I. BÖLÜM
4.3. Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütlere İlişkin
Bu bölümde, araştırmanın amaçlarından biri olan: “Öğretmenlik mesleğinin kariyer basamakları biçiminde yapılandırılmasında esas alınan ölçütlere ilişkin; müfettiş, öğretmen ve okul yöneticilerin görüşleri nelerdir? Örneklem grubunda yer alan katılımcılar; a) Kıdem, b) Cinsiyet, c) Eğitim durumu, d) Görev yapılan kurumun türü, e) Kurumun bulunduğu yerleşim yeri, f) Kariyer basamaklarındaki durum ve g) Görev, değişkenlerine göre gruplandırıldıklarında, grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark var mıdır?” sorusuna ilişkin bulgular ve yorumlar yer almaktadır.
Tablo-30’da, kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo-30. Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Bulgular
Madde No Madde N X S
ÖĞR. 791 2,65 1,37
YÖN. 82 2,67 1,41
MÜF. 42 2,62 1,18
M37 “Sicil Notu”nun, ölçütlerden biri
olmasına,
ORT. 915 2,65 1,36
ÖĞR. 791 2,84 1,33
YÖN. 82 2,93 1,30
MÜF. 42 3,02 1,19
M38 “Etkinlikler”in, ölçütlerden biri
olmasına, ORT. 915 2,86 1,32 ÖĞR. 791 2,60 1,31 YÖN. 82 2,87 1,33 MÜF. 42 3,12 1,23
M39 “KBYS”nin, ölçütlerden biri
olmasına,
ORT. 915 2,65 1,32
ÖĞR. 791 3,02 1,35
YÖN. 82 2,99 1,39
MÜF. 42 3,19 1,11
M40 “Eğitim”in ölçütlerden biri olmasına,
ÖĞR. 791 2,94 1,38
YÖN. 82 3,11 1,44
MÜF. 42 2,83 1,12
M41 “Kıdem”in, ölçütlerden biri olmasına,
ORT. 915 2,95 1,37 ÖĞR. 791 2,51 1,26 YÖN. 82 2,85 1,35 MÜF. 42 3,02 1,07 M42 “KBYS”nin ağırlığının % 50 olmasına, ORT. 915 2,57 1,27 ÖĞR. 791 2,56 1,23 YÖN. 82 2,66 1,24 MÜF. 42 3,14 1,13 M43 “Eğitim”in ağırlığının % 20 olmasına, ORT. 915 2,59 1,23 ÖĞR. 791 2,46 1,28 YÖN. 82 2,56 1,37 MÜF. 42 2,81 1,21 M44 “Kıdem”in ağırlığının % 10 olmasına, ORT. 915 2,48 1,28 ÖĞR. 791 2,46 1,23 YÖN. 82 2,60 1,35 MÜF. 42 2,93 1,15 M45 “Etkinlikler”in ağırlığının % 10 olmasına, ORT. 915 2,49 1,24 ÖĞR. 791 2,52 1,25 YÖN. 82 2,63 1,35 MÜF. 42 2,95 1,18
M46 “Sicil Notu”nun ağırlığının % 10
olmasına,
ORT. 915 2,55 1,26
ÖĞR. 791 2,73 1,46
YÖN. 82 2,99 1,52
MÜF. 42 3,12 ,99
M48 Başöğretmenlik için en az “6 yıl”
uzman öğretmen olarak çalışmış olma şartının aranmasına,
ORT. 915 2,77 1,45
ÖĞR. 791 2,76 1,45
YÖN. 82 3,00 1,53
MÜF. 42 3,07 1,17
M49 Uzman öğretmenlik, için en az “7 yıl”
öğretmen olarak çalışmış olma şartının aranmasına, ORT. 915 2,80 1,45 ÖĞR. 791 2,67 ,88 YÖN. 82 2,82 ,95 MÜF. 42 2,98 ,71 TOPLAM ORT. 915 2,69 ,88
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna ilişkin betimsel istatistiğin yer aldığı Tablo-30 incelendiğinde en yüksek ortalamanın “X=3,02” ile (M40) “Eğitim”in ölçütlerden biri olması” maddesinde olduğu görülmektedir. Bu maddeye katılma derecesi ise “Orta” düzeyde olmuştur.
