınan kemer sıkma tedbirlerine cevap olarak oluşturulmuştur.
“Borcun ödenmesinin devletin mali ve siyasi mevcudiyetini tehlikeye sokacak olması halinde ödemelerin reddedilmesi gerekli ve hukuka uygundur.” ilkesinin hayata geçirilmesini konu edinmiştir. Birlik’in Yunanistan ve diğer ülkelerle kurduğu aşırı faize dayalı ilişkinin kabul edilmesi zordur. Troika’nın Yunanistan’a vermiş olduğu borcun faiz oranı, devletin ödünç aldığı kredi oranından fazladır. Yunanistan’ın yaşadığı mali kriz, Yunanistan’ın durumu pahasına zenginleşen üye devletlerce avantaja dönüşmüştür. Bu toplumsal dayanışmanın reddi anlamına gelmektedir. Bir üye devlete yönelik bu ekonomik yamyamlık Avrupa değerleri için en yüksek riski oluşturmaktadır.
İngilizce olarak hazırlanan İnisiyatif’in kayıt talebi Komisyon tarafından 06.09.2012 tarihinde reddedilmiştir. Komisyon, 6289 sayılı nihai Kararı ile İnisiyatif’in konusunun, antlaşmaların uygulanması amacıyla Birlik’in yasal eylemi için
67 Avrupa Komisyonu’nun gerekçeli red kararı için bkz. http://ec.europa.eu/citizens-initiative/public/initiatives/non-registered/details/429
131
Komisyon’un öneri sunma yetkisinin açıkça dışında olduğu gerekçesiyle kayıt talebini geri çevirmiştir.68
c. Koşulsuz Temel Gelir (Unconditional Basic Income)
AB üye ülkelerinde yaşayan bireylerin onurlu bir yaşam sürmesi ve sosyal hayata katılımlarının sağlanması için evrensel, bireysel ve koşulsuz temel geliri elde etmeleri, söz konusu İnisiyatif’in konusunu oluşturmaktadır. Organizatörler, Avrupa Komisyonu’ndan, temel gelirin sağlanması sürecini hızlandırmak için mevcut tüm imkân ve olanakların kullanılması çerçevesinde öneri sunmasını talep etmektedir.
AB’nin amaçlarının gerçekleştirilmesi, sosyal dışlanma ve ayrımcılıkla mücadele edilmesi ve sosyal adalet ve sosyal korumanın teşvik edilmesi için her bireyin temel düzeyde maddi gelire ve bu çerçevede hukuki bir eyleme ihtiyacı vardır.
İngilizce olarak kaleme alınan İnisiyatif, yasal olarak, ABİHA’nın 151. ve 153.
maddelerine dayandırılmıştır. Kayıt talebi, İnisiyatif’in konusunun ‘antlaşmaların uygulanması amacıyla, Birlik’in yasal bir eylemi için Komisyon’un teklif sunma yetkisinin açıkça dışında olduğu’ gerekçesi ile 06.09.2012 tarihinde reddedilmiştir.
Komisyon, 06.09.2012 tarihli ve 6288 sayılı nihai Karar’ında, İnisiyatif’in 151. ve 153.
maddeye dayandırılamayacağını belirtmiştir.69
d. Brexit’i Durdur (Stop Brexit)
İnisiyatif, genel hatlarıyla Brexit’in İngiltere’ye zarar verdiğini ve bu zararın İngiliz toplumunu ayrıştıracağını iddia etmektedir. Başlıca hedefi İngiltere’nin Birlik içinde kalmasıdır. İnisiyatif İngilizce olarak hazırlanmış, Komisyon İnisiyatif’i kaydetmeyi, konusunun ‘antlaşmaları uygulamak amacıyla Birlik’in yasal bir eylem için teklif sunma yetkisinin açıkça dışında olduğu’ gerekçesiyle 22.03.2017 tarihinde reddetmiştir.
Komisyon, 22.03.2017 tarihli ve 2000 sayılı nihai Karar’ında, bir üye ülkenin Birlik’ten çekilmesini önlemek konusunda kurucu antlaşmalarda herhangi bir yasal
68 Avrupa Komisyonu’nun gerekçeli red kararı için bkz.
http://ec.europa.eu/citizens-initiative/public/initiatives/non-registered/details/559
69 Avrupa Komisyonu’nun gerekçeli red kararı için bkz.
http://ec.europa.eu/citizens-initiative/public/initiatives/non-registered/details/519
132
dayanak bulunmadığı, bu çerçevede, ‘İnisiyatif’in konusunun Komisyon’un eylemde bulunma yetkisinin açıkça dışında kaldığını belirtmiştir.70 Komisyon, ayrıca, Tüzüğün 4/2. maddesinin, aynı Tüzüğün 2/a maddesi ile birlikte değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.71
Yukarıda, sonuçları açısından farklılıklar arzeden inisiyatif örneklerine kısaca değinilmiştir. Devam eden bölümde, demokratik açısından önemli olduğu düşünülen iki farklı inisiyatif ayrıntılı olarak incelenecektir.