Regional Reiteratives Used In Sivas As A Culture Carrier
2. Küçük (Çepni/ Gemerek) § 3 Beceriksiz, eli işe yakışmayan Aynı an-
lamdaki diğer kelime(ler): avara-2, colpa, çödü, çölpe-2, çörüşük-1, çul-
pa-2, dönümsüz, hamparsı-1, münevsiz, olçum-1, oransız, paçavra, şap- şal-2, şavşalak-2, umaysız-2, yöndemsiz (Çepni/ Gemerek)
efil efil: 1. Hafif hafif, yavaş yavaş (rüzgâr esmek). (Çamova/ Divriği, Soğukpınar/
Kangal, Hacıilyas/ Koyulhisar) § 2. Bitkilerin birdenbire büyüyerek dal bu-
dak salmasını anlatan söz. (Gürün)
egiş bügüş: Eğri büğrü, yamuk yumuk, dolambaçlı. Aynı anlamdaki diğer ke-
lime(ler): eğiş büğüş, eğrim büğrüm, yalyapaluk, yamuk yumuk (Ko-
yulhisar)
eğiş büğüş: Eğri büğrü, yamuk yumuk, dolambaçlı. Aynı anlamdaki diğer ke-
lime(ler): egiş bügüş, eğrim büğrüm, yalyapaluk, yamuk yumuk (Telin/
Gürün, Hacıilyas/ Koyulhisar)
eğrim büğrüm: Eğri büğrü, yamuk yumuk, dolambaçlı. Aynı anlamdaki diğer
kelime(ler): egiş bügüş, eğiş büğüş, yalyapaluk, yamuk yumuk (Gürün)
eketoha: Yaşı küçük olduğu hâlde sözleri ve işleri büyük olan (çocuk). Aynı an-
lamdaki diğer kelime(ler): eke-5, ekece-2 (Gürün)
elim elim öpelek: Küçük çocukların oynadıkları bir çeşit oyun. (Gürün)
eren peren: Karışık, birbirine girmiş, dolaşık. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): cıdırık-2, çap-2, çelpeşik-1, çelpeşük-1, çepelli-2, çepreşik-1, çıtınık, çı- tırıh-2, çıtırık, çirişli, çölpeşik, kırık düzen-1, porsuk, püsür-1, teltik-2, teltük-1 (Hacıilyas/ Koyulhisar, Ağrakos/ Suşehri)
evlüm çerlüm: Görgü, yetenek. (Gürün)
evrim çevrim: Kıvrım kıvrım. (Vazıldan/ Divriği)
feldir feldir: Keskin keskin, canlı canlı, dikkatli dikkatli (bakmak). (Gürün) fıldır fıldır: Canlılık, hareketlilik, çabukluk anlatan bir söz. (Hacıilyas/ Koyulhi-
sar)
fildir fildir: Canlı, hareketli ve zeki bakışlı (göz). (Gürün) finik finik: Çocuklar tıpış tıpış (yürümek). (Kesme/ Divriği)
gebici gebici: Öküz, manda, buzağı vb. hayvanları çağırma ünlemi. Aynı an-
lamdaki diğer kelime(ler): gebiç gebiç (Karaözü/ Gemerek)
gebiç gebiç: Öküz, manda, buzağı vb. hayvanları çağırma ünlemi. Aynı anlam-
daki diğer kelime(ler): gebici gebici (Hacıilyas/ Koyulhisar)
gıdım gıdım: 1. Azar azar: Bu sene bulguru gıdım gıdım harcıyoruz. Aynı an-
lamdaki diğer kelime(ler): çullucuh, ucun ucun-1 (Koyulhisar; Palha/ Div-
riği) § 2. Yavaş yavaş, ağır ağır. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): abul
abul, cığıl cığıl-2, ığış ığış, igez igez, iñez iñez, kıdım kıdım, kımıl kı- mıl, ucun ucun-2 (Palha/ Divriği)
gıfır gıfır: 1. Bir kimsenin gayretli ve becerikli olduğunu anlatan bir söz: Bizim
gelin çok iyi. Evin içinde gıfır gıfır dolanıyor. (Sivas) § 2. Telaşla, heye-
canla gidip gelmeyi anlatan bir söz: Jandarmalar gıfır gıfır bir kaçak arı-
yor. (Gürün)
gidi gidi: Keçi yavrusunu çağırma ünlemi. (Çöplü/ Gürün) güfür güfür: Hışırtı, rüzgâr sesini anlatan bir söz.. (Sivas)
Her Yönüyle Sivas Uluslararası Sempozyumu 95
güldür güldür: Suyun bol bol akışını anlatan bir söz. (Gürün; Hacıilyas/ Koyulhi-
sar)