Bu sonuç, katılımcıların kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler içinde en çok “Eğitim”in ölçüt olmasını benimsediklerini göstermektedir. Kariyer Basamaklarında Yükselme Yönetmeliği’ne göre basamaklarda yükselmede 5 ölçüt esas alınmaktadır. Bu ölçütlerden biri olan “Eğitim” ölçütünde, “Alanı dışında ya da eğitim bilimleri dışında bir alandan yüksek lisans doktora, tezsiz yüksek lisans ve hizmet içi eğitim faaliyetleri” yer almaktadır. Katılımcıların eğitimci oldukları göz önüne alındığında, “Eğitim”in ölçüt olarak alınmasının niçin diğerlerinden daha yüksek katılım ortalamasına sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Nitel verileri toplamak için yapılan görüşmede ise katılımcılardan bazıları “Eğitim”in ölçüt olması gerektiğini belirtmiştir. Niçin ölçüt olması gerektiğini ise şöyle açıklamışlardır:
— Eğitim etkinlikleri kalmasını istiyorum. Çünkü bu şans herkese veriliyor. İsteyen değerlendirebilir… Yüksek lisans yapıyorum. Açılan kapıyı kendim zorlayarak girdim. Benim burada bir emeğim söz konusu. (UZMÖ-3)
— Eğitim ölçütünün gerçekten olması gerekli. Yüksek lisans da doktora da öğretmenini kendi başarısı ile ilgili ve bunun mutlaka bir karşılığı olmalı ki insanları teşvik etsin... Hizmet içine giden kendine mutlaka bir şeyler katacaktır ve amaç öğretmeni geliştirmekse bu en güzel geliştirmedir. (UZMÖ-2).
Bazı katılımcılar ise eğitim başlığı altında yer alan faaliyetlerin zaten yetersiz olan bir öğretmenin mesleki yeterliğini artırmayacağını ifade ederek “Eğitim”in kariyer basamaklarında bir yükselme ölçütü olmaması gerektiğini belirtmişlerdir. Aşağıda bu görüşe örnek verilmiştir.
— Seminerlere de katıldık birkaç defa. Bu seminerlerde hakkıyla zaten verilmiyor. Belki öğretmen, oraya öğrenmek maksadıyla değil, elimizde üç beş kâğıt bulunsun ilerde bunları kullanırız mantığıyla gidiyorlar. (ÖĞR-5)
Bu boyutta görülen en düşük ortalama “X=2,48” ile (M44) “Kıdem”in ağırlığının % 10 olması” maddesinde görülmektedir. Bu maddeye katılma derecesi ise “Az” düzeyde olmuştur.
Katılımcıların büyük bir çoğunluğunun yüksek kıdeme sahip olmasına rağmen, kıdem ölçütünün % 10 oranında alınmasına karşı görüş bildirmeleri zıtlık olarak değerlendirilebilir. Böyle düşünmelerinin nedeni bu oranın az bulmaları ya da çok bulmalarından kaynaklanabilir. Aşağıda bu görüşlere örnekler verilmiştir.
Görüşme yapılan katılımcılardan bazıları kıdemin ölçüt olarak alınmasının yanlış bir uygulama olduğu görüşündedirler.
— Liyakat önemli. Bakıyorsunuz yeni mezun öğretmen, 30 yıllık öğretmenden daha başarılı. Burada başarı durumu, sınıftaki, öğrencideki, bunlar etkilemesi gerekir bir yönden... Kıdemlidir öğretmen, ama herhangi bir şeyi yoktur. (MÜF-5)
Ayrıca görüşmeye katılanlardan bazıları kıdemin alınmasının olumsuz etkilerinin de olacağını belirtmişlerdir.
