Jüri Heyetinin Seçimi

Birleşik Devletler vatandaşlarının federal yargılama sürecine doğrudan dâhil olmalarına neden olan belki de en önemli faktör jüri heyetinde görev almalarıdır. Birleşik Devletlerde yerine getirdikleri görevler açısından iki farklı jüri çeşidi

bulunmaktadır290. Bunlar; yargılama esnasında görev yapan ve sanığın suçlu ya da

suçsuz olduğuna karar veren “duruşma jürisi (petit jury)” ve “büyük jüri (grand jury)”dir.

Birleşik Devletler Anayasası’nın 3’üncü maddesi ceza davalarında yargılamanın jüri önünde yapılacağını belirtmektedir. Benzer şekilde Anayasa’nın değişik 6’ncı maddesinde kişinin açık duruşmada tarafsız bir jüri heyeti önünde seri yargılanma hakkına sahip olduğu hüküm altına alınmıştır.

Eyaletlere göre farklılık göstermekte ise de ceza yargılamasında görev yapan

duruşma jürisi 6-12 üyeden oluşmaktadır291. Duruşma jürisi sanığın kendisine isnat

edilen suçu işleyip işlemediğine karar vermektedir. Bu karar sonrasında sanık hakkında cezaya hükmedilmesinin gerektiği hallerde cezayı hâkim belirlemektedir.

288

Outline of the US Legal System, sf: 106.

289 Scheb-Scheb, sf: 443. 290 Scheb-Scheb, sf: 35. 291 Scheb-Scheb, sf: 510.

Federal ceza yargılamalarında jüri heyeti kararını oybirliği ile almak zorundadır292. Bununla birlikte eyaletlerde farklı uygulamalar görülebilmekte ve jüri oy çokluğu ile

karar alabilmekte idi293. Bu karara karşın eyalet yüksek mahkemesi, jürinin oy

çokluğu ile karar almasının sanığın jüri önünde yargılanma hakkının ihlali olduğuna

hükmetmiştir294. Daha sonraki uygulamalarda eyalet mahkemelerinde ölüm cezası ya

da ömür boyu hapis cezası gerektiren suçlarla ilgili yargılamalarda jüri heyetinin

oybirliği ile karar vermesinin aranır olduğu ifade edilmektedir295.

Jüri heyetinin karar aşamasında yaptığı tüm görüşmeler tamamen kendi aralarında yapacakları görüşmeler şeklinde cereyan etmektedir. Bu görüşmelere jüri heyeti dışında herhangi bir kişinin katılımı söz konusu olmamaktadır.

Jüri heyetinin seçimine yönelik esaslar bir kanun296 ile belirlenmiş ise de

eyaletler arasında jüri üyelerinin seçimi ve çalışma esasları farklılık

gösterebilmektedir. Yargılamada jüri üyesi olarak görev almanın süresi eyaletler arasında farklılık göstermektedir. Bazı mahkemelerde görev yapan büyük jüri üyeleri 18 aylık bir dönem boyunca görevlendirilmektedirler. Bazı mahkemeler jüri üyelerini belirli bir davanın devamı süresince görevlendirirken, diğer bazı mahkemeler belirli dönemler için görevlendirme yapmaktadırlar. Jüri üyesi olarak görev alanlara günlük ücret ödenmektedir. Ödenen bu ücretin miktarı eyaletler arasında farklılıklar göstermektedir. Kanuni düzenlemelere göre çalışanların jüri üyesi olarak görevlendirilmeleri halinde işverenlerin bu kişilere izin vermeleri gerekmektedir. Jüri üyesi olarak görevlendirilen çalışanların bu görevleri nedeniyle işveren tarafından işten çıkarılması ya da jüri görevini kabul etmemesi yönünde baskı yapılması

kanunen yasaklanmıştır297.

292

Federal Delil Kuralları; madde: 31(a): Jüri kararını açık duruşmada hâkime iletmek zorundadır. Jürinin kararı oy birliği ile alınmalıdır.

293

Johnson v. Lousiana, 406 U.S. 404 (1972).

294

Burch v. Lousiana, 441 U.S. 130 (1979).

295

Roper, Robert T.; “Jury Size and Verdict Consistency: A Line Has To Be Drawn Somewhere”, Law and Society Review, 14, 1980, sf: 978-995.

296

1968 tarihli “The Jury Selection and Service Act”.

297

Hakkında suç isnadında bulunulan kişinin hâkim tarafından yargılanmayı kabul etmemesi durumunda, kişi ile ilgili yargılama jüri tarafından yapılmaktadır. Federal yargılamalarda davanın karara bağlanabilmesi için 12 kişilik jüri heyetinin oybirliği ile karar alması gerekmektedir. Eyaletler bakımından bu tür bir uygulama yalnızca önemli suçlar için yapılmaktadır. Birçok eyalette jüri 12 kişiden daha az sayıdaki kişilerden oluşmaktadır ve karar alma sayısı da farklılıklar göstermektedir.

