Irgatlıkta Sevdaluk

Eskiden, eskiden evleri yapmak içun ırgat çağururduk. Kimun kizi var isa, kimun yetişmiş kizi var isa, kimun yani yardima kim koşarsa oni çağururdi. Vardi dağin başina çayumuz var, çayluğun içine bir ev yapacağuduk çağirdi milleti, o kizlar da mahalleye bir deli kanli var mizika çalar, türki söyler, ondan sonra bi dane de şair var, oni alursa kizlar şey eder razi olurmuş. Sepetlan keremit taşımağa, uç saatlik yola keremite giderler, o köye. Keremit olur, keremiti yakarler, ordan paraylan alacaksun getureceksun evun üzerine dizecekler, bu sefer o çocuğun babasina raki verurler, oyle verur çocuği. Mızıka çalmaya bir şişe raki alur, oa o ev sahibi keremitleri taşitacak. Ondan sonra bu sefer ebi şairi da paralan tutar gösterur oa o da fakiridi. Ondan sonra katulirler katulirler kız sürüsune, sonra kadun kiz yani karuşuk, iki tane oğlan içine biri şair, biri mızıka çalar. Bi de erkek olarak ev sahibi bi de evi yapturan adam bu sefer uç saatlik yola giderler. Sabahtan girerler yola uç saat gezerler ondan sora tabi yükler ağir olduğu içun, alti saat sürer gezmek, alti saata olar geceye kalurlar. Ay ışığılan böyle köleler gibi gezerler, küçük patika yoli, yol da yok, araba yoli yok böyle dar böyle elli santim yok. Ordan geçeceksun elli santim kadar genuşliği patika yolin elli atmiş işte olar keremitlar sepetlere dolar, bi de atin ustune mizika çalar çocuk on on beş yaşlarina ebiri de on beş on alti yaşlarina, şair ondan sonra gelur kizlarun yanuna. Yukarıya bi horon ederler, oraya bu sefer horon dönerler, bu sefer bu mizikaci çecuk dedi bi kiza ki; bişe desem saa darulacak misin darulursan demiyim oni, darulmasan diyim. Kiz da söyledi ki darulmicam söyle bakalum nedur dedi. Nerden geldi buraya Seyfullah'un delisi, babasinin ismi Seyfullah, ondan sonra bu kiz darulmicam ama bu çecuğun peşine düşti sora sen baa böyle turkiyi nası dedun dedi eyi türki diyim saa bida demicem oni saa. Başka türki söyliyim e söyle dedi bakayim hadi dedi

Mazakanin dilleri sedeftendur sedeften Alun bir birini, kurtaralum bu dertten

125

Sora o çocuk mizika çalan çocuk, o kizi başladı sevmağa. Tutti oni sevdaa, aldi köye keremita gittiler sevduğu da şair uşakti, dedi oa ki türki atti, oa ki kiz uşak türki atti, oa ki:

Karamişun dalini ben eğerum eğerum Temelli sevdam yok ben alduğumi severum

Ondan sonra karşi dağdan atti oa türki terefon mahallenin adi, Terefon yollarina deli olmuşsun deli

Kanduracakler seni geç oni al beni

O da dedi oa, ondan sonra gel gelelum mizikaci çecuğa, oda dedi kiza bi eyi türki atayim sana bak ne güzel şarki atacağum saa.

Köprüden geçerken başum aldi saclara Baba evlandur beni aklum kaldi kizlara

dedi oa. Bu sefer bu kizlan durdi danışmağa oldi dereye ağzini doldirdi, su ufurdi o kiza. O kiz da ağzuni doldirdi, su geldi ofirdi uşağun suratina. Bular başladiler sevdaluk etmeğa. Bu sefer sevdaluk, sevdaluk, sevdaluk, neysa kiz da on beş yaşina uşakta on beş yaşina. Bu sefer ne yapalım bu kizi, sevdi evli adam, evli adamun mali çok var, kizun anasi da anasinun mali yok kocasi da işsuz, raki içer, eve bakmaz. Demiş ki kizumi vereyim oni evli adama, mali var, ati var, işi var yani mal zengunliği var. He sonra bizde mallarundan geçunuruk bize de bişey edeler. Bu kizi on beş yaşina kizi verecek otuz beş yaşina adama, bu adamin da karisi var, çocuği olmay, çocuği olursa kariyi boşatcağum demiş. Bu sefer bu kiz ne edeyim gitmiş, inek beklemeğa. Bi yaşli kadun demuş oa ki, kizum seni anan verecek o evli adama, ya gel seni vereyim şeye, o uşak sevey seni, ben senun işini yaparım. Vereyim seni oa kiz utanmiş, diyememiş oa bişey, ancak soradan demiş ki, o yaşli kadina, dedirmiş ki benum işimi etsun. Neyse Fatma ismine bi kiz gitmiş, demiş ki Rukiye abla böyle böyle saa utandi demeğa sen bu işi et, hani demiştun ya. Olsun olsun, giderum derum, kadun girmiş yola gitmiş karenaya, uşağun anasina demiş ki böyle böyle, kizlan uşak bir birini seveyler bunu anasi verecek bi yaşli adama, ondan sora bakayim çocuği