— Olmasa da olur. Çok önemli değil. Kıdem şartı bir anlamda heyecanlı insanın (yeni öğretmenin) heyecanını törpüler. (BAŞÖ-3)
Genç bir öğretmen ise kıdemin önemli olduğunu ama genç olmanın da avantajları olduğunu bildirmiştir.
— Gün geçtikçe tecrübeye ulaşılır. Ama 15 yıllık bir öğretmen de benim kadar çalışabileceğine inanmıyorum. Benim gençliğim var, aktifliğim var… Çağımız bilgi çağı, bir hafta öncesine yetişemiyorsun ki 17 yıl öncekine yetişesin, (kıdemli) öğretmen yeni nesle yetişsin. (ÖĞR-4)
Bazı katılımcılar ise kıdemin alınması gerektiğini çünkü öğretmenlikte kıdem ile birlikte deneyim kazanıldığını, bu deneyiminde eğitim-öğretimde kıdemli öğretmene büyük kolaylık ve avantaj sağladığını belirtmişlerdir.
— Kıdemde ölçüt olabilir. Bir yıllık bir öğretmenle beş yıllık bir öğretmenin tecrübesi bir olmuyor. Öğretmen en azından kendi bilgilerini öğrenciye veremese de öğrencileri tanıma konusunda epey yol kat etmiştir. (ÖĞR-5)
Hatta katılımcılardan bazıları kariyer basamaklarında yükselmenin doğrudan kıdeme göre düzenlenmesini önermiştir.
— Tecrübe önemli… On beş yirmi yıllık öğretmeni bu sınava katılmamalı… Yirmi yılı dolduranlar direk başöğretmen olmalı. On beş yıl dolduran uzman olmalı. (ÖĞR-9).
Bu boyutta yer alan maddelerin genel ortalamasına bakıldığında, öğretmen grubunun ortalamasının “X=2,67” ile katılımın “Orta”, yönetici grubunun
ortalamasının “X=2,82” ile katılımın “Orta” ve müfettiş grubunun ortalamasının
“X=2,98” ile katılımın “Orta” düzeyde olduğu görülmektedir. Tüm grupların
ortalamasının ise “X=2,69” ile “Orta” düzeyde olduğu görülmektedir. Buradan da
öğretmen, müfettiş ve okul yöneticilerinin, kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütlere katılmada kararsızlık yaşadıkları sonucu ortaya çıkmaktadır.
Ölçeğin bu boyutunda kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütlerle ilgili üç grup yer almaktadır. Bu gruplardan biri, yükselmede esas alınan ölçütlerin alınıp alınmaması hakkındadır. Beş maddenin yer aldığı bu gruptaki bütün maddelere katılım “Orta” düzeyde gerçekleşmiştir. Bu grup içinde en yüksek ortalama “Eğitim”in ölçüt olarak alınmasında, en düşük ortalama ise “Sicil Notu” ve “KBYS”nin ölçüt olarak alınması maddelerinde olduğu görülmektedir. İkinci grupta ise ölçeklerin oranlarına yönelik maddeler yer almaktadır. Bu gruptaki maddelerin tamamına katılım ise “Az” düzeyde gerçekleşmiştir. Bu grup içinde en yüksek ortalama “Eğitim”in oranı ile ilgili maddede, en düşük ortalama ise “Kıdem”in oranı ile ilgili maddede olduğu görülmektedir. Üçüncü grupta ise başvuruda aranan kıdem şartı ile ilgili maddeler yer almaktadır. Uzman öğretmenliğe başvuruda adaylık dönemi hariç 7 yıl, başöğretmenlikte ise 6 yıl uzman öğretmen olarak çalışmış olma şartı getirilmiştir. Katılımcılar her iki maddeye de orta düzeyde katıldıklarını belirtmişlerdir.
