Federal Mahkemeler

Birleşik Devletler yargılama sistemi kendine has özellikler taşıyan bir sistemdir. Bu sistem temel olarak federal ve eyalet mahkeme sistemlerinden oluşmaktadır. Her bir mahkeme sistemi belirli dava çeşitlerini çözüme kavuşturmaktadır. Federal ve eyalet mahkeme sistemleri birbirlerinden tamamen

bağımsız değildir. Belirli bazı durumlarda eşgüdüm içerisinde faaliyet

göstermektedirler. Hukuksal sorunların çözümü ile temel hak ve özgürlüklerin korunması her iki mahkeme sisteminin de ortak amacıdır.

Birleşik Devletler Anayasası Birleşik Devletler yönetim biçiminin

“federalizm” olduğunu belirtmektedir35. Federalizm, devlet egemenliğinin ulusal

federal devlet ile federe devletler arasında paylaşılmasını gerektirmektedir. Birleşik Devletler Anayasası belirli bazı yetkileri federal hükümette toplarken diğer tüm yetkilerin ise federe devletler tarafından kullanılmasını öngörmektedir. Bununla birlikte Anayasa federal devlete açık ve zımni olarak tanınan hak ve yetkilerin kullanılmasında federal hükümeti tek yetkili olarak kabul etmekte ve federe devletlere bırakılan hak ve yetkilerde de federe devletleri tek yetkili olarak kabul etmektedir. Federal ve federe devletlerin bu şekildeki yetki paylaşımları egemenlik ayrımı olarak bilinmekte ve her devletin (federal ve federe devletler) kendi hak ve

yetki alanı içerisinde tam yetkili olması anlamını taşımaktadır36.

Federal ve federe devletler kendi kanunlarını yorumlamak ve uygulamak için kendi mahkeme sistemlerine ihtiyaç duymaktadırlar. Gerek federal gerekse federe devlet anayasaları da kendi yargı yetkilerini ve mahkeme sistemlerine ait esasları belirtmek suretiyle bu ihtiyaca cevap vermeye çalışmaktadırlar. Örneğin; Birleşik Devletler Anayasası iflas hukukuna ilişkin davalar hakkında federal kanun

35

Birleşik Devletler Anayasası, madde:1-4.

36

http://law.jrank.org/pages/12040/Criminal-Courts-Federal-courts.html#ixzz0nMQZfb3i; (erişim tarihi: 07.10.2010).

hazırlanması için Kongreye yetki vermektedir ve bu konu hakkında federe

devletlerin yargılama yetkileri bulunmamaktadır37. Benzer şekilde Federal

Anayasanın örneğin aile hukukuna ilişkin olarak federal hükümete vermediği yetkiler federe devletler tarafından kullanılmaktadır ve bu tür davalara ilişkin kanun koyma ve yargılama yetkisi federe devletlere ait bulunmaktadır. Bu iki örnek Birleşik Devletlerde neden iki ayrı mahkeme sistemi bulunduğuna dair yeterli fikir vermektedir. Federal mahkemeler Birleşik Devletler Anayasası tarafından kendisine açık ya da zımni olarak verilen yetkileri kullanırken, federe devlet mahkemeleri ise Birleşik Devletler Anayasası tarafından federal devlete verilmeyen ya da açıkça

federe devletler tarafından kullanılmayacağı belirtilmeyen yetkileri

kullanmaktadırlar38.

1.3.1.1 Federal Mahkemeler ve Kongre

Federal mahkemelerin ne şekilde faaliyet gösterecekleri Birleşik Devletler Anayasası tarafından belirlenmiştir ve bu konuda Kongrenin 3 temel sorumluluğu

bulunmaktadır39.

İlk olarak; Kongre, Birleşik Devletler Anayasa Mahkemesi altında faaliyet gösterecek tüm federal mahkemelerin oluşturulması yetkisine sahip bulunmaktadır. Kongre ayrıca her bir federal mahkemede kaç tane federal hâkimin görev yapacağını da belirlemek yetkisine sahiptir.

İkinci olarak; Senato, Birleşik Devletler Başkanının gösterdiği adaylar arasından federal hâkim olarak görev yapacak hâkimleri seçmektedir.

Üçüncü olarak; Kongre federal mahkemelerin bütçelerini ve yargı faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için gerekli olan paranın miktarını onaylamaktadır. Birleşik Devletlerde yargı giderleri için bütçeden ayrılan pay federal bütçe içerisinde oldukça küçük bir yer işgal etmektedir.

37

Birleşik Devletler Anayasası, madde: 1.8.

38

http://law.jrank.org/pages/12040/Criminal-Courts-Federal-courts.html#ixzz0nMQZfb3i; (erişim tarihi: 07.10.2010).

39

1.3.1.2 Federal Mahkemeler ve Yürütme Organı

Anayasaya göre, Anayasanın 3’üncü maddesine göre seçilecek federal hâkimler ömür boyu görev yapmak üzere boşalan kadrolar için Birleşik Devletler Başkanı tarafından aday gösterilmektedirler. Bu hâkimlerin göreve başlayabilmeleri için Senato’nun çoğunluk oyu ile aday gösterildikleri pozisyon için uygun

bulunmaları gerekmektedir40.