Uygulamada jüri üyelerinin tarafsızlığının sağlanabilmesi için jüri üyelerinin seçmen listeleri üzerinden rastgele seçim yöntemi ile belirlendikleri görülmektedir. Giderek artan duruşmalar nedeniyle tamamlayıcı olarak araç kayıt listeleri üzerinden, sürücü ehliyet kayıt listeleri üzerinden ya da buna benzer şekillerde jüri belirlenmesi

yapılmaktadır298. Ayrıca potansiyel jüri üyelerinin kendilerini tanımaya yarayacak

şekilde hazırlanmış soru kitapçıklarını cevaplandırmaları istenerek bu cevaplar doğrultusunda jüri üyesi olarak görev yapıp yapamayacakları değerlendirilmektedir. Jüri heyetinin tespitine yönelik seçim yöntemleri toplum bünyesinden rastgele seçilmiş ve toplumun homojen bir kesimini temsil eden kişilerin seçilmelerini sağlamaya yöneliktir. Potansiyel jüri üyelerinin seçiminde ırk, yaş, cinsiyet, politik

görüş gibi ayırt edici özellikler dikkate alınmamaktadır299.

Jüri üyesi olarak görev yapacak kişilerde bazı özelliklerin bulunması gerekmektedir. Buna göre jüri üyesi olabilmek için kişinin; Birleşik Devletler vatandaşı olması, en az 18 yaşında olması, en az 1 yıldır mahkemenin yargı çevresinde ikamet ediyor olması, İngilizce lisanı bakımından yeterli olması, ruhsal ve fiziksel bir rahatsızlığa sahip olmaması, felony tarzı bir suç nedeniyle yargılanıyor olmaması, felony tarzı bir suç nedeniyle mahkûmiyetinin bulunmaması

gerekmektedir300.

Bu özelliklerin haricinde kişilerin jüri üyesi olarak görevlendirilmeden muaf tutulmalarını gerektiren bazı sebepler de bulunmaktadır. Kişinin; Birleşik Devletler ordusunda aktif olarak görev yapıyor olması, polis ya da itfaiye görevlisi olması,

298

Hickey, sf: 341.

299

Outline of the US Legal System, sf: 107.

300

belirli bazı kamu görevlileri arasında yer alması, mahkeme tarafından belirlenen bazı

görevleri301 yürütüyor olması durumunda kişilerin jüri heyetinde görev almaktan

muaf tutulmaları sağlanmaktadır302.

Jüri heyetinin seçimi öncesinde heyeti oluşturacak olan potansiyel jüri üyeleri mahkeme binasına çağrılmaktadırlar. Toplanan bu kişilere mahkeme huzurunda genel olarak kişisel bilgi ve özellikleri hakkında sorular sorulmak suretiyle bu kişilerin jüri üyesi olarak görev yapmaya müsait kişiler olup olmadıkları

belirlenmektedir303.

Savcı ve sanık müdafii potansiyel jüri üyelerine çeşitli sorular sorarak jüri heyetinde görev yapacak en tarafsız ve orta düzey kişileri heyete seçmeye gayret göstermektedirler. Yargılamanın yapıldığı eyaletin vatandaşı olup olmadığı, İngilizce dil bilgisinin yeterli olup olmadığı, kendisinin ya da aile bireylerinden herhangi birisinin daha önce bir ceza davası nedeniyle yargılanıp yargılanmadığı, mahkeme kararları ile ilgili herhangi bir yorum yapıp yapmadığı, mahkeme kararları hakkında bilgi sahibi olup olmadığı gibi sorular savcı ve sanık müdafii tarafından jüri heyetinin seçimi esnasında potansiyel jüri üyelerine sorulan sorulara örnek olarak gösterilebilir304.

Voir Dire işleminde iddia makamının ve savunma tarafının iki amacı vardır. Savcı ve sanık müdafii öncelikle ve özellikle görülecek dava ile ilgili özel bir bilgisi olan kişi ya da kişilerin jüri üyesi olarak o davada yer almasını önlemek amacı ile

hareket etmekte ve jüri heyetinde yer alacak kişilerin seçimini

gerçekleştirmektedirler. Savcı ve sanık müdafii bu işlemi yaparken jüri üyeleri arasında sanığın yakın arkadaşı, akrabası, hasmı olan kişi varsa bunların tespit

301

Örneğin, bazı gönüllü yardım kuruluşlarında görev yapanlar ya da daha önce jüri heyetinde görev almış bulunanlar jüri heyetinde görev yapmaktan muaf tutulabilmektedirler.