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna, örneklem grubunda yer alan müfettiş, öğretmen ve okul yöneticilerin verdikleri cevapların; kıdem, cinsiyet, eğitim durumu, görev yapılan kurum türü, görev yapılan kurumun
yeri, kariyer basamaklarındaki durum ve görev değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğine ilişkin incelenmesine ait istatistik verileri ve yorumları, aşağıda yer almaktadır.
1. Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Bulgular ve Ortalamaların Kıdem Değişkenine Göre Farklılık Gösterip Göstermediğine Ait Bulgular ve Yorum
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna ilişkin bulgular ve ortalamaların kıdem değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğine ilişkin tek boyutlu varyans analizi sonuçları Tablo-31’de verilmiştir.
Tablo-31. Kıdem Değişkenine Göre Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Veriler
Grup No Kıdem N X s Sd F p Gruplar Arası Fark 1 1-5 Yıl 95 2.65 .74 2 6-10 Yıl 234 2.59 .82 3 11-15 Yıl 204 2.74 .84 4 16-20 Yıl 153 2.89 .90 5 21 Yıl ve üzeri 229 2.65 .99 TOPLAM 915 2.69 .88 4 910 2.995* .019 2-4
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna, kıdem değişkenine göre oluşturulan grupların katılım düzeyleri ortalamalarına ilişkin betimsel istatistiğin yer aldığı Tablo-31 incelendiğinde, en yüksek katılım düzeyinin “16-20 Yıl” kıdem grubunda (X=2.89), en az katılım düzeyinin ise “6-10 Yıl” grubunda olduğu görülmektedir (X=2.59). En yüksek ortalamaya sahip “16-20 Yıl” grubunun, bu boyuta katılma düzeyinin “Orta” düzeyde kalması ve diğer grupların da maddeye “Orta” ve “Az” düzeyde katıldıklarını bildirdikleri görülmüştür. Ortaya çıkan bu durum, araştırmaya katılan bütün yaş gruplarının bu boyutta yer alan önermelere tam olarak katılmadıklarının bir göstergesi olarak da yorumlanabilir.
Gruplar arasında görülen farkın anlamlı olup olmadığına ilişkin yapılan tek yönlü varyans analizi sonucunda farkın anlamlı olduğu bulunmuştur (F(4-910)=2.995, p<.05). Başka bir deyişle kıdem değişkeninin, bu boyuta katılma düzeyine anlamlı seviyede bir etkisi vardır.
Anlamlı farkın hangi gruplar arasında olduğunu ortaya koymak için yapılan çoklu karşılaştırma testi (Dunnett C analizi) sonucunda, farklılaşmanın “6-10 Yıl” ile “16-20 Yıl” grupları arasında olduğu görülmektedir.
2. Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Bulgular ve Ortalamaların Cinsiyet Değişkenine Göre Farklılık Gösterip Göstermediğine Ait Bulgular ve Yorum
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna ilişkin bulgular ve ortalamaların cinsiyet değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğine ilişkin t testi analizi sonuçları Tablo-32’de verilmiştir.
Tablo-32. Cinsiyet Değişkenine Göre Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Veriler
Grup No CİNSİYET N X s Sd t p 1 Kadın 349 2.65 .83 2 Erkek 566 2.72 .91 TOPLAM 915 2.69 .88 913 1.295 .196
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna, cinsiyet değişkenine göre oluşturulan grupların katılım düzeyleri ortalamalarına ilişkin betimsel istatistiğin yer aldığı Tablo-32 incelendiğinde, “Erkek” grubunun ortalamasının (X=2.72), “Kadın” grubunun ortalamasından (X=2.65) daha yüksek olduğu görülmektedir. Dolayısıyla kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütlere ve oranlarına, “Erkek” grubunun, “Kadın” grubundan daha çok katıldıkları söylenebilir. Her iki grubunda, bu boyuta “Orta” düzeyde katıldıklarını bildirdikleri görülmüştür. Ortaya çıkan bu durum, araştırmaya katılan hem kadın hem de erkek gruplarının bu boyutta yer alan maddelere tam olarak katılmadıklarının bir göstergesi olarak da yorumlanabilir.