Başkan çoğu zaman Senatörlere ve diğer seçilmiş üst düzey yöneticilere göstereceği adaylar hakkında danışmaktadır.

Birleşik Devletler Başkanın yeni federal hâkim atama yetkisini kullanması yargı ve yürütme organlarının karşılıklı işbirliği içinde çalıştıkları tek nokta değildir. Ceza davalarını soruşturmak ve hukuk davalarında devleti temsil etmekle görevli olan Adalet Bakanlığı federal mahkeme sisteminin en sık dava açan organı konumundadır. Birçok yürütme organı branşı da mahkeme işlemleri ile yakından irtibatlıdır. Örneğin Birleşik Devletler Adli Kolluk Teşkilatı, federal mahkeme binaları ve hâkimlerin güvenliğini sağlamaktadır. Benzer şekilde Genel Hizmetler Yönetimi (General Services Administration) federal mahkeme binalarını inşa etmekte ve bu binaların işlerliğini sağlamaktadır.

Birleşik Devletler Askeri Mahkemeleri, bazı özel işlemleri yürüten

mahkemeler ve yönetim ajansları41 yürütme organının içerisinde yer almaktadırlar.

Burada belirtilen mahkemeler ve kuruluşlar Anayasanın 3’ncü maddesi uyarınca kurulmuş yargı organları olmasalar da bu mahkemeler ve kuruluşlar tarafından verilen nihai kararların temyiz incelemesi Anayasanın 3’ncü maddesine göre

kurulmuş olan federal mahkemeler tarafından yapılmaktadır42.

40

Birleşik Devletler Anayasası, madde: 2.2.

41

Vergi uyuşmazlıkları, patent hakları, tescil işlemleri, işçi hakları, sosyal güvenlik ile ilgili düzenlemeler, radyo ve televizyon yayın lisanslarına ait işlemler özel işlem mahkemeleri (Specialized Subject Matter Tribunals) ve yönetim ajansları (Administrative Agencies) tarafından yürütülen işlemlerin bazılarıdır.

42

1.3.1.3 Federal Mahkemeler ve Kamuoyu

Mahkemeler tarafından aksi yönde karar alınarak kısıtlama getirilmediği sürece federal yargılama sisteminin her adımı kamuya açıktır. Federal mahkeme binaları kamunun, geleneksel yaklaşımı ve tarihsel süreç ile yargılama sürecinin önemini hissetmelerini sağlamak bakımından özenle dizayn edilmiş ve genellikle tarihi binalardan seçilmiş mekânlardır. Federal yargılama sürecini gözlemlemek isteyen bir vatandaş federal mahkeme binasına giderek duruşma listesini (court calender) kontrol edip istediği bir duruşmayı izleyebilme imkânına sahiptir. Mahkeme yazı işleri müdürlüğüne müracaat eden ve bir davanın kayıtlarına ulaşmak isteyen bir kişi istediği davaya ilişkin belgelerin kopyasını alabilmektedir. Daha da ötesi günden güne artan bir şekilde mahkemelerin çalışma takvimleri, kararları, gerekçeli kararları, iddia pazarlığına ilişkin anlaşma metinleri internet aracılığı ile elektronik ortamda erişilebilir hale getirilmektedir. Bununla birlikte, birçok eyalet mahkemesinin aksine federal mahkemelerde yapılan yargılamaların televizyondan ya da radyodan

yayınlanmasına izin verilmemektedir43.

Kamunun mahkeme işlemlerine ulaşabilmesi ve bu süreçlere dâhil olabilmesi kısmen Anayasadan ve kısmen de Common Law geleneğinden kaynaklanmaktadır. Hâkimler yargı faaliyetlerini kamunun gözü önünde yapmakla kamunun yargıya ve yargı faaliyetlerine güven duymasını sağlamaktadır. Bu sayede vatandaşların ilk elden yargı sisteminin ne şekilde faaliyet gösterdiğini izleyebilmelerine imkân tanınmaktadır.

Bazı durumlarda elbette her isteyen vatandaşın duruşma salonunda yer alması imkânı kısıtlanabilmektedir. Örneğin herkesi ilgilendiren önemli davalarda duruşma salonunun fiziki kapasitesi göz önünde bulundurularak izleyici miktarına sınırlama getirilebilmektedir. Duruşma salonunda bulunabilmek, güvenlik ya da gizlilik sebepleri ile de sınırlandırılabilmektedir. Örneğin davanın sanığının yaşının küçük olması ya da gizli bilgilere ilişkin yapılan bir yargılamada duruşma salonunda

43

bulunmasına izin verilenler haricindeki kişilerin yargılamayı izlemeleri mümkün

olmamaktadır44.

Ayrıca hâkim tarafından mühür altına alınan belgelerin de kamuoyuna açıklanması sözkonusu değildir. Mühür altına alınan belgelere örnek olarak özel ticari kayıtlar, küçüklere ait belgeler, bazı kanunların yürürlüğe girişlerine ilişkin

raporlar, ulusal güvenlik ile ilgili belge ve kayıtlar gösterilebilir45.