hangır hangır: Kahkahayla arsızca gülmeyi anlatan bir söz. (Divriği, Şarkışla) helik hülük: Değersiz, önemsiz, ufak tefek şeyler için kullanılan bir söz: Emeği-
ne yazık değil mi böyle helik hülük şeylerle uğraşıyorsun? (Koyulhisar)
helük hülük: Alçak, aşağılık, kötü, değersiz (kimse). Aynı anlamdaki diğer ke-
lime(ler): malamat-3 (Sivas)
hım hım: Miskin, uyuşuk. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): çölpe-1, çörüşük- 2, eflek-3, hamparsı-2, iriskin, kamalah-3, kamalak-3, pepe-1 (Gemerek) hıs hıs: Sessizce alay ederek gülmeyi anlatan bir söz. (Çöplü/ Gürün)
hot hot: hot hot etmek Gönlü yatmak, razı olmak. (Çamoağa/ Divriği) ıfıt cıfıt: Kötü (kimse). (Vazıldan/ Divriği)
ığış ığış: Yavaş yavaş, ağır ağır. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): abul abul, cığıl cığıl-2, gıdım gıdım-2, igez igez, iñez iñez, kıdım kıdım, kımıl kımıl, ucun ucun-2 (Gürün)
ıklım tıklım: Ağzına kadar dolu, çok kalabalık. Aynı anlamdaki diğer keli-
me(ler): kitekit (Gürün; Şarkışla ve köyleri; Eske/ Divriği, Hacıilyas/ Koyulhi-
sar)
ıpıl ıpıl: 1. Işığın yanıp sönmesini veya hafif yanmasını anlatan bir söz. (Karaö-
zü/ Gemerek) § 2. Gümüş gerdanlık. (Sivas) § 3. Pırıl pırıl. Aynı anlamdaki
diğer kelime(ler): ıpıl ıpıl, yıldır yıldır, yılp yılp (Gürün; Palha, Vazıldan/
Divriği, Çepni/ Gemerek, Hacıilyas/ Koyulhisar)
igez igez: Yavaş yavaş, ağır ağır. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): abul abul, cığıl cığıl-2, gıdım gıdım-2, ığış ığış, iñez iñez, kıdım kıdım, kımıl kı- mıl, ucun ucun-2 (Koyulhisar)
iñez iñez: Yavaş yavaş, ağır ağır. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): abul abul, cığıl cığıl-2, gıdım gıdım-2, ığış ığış, igez igez, kıdım kıdım, kımıl kı- mıl, ucun ucun-2 (Gürün)
ipil ipil: Parça parça, lime lime. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): oylum oy- lum, perem perem, pinçik pinçik, yırım yırım (Hacıilyas/ Koyulhisar) kaş kaş: Dizi dizi, sıra sıra. (Yıldızeli; Çepni/ Gemerek)
kehil kehil: Soluk soluğa. (Gemerek)
keh keh: keh keh geçmek 1. Çok acıkmak. (Gürün) ; 2. Zayıf, hâlsiz kalmak,
kuvvetten düşmek, yorulmak. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): alatu-
kepür küpür: kepür küpür konuşmak Ne konuştuğunu bilmemek, anlamsız
konuşmak, saçmalamak. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): samurtla-
mak-2(Çepni/ Gemerek)
kıdı kıdı: Davar çağırma ünlemi. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): heğ-2 (Ha-
cıilyas/ Koyulhisar)
kıdım kıdım: Yavaş yavaş, ağır ağır. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): abul abul, cığıl cığıl-2, gıdım gıdım-2, ığış ığış, igez igez, iñez iñez, kımıl kımıl, ucun ucun-2 (Koyulhisar)
kıfır kıfır: Çabuk çabuk. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): kıfır kıfır, şipir şi- pir (Gürün)
kımıl kımıl: Yavaş yavaş, ağır ağır. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): abul abul, cığıl cığıl-2, gıdım gıdım-2, ığış ığış, igez igez, iñez iñez, kıdım kıdım, ucun ucun-2 (Koyulhisar)