Gruplar arasında görülen farkın anlamlı olup olmadığına ilişkin yapılan t testi sonucunda, farkın anlamlı olduğu bulunmuştur (t(913)= 1.295, p>.05). Başka bir deyişle cinsiyet değişkeninin, bu boyuta katılma düzeyine anlamlı seviyede bir etkisi vardır.
3. Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Bulgular ve Ortalamaların Eğitim Durumu Değişkenine Göre Farklılık Gösterip Göstermediğine Ait Bulgular ve Yorum
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna ilişkin bulgular ve ortalamaların eğitim durumu değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğine ilişkin tek boyutlu varyans analizi sonuçları Tablo-33’de verilmiştir.
Tablo-33. Eğitim Durumu Değişkenine Göre Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Veriler
Grup No EĞİTİM DURUMU N X s Sd F p Gruplar Arası Fark 1 Eğitim Fakültesi 498 2.73 .85 2 Fen-Edebiyat Fak. 139 2.62 .82
3 Egt. Ens/Egt. Yuk. Okl. 131 2.62 1.02
4 Lisansüstü 65 2.77 .84
5 Diğer 82 2.65 .97
TOPLAM 915 2.69 .88
4
910 .846 .497 -
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna, eğitim durumu değişkenine göre oluşturulan grupların katılım düzeyleri ortalamalarına ilişkin betimsel istatistiğin yer aldığı Tablo-33 incelendiğinde, en yüksek katılım düzeyinin “Lisansüstü” eğitim grubunda (X=2.77), en az katılım düzeyinin ise iki grupta; “Eğitim Enstitüsü veya Eğitim Yüksek Okulu” ve “Fen-Edebiyat Fakültesi” gruplarında olduğu görülmektedir (X =2.62). Buradan anlaşıldığı üzere katılımcılar içinde, eğitim durumu en yüksek olan grubun kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutunda yer alan maddelere ilişkin katılma düzeyi ortalamaları, diğer eğitim düzeylerindeki bütün grupların katılma düzeyi ortalamalarına göre daha yüksek çıkmıştır. En yüksek ortalamaya sahip “Lisansüstü” grubunun, bu boyuta katılma düzeyinin “Orta” düzeyde kalması ve diğer grupların da maddeye “Orta” düzeyde katıldıklarını bildirdikleri görülmüştür. Ortaya çıkan bu durum, araştırmaya katılan bütün eğitim durumu gruplarının bu boyutta yer alan önermelere tam olarak katılmadıklarının bir göstergesi olarak da yorumlanabilir.
Gruplar arasında görülen farkın anlamlı olup olmadığına ilişkin yapılan tek yönlü varyans analizi sonucunda farkın anlamlı olmadığı bulunmuştur (F(4- 910)=.846, p>.05). Başka bir deyişle eğitim durumu değişkeninin, bu boyuta katılma düzeyine anlamlı seviyede bir etkisi yoktur.
4. Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Bulgular ve Ortalamaların Kurum Türü Değişkenine Göre Farklılık Gösterip Göstermediğine Ait Bulgular ve Yorum
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna ilişkin bulgular ve ortalamaların kurum türü değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğine ilişkin t testi analizi sonuçları Tablo-34’de verilmiştir.
Tablo-34. Kurum Türü Değişkenine Göre Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Veriler
Grup No Kurum Türü N X s Sd t p 1 Devlet Okulu 823 2.67 .88 2 Özel Okul 50 2.89 .89 TOPLAM 873 2.68 .89 871 1.732 .084
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna, kurum türü değişkenine göre oluşturulan grupların katılım düzeyleri ortalamalarına ilişkin betimsel istatistiğin yer aldığı Tablo-34 incelendiğinde, “Özel Okul” grubunun ortalamasının (X =2.89), “Devlet Okulu” grubunun ortalamasından (X =2.67) daha yüksek olduğu görülmektedir. Dolayısıyla kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütlere ve oranlarına, “Özel Okul” grubunun, “Devlet Okulu” grubundan daha çok kabul ettiği söylenebilir. Her iki grubunda, bu boyuta “Orta” düzeyde katıldıklarını bildirdikleri görülmüştür. Ortaya çıkan bu durum, araştırmaya katılan hem özel hem de devlet okullarında görev yapmakta olan öğretmen ve okul yöneticilerinin bu boyutta yer alan önermelere tam olarak katılmadıklarının bir göstergesi olarak da yorumlanabilir.