302

Duff, sf:31.

303

Bu süreç “voir dire” olarak adlandırılmaktadır. Birleşik Devletlerde jüri heyetinin seçimi esnasında her bir üyenin bilgi düzeyi ile görülecek olan davaya karşı herhangi bir ön yargı taşıyıp taşımadığı kendilerine savcı ve sanık müdafii tarafından sorulan sorular ile tespit edilmeye çalışılmaktadır. Savcı ve sanık davaya ön yargılı olarak yaklaştığını tespit ettikleri jüri adaylarının jüri heyeti içerisinde yer almasına izin vermemektedirler ve bu kişi değiştirilerek yerine uygun bir başka kişi seçilmektedir. Hickey, sf: 341; Scheb-Scheb, sf: 510; Senna-Siegel, sf: 324; http://legal-dictionary. thefreedictionary.com/ voir+dire; http://en.wikipedia.org/wiki/Voir_dire.

304

etmeye ya da dava öncesinde çeşitli nedenlerle sanığa önyargılı bir tutum içinde bulunan kişi varsa bunları belirlemeye gayret göstermektedirler. Bu aşamada jüri üyesi olacak kişiler hakkındaki itirazlar sebebe bağlı olarak yapılabileceği gibi, yapılacak itirazların belirli bir kısıtlamasının olmadığını belirtmek mümkündür.

Yapılacak itirazların kabul ya da reddine hâkim karar vermektedir305.

Potansiyel jüri üyelerinin bu şekilde sorgulanmasının ikinci nedeni ise; tarafların kendi tezlerine uygun düşmeyen ve açıkça olmasa da dava ile ilgili önyargı taşıdığına inanılan kişilerin jüri üyesi olarak görev yapmalarını önlemektir. Her iki tarafın da gerekçe göstermeksizin jüri üyesi olarak görev yapacak olan potansiyel jüri adayını reddetme hakkı bulunmaktadır. Federal uygulamalarda ve birçok eyalette

savunma tarafına daha çok reddetme hakkı tanınmaktadır306.

Federal düzeydeki yargılamalar için her bir üyelik bakımından iddia ve

savunma tarafına 3’e kadar redd hakkı tanınmaktadır307. İşlenen suça bağlı olarak

reddedilebilecek potansiyel jüri üyesi sayısı değişmekte ve bu sayı ölüm cezası

gerektiren suçlar bakımından 20’ye kadar çıkabilmektedir308.

Jüri üyelerinin seçiminde taraflara tanınan bu redd hakkını kullanmak sadece savcı ve sanık müdafiinin elinde olan bilimsellikten çok bir sanat olarak değerlendirilmektedir. Voir Dire sürecini iyi değerlendirmek isteyen bazı sanık müdafiilerinin kimleri seçip kimleri reddetmeleri gerektiğine dair karar verebilmek

için psikologlardan yardım aldıklarını söylemek mümkündür309.

Davanın tarafları herhangi bir sebep ileri sürmeksizin herhangi bir potansiyel jüri adayı bakımından redd hakkını kullanabilmekte iken, Birleşik Devletler Anayasa

305

Hickey, sf: 341.

306

Federal Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 24/b-2’nci maddesi uyarınca felony tarzındaki suçların yargılanmasında iddia makamının 6, sanığın ise 10 defa potansiyel jüri üyelerini reddetme hakkı bulunmaktadır.

307

Federal Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 24/b-3 maddesi uyarınca sanığa isnat edilen suçun misdemeanor olması durumunda tarafların potansiyel jüri adaylarını 3 kez reddetme hakkı bulunmaktadır.

308

Federal Ceza Muhakemesi Kanunu, madde: 24/b-1.

309

Mahkemesinin, Federal Anayasanın 14’üncü değişiklik maddesini310 yorumlaması ile birlikte tarafların Afrika kökenli Amerikan vatandaşlarının ya da kadınların jüri üyesi

olarak görev yapmalarını reddetme haklarının kullanımına kısıtlama getirilmiştir311.

Jüri üyelerinin seçim işlemi her bir potansiyel jüri adayı için redd hakkının kullanılması ya da bu haktan feragat edilmesi şeklinde devam etmekte ve neticeten

jüri heyetinin oluşumu için gerekli olan 12 jüri üyesinin312 seçim işlemi

tamamlanmaktadır313. Jüri seçim işlemi tamamlandığında üyelere hâkim ya da

mahkeme görevlisi tarafından yapacakları göreve yönelik olarak yemin ettirilmektedir314.