kırık kırtık: Ufak tefek, döküntü, işe yaramaz ev eşyası. (Telin/ Gürün) kırtiş kırtiş: Diş diş, girintili çıkıntılı, pürüzlü. (Yıldızeli)
kışe kışe: Kümes hayvanlarını kovalama ünlemi. (Tavşanlı/ Hafik, Hacıilyas/ Ko-
yulhisar)
kiçi kiçi: Keçi çağırma ünlemi. (Sivas)
kis kis: İçin için, kıs kıs (gülme). (Sivas ve çevresi)
koğdura koğdura: Koştura koştura, koşa koşa. Aynı anlamdaki diğer keli-
me(ler): kopa kopa (Sivas)
kopa kopa: Koştura koştura, koşa koşa. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): koğ- dura koğdura (Sivas)
küfül küfül: Serin serin, küfür küfür: Rüzgâr küfül küfül esiyor. (Gemerek) langır lungur: Biçimsiz (konuşma ve yürüyüş). (Telin/ Gürün)
mar mar: Bağıra bağıra (ağlamak). Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): ünüm ünüm (Sivas)
mığıl mığıl: mığıl mığıl etmek Kaynaşmak, çok yığılmak. (Telin/ Gürün) mıyıl mıyıl: Uykulu uykulu (bakmak). (Hacıilyas/ Koyulhisar)
oylum oylum: Parça parça, lime lime. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): ipil ipil, perem perem, pinçik pinçik, yırım yırım (Çamoağa/ Divriği, Hacıil-
yas/ Koyulhisar, Ağrakos/ Suşehri)
patpatı: Ateşte kavrularak patlatılmış mısır. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): çıtlak-2, patlak, pırtlak (Sivas)
peldir peldir: Bön bön, aptal aptal, korkak korkak (bakmak). Aynı anlamdaki
Her Yönüyle Sivas Uluslararası Sempozyumu 97
perem perem: Parça parça, lime lime. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): ipil ipil, oylum oylum, pinçik pinçik, yırım yırım (Ağrakos/ Suşehri)
eren peren: Karmakarışık, darmadağınık, altüst. Aynı anlamdaki diğer keli-
me(ler): alan talan, allah bullah, darmadolaşık, karmâhor, tarmatakır
(Koyulhisar; Telin/ Gürün, Ağrakos/ Suşehri)
pıçı pıçı: 1. Çok etli olan (şey). (Gürün) § 2. Sığır, davar çağırma ünlemi. Aynı
anlamdaki diğer kelime(ler): piçik piçik, piçi piçi (Hacıilyas/ Koyulhisar)
pıtpıt: İnce, ufak bulgur. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): pıtpıtı (Çöplü/ Gü-
rün)
pıtpıtı: İnce, ufak bulgur. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): pıtpıt (Çamoaağa/
Divriği)
piçik piçik: Sığır, davar çağırma ünlemi. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): pıçı pıçı-2, piçi piçi (Maksutlu/ Şarkışla)
piçi piçi: Sığır, davar çağırma ünlemi. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): pıçı pıçı-2, piçik piçik (Gürün)
pinçik pinçik: Parça parça, lime lime : Odunu pinçik pinçik ayırmış. Aynı an-
lamdaki diğer kelime(ler): ipil ipil, oylum oylum, perem perem, yırım
yırım(Gürün)
pine pine: Kümes hayvanlarını kümese doğru kovalama ünlemi. (Maksutlu/
Şarkışla)
püngül püskül: Salkım saçak. (Gürün) sallısoplu: Adamakıllı, doğru dürüst. (Sivas)
sele serpe: Açık saçık, çıplak, çırılçıplak. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): bal- dırbacak, dasdaylak (Koyulhisar)
seten seyrek: Tek tük. (Gürün)
sıkı mıkı: Candan, çok bağlı dost. (Vazıldan/ Divriği)
simil simil: Sessizce gülümseyerek : Ne o simil simil geliyorsun yine diyeceğin
bir şey var . (Sivas)
siyim siyim: Yavaş yavaş, ince ince (yağmur yağmak, su, gözyaşı vb. akmak).