Gruplar arasında görülen farkın anlamlı olup olmadığına ilişkin yapılan t testi sonucunda, farkın anlamlı olmadığı bulunmuştur (t(871)= 1.732, p>.05). Başka
bir deyişle kurum türü değişkeninin bu boyuta katılma düzeyine anlamlı seviyede bir etkisi yoktur.
5. Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Bulgular ve Ortalamaların Çalışılan Yerleşim Yeri Değişkenine Göre Farklılık Gösterip Göstermediğine Ait Bulgular ve Yorum
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna ilişkin bulgular ve ortalamaların çalışılan yerleşim yeri değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğine ilişkin tek boyutlu varyans analizi sonuçları Tablo-35’de verilmiştir.
Tablo-35. Çalışılan Yerleşim Yeri Değişkenine Göre Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Veriler
Grup No
Çalışılan Yer N X s Sd F p Gruplar
Arası Fark 1 Köy-Kasaba 90 2.83 .75 2 İlçe Merkezi 216 2.75 .87 3 İl Merkezi 567 2.63 .91 TOPLAM 873 2.68 .89 2 870 3.264* .040 1-3
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna, çalışılan yer değişkenine göre oluşturulan grupların katılım düzeyleri ortalamalarına ilişkin betimsel istatistiğin yer aldığı Tablo-35 incelendiğinde, en yüksek katılım düzeyinin “Köy-Kasaba” grubunda (X=2.83), en az katılım düzeyinin ise “İl Merkezi” grubunda olduğu görülmektedir (X=2.63). Buradan anlaşıldığı üzere katılımcılar içinde köy-kasaba yerleşim yerinde görev yapan öğretmen ve okul yöneticilerinin, kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutunda yer alan maddelere ilişkin katılma düzeyi ortalamaları, ilçe merkezi ve il merkezinde görev yapmakta olan öğretmen ve okul yönetici grupların katılma düzeyi ortalamalarına göre daha yüksek çıkmıştır. En yüksek ortalamaya sahip “Köy-Kasaba” grubunun, bu boyuta katılma düzeyinin “Orta” düzeyde kalması ve diğer grupların da maddeye “Orta” düzeyde katıldıklarını bildirdikleri görülmüştür. Ortaya çıkan bu durum, araştırmaya katılan bütün yerleşim yeri gruplarının bu boyutta yer alan önermelere tam olarak katılmadıklarının bir göstergesi olarak da yorumlanabilir.
Gruplar arasında görülen farkın anlamlı olup olmadığına ilişkin yapılan tek yönlü varyans analizi sonucunda, farkın anlamlı olduğu bulunmuştur (F(2-870)=3.264, p<.05). Başka bir deyişle çalışılan yer değişkeninin bu boyuta katılma düzeyine anlamlı seviyede bir etkisi vardır.
Anlamlı farkın hangi gruplar arasında olduğunu ortaya koymak için yapılan çoklu karşılaştırma testi (LSD analizi) sonucunda, farklılaşmanın “İl Merkezi” ile “Köy-Kasaba” grupları arasında olduğu görülmektedir. Farkın kaynağını ise “Köy- Kasaba” grubunun ortalamasının anlamlı biçimde daha yüksek çıkması oluşturmaktadır.
6. Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Bulgular ve Ortalamaların Kariyer Basamakları Durumu Değişkenine Göre Farklılık Gösterip Göstermediğine Ait Bulgular ve Yorum
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna ait bulgular ve ortalamaların kariyer basamaklarındaki durum değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğine ilişkin tek boyutlu varyans analizi sonuçları, Tablo-36’da verilmiştir.
Tablo-36. Kariyer Basamaklarındaki Durum Değişkenine Göre Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Veriler
Grup No Kariyer Basamakları Durumu N X s Sd F p Gruplar Arası Fark 1 KBYS’ye kıdem eksikliğinden başvuramayan. 279 2.60 .78
2 KBYS’ye kendi isteğiyle
başvurmayan. 242 2.50 .95
3 KBYS’ye giren ama
kazanamayan. 66 2.60 .97
4 KBYS’yi kazanan/muaf
olan ama kontenjana giremeyen.
36 2.58 .82
5 Uzman öğretmen unvanı
alan. 250 2.98 .86 TOPLAM 873 2.68 .89 4 868 10.752* .000 1-5 2-5 3-5
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna, kariyer basamaklarındaki durum değişkenine göre oluşturulan grupların katılım düzeyleri ortalamalarına ilişkin betimsel istatistiğin yer aldığı Tablo-36 incelendiğinde, en yüksek katılım düzeyinin “Uzman öğretmen unvanı alan” grupta (X=2.98), en düşük katılım düzeyinin ise “KBYS’ye kendi isteğiyle başvurmayan.” grupta olduğu görülmektedir (X=2.50). Buradan anlaşıldığı üzere katılımcılar içinde, kariyer basamaklarında yükselerek uzman öğretmen olan grubun kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutunda yer alan maddelere ilişkin katılma düzeyi ortalamaları, çeşitli nedenlerden dolayı kariyer basamaklarında unvan almamış grupların katılma düzeyi ortalamalarına göre daha yüksek çıkmıştır. En yüksek ortalamaya sahip “Uzman öğretmen unvanı alan” grubunun, bu boyuta katılma düzeyinin “Orta” düzeyde kalması ve diğer grupların da maddeye “Orta” ve “Az” düzeyde katıldıklarını bildirdikleri görülmüştür. Ortaya çıkan bu durum, araştırmaya katılan bütün grupların bu boyutta yer alan önermelere tam olarak katılmadıklarının bir göstergesi olarak da yorumlanabilir.
Gruplar arasında görülen farkın anlamlı olup olmadığına ilişkin yapılan tek yönlü varyans analizi sonucunda farkın anlamlı olduğu bulunmuştur (F(4- 868)=10.752, p<.05). Başka bir deyişle kariyer basamaklarındaki durumun değişkeninin, bu boyuta katılma düzeyine anlamlı seviyede bir etkisi vardır.
Anlamlı farkın hangi gruplar arasında olduğunu ortaya koymak için yapılan çoklu karşılaştırma testi (Dunnet C analizi) sonucunda, farklılaşmanın “KBYS’ye kıdem eksikliğinden başvuramayan” ile “Uzman öğretmen unvanı alan.”, “KBYS’ye kendi isteğiyle başvurmayan.” ile “Uzman öğretmen unvanı alan” ve “KBYS’ye giren ama kazanamayan” ile “Uzman öğretmen unvanı alan.” gruplar arasında olduğu görülmektedir. Bu gruplar arasında anlamlı farkın oluşmasının nedeni ise “Uzman öğretmen unvanı alan” grubun diğer gruplara göre ortalama puanının yüksek olmasıdır.
8. Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Bulgular ve Ortalamaların Görev Değişkenine Göre Farklılık Gösterip Göstermediğine Ait Bulgular ve Yorum
Kariyer basamaklarında yükselmede esas alınan ölçütler boyutuna ilişkin bulgular ve ortalamaların görev değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğine ilişkin tek boyutlu varyans analizi sonuçları Tablo-37’de verilmiştir.
Tablo-37. Görev Değişkenine Göre Kariyer Basamaklarında Yükselmede Esas Alınan Ölçütler Boyutuna İlişkin Veriler