(Koyulhisar)
şipir şipir: Çabuk çabuk. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): kıfır kıfır, zıt zıt
(Şarkışla)
takır tukur: Vurulduğunda sert nesnelerden çıkan ses için. (Vazıldan/ Divriği) tarmatakır: Karmakarışık, darmadağınık, altüst. Aynı anlamdaki diğer keli-
me(ler): alan talan, allah bullah, darmadolaşık, karmâhor, peren peren
(Sivas)
tüm tüm: tüm tüm tütmek Çevreye güzel kokular yayılmak. Aynı anlamdaki
diğer kelime(ler): türül türül tütmek-2 (Gürün)
türül türül: türül türül tütmek 1. Bir şey dikkati çekecek denli güzel olmak. (Si-
vas); 2. Çevreye güzel kokular yayılmak. Aynı anlamdaki diğer keli-
me(ler): tüm tüm tütmek (Sivas)
ucun ucun: 1. Azar azar: Borcumuzu ucun ucun veririz. Aynı anlamdaki diğer
kelime(ler): çullucuh, gıdım gıdım-1 (Gemerek, Koyulhisar) § 2. Yavaş ya-
vaş, ağır ağır. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): abul abul, cığıl cığıl-2,
gıdım gıdım-2, ığış ığış, igez igez, iñez iñez, kıdım kıdım, kımıl kımıl
(Gemerek, Koyulhisar)
uğrun uğrun: Gizli gizli. (Maksutlu/ Şarkışla)
uğrundan uğrundan: Gizliden gizliye. (Maksutlu/ Şarkışla)
üğrüm üğrüm: 1. Sessiz sessiz, ağır ağır. (Hacıilyas/ Koyulhisar) § 2. Çok sık, çok
bol. (Hacıilyas/ Koyulhisar)
ünüm ünüm: Bağıra bağıra (ağlamak) : Çocuk ünüm ünüm ağlıyor. Aynı an-
lamdaki diğer kelime(ler): mar mar (Allar, Hacıilyas/ Koyulhisar)
vay vay çanağı: Kırılacak cam, porselen vb. kap kaçak. (Gemerek)
vıcık vıcık: Çok cıvık, yumuşak (çamur, yağ vb.). Aynı anlamdaki diğer keli-
me(ler): vıcır vıcır-2 (Sızır/ Gemerek)
vıcır vıcır: 1. Çok, çok fazla, bol. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): farş, gargın- 2, sığın, şıkırdım-2, tırıp, yeğin-5 (Sivas) § 2. Çok cıvık, yumuşak (ça-
mur, yağ vb.) Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): vıcık vıcık (Hacıilyas/
Koyulhisar)
vıdı vıdı: 1. Gevezelik, boşboğazlık. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): badıgü- dü-1, havkalık-2, şabadanlık, vıd vıd-1, vır vır-1 (Maksutlu/ Şarkışla) § 2.
Çekiştirme, yerme, kötüleme, dedikodu. Aynı anlamdaki diğer keli-
me(ler): goğ-1, gov, horata-1, koğ, koğu, kov, söylenti-2, vıd vıd-2, vır
vır-2(Maksutlu/ Şarkışla)
vıd vıd: 1. Gevezelik, boşboğazlık. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): badıgü- dü-1, havkalık-2, şabadanlık, vıdı vıdı-1, vır vır-1 (Sivas) § 2. Çekiştir-
me, yerme, kötüleme, dedikodu. Aynı anlamdaki diğer kelime(ler): goğ-
1, gov, horata-1, koğ, koğu, kov, söylenti-2, vıdı vıdı-2, vır vır-2 (Sivas) §