126

olacak mi bu kizin, sevdasi var ge buni senun uşağa verelum. O uşağun anasi da demiş ki "Ben kocamlan akşamdan konişayım şimdi ben sana ne diyeyim, kocama bi sorayim da sen yârin gene gel, ben sana yarun derum". Akşam uşağun babasi gelmiş, demiş oa ki böyle böyle, bu kiz uşak böyle sevey bir birini, ne deysun uşağun babasi da içkili bi adam, içmiş içmiş gelmiş uşağuni kaldirmiş uykidan yataktan sen hala kizu seveymisun demiş oaki, he seviyrum, anasi demiş oa oy uşağum sen utanmadinmi da babana karşi diysun babani seveyrum sen bunu nasu dedun? O da demiş o a uşağı ki ben sana demesam oni sabaha kadar konuşup durursun, sevey misun sevmey misun birden ışıği kapat, ben yatiyrum demiş, ondan sora ebi kadun gelmiş uşağun anasi konuşmiş kocasunlan. Demiş ki uç ay, uç ay bu kiz bekleyemez mi? O da yok nereye yaturayim birine anam yatay birine ben, nere alcauk oni neydeceuk? O kadun gitmiş, baştan demiş ne oldi ne dedi saa? Kocan ne dedi saa? Demiş ki uç ay beklesun bu kiz demiş, orasi oyle ama bende bi kiza sorayim. Gitmiş kiza sormiş, demiş ki "Annem benum sozimi verdi beni çekecekler alacaklar ben uç ay nası beklerum?" Uç ay bekliyemem, gene o kadun gitmiş uşağun anasina demiş ki böyle böyle uşağun oni bi hal etsun bu yere alurlar oni, bu kiz böyle değil uç aya biri beni alacak, bilmem neydecek dedi. Onun anasi köti dedi, beni şey etsun kendi başuna gelun gelirse buraya olur ondan sora kiza geldi dedi, oyle kiza demiş idi anasi ki sen onu alursan o on beş yaşuna uşaği alursan, eşyan neyun varsa uç yolin ortasuna yakacağum! Bu kiz da neydiyi bi guni demiş ona anasi ki kizum bugün ne yeyilurdi, çarşıya bi dolaş bakraci al da bi yoğurt al. Almiş bakraci, o kiz buni kollamiş bi yol var yolun başina horozlar yokuşun başi derler oriya ordan doğrildi, bu kiz duşti sanduğa, bütün eşyasini o karinin evine gizledi, taşidi taşidi. Dediler oaki nere gideysun? Gideyrum kütük taşımağa. Nereye gideysun? Gideyrum kütük taşimağa. Ondan sora neyse o eşyayi şey etti, taşidi oraya, biturdi gizledi geyindi bi dereye söz vermişti, dereye uşağun teyzesiyle buluştiler. Derelerden yukari buni irak bi yerdi ters yollarda buni bu şey uşağun evine düşirdi. Bu sefer kaynanasi aldi oni, içeri kitledi oni, odaya ondan sora uşağun babasi da uşağa dedi ki babasi terziydi tükanlari varidi, sen bi ters yoldan git eve. Neyse haber verdiler ki böyle böyle anasi geldi, çaşidan bi de bakar ki ne araysun, ne sanduk eşyasi var, sanduğin kapisi açuk. Köşeye, elbiseluklerine, sanduğa hiç elbise yok, hiç bişe pirakmamiş kiz. Bu sefer basmiş bağurmiş, ağlamiş, uuu vururum, keserum, asaruum, alacağum oni bulari yakarim. Bu sefer geldi demi öteki söz verduğu adam haçan karisi var, şeyi var, evlenecek edecek mali mülki var. O geldi mi alicağum eşyalarini, yakacağum, bulacağum olari. Kiyameti

127

kopariy, soradan bu kizun güzel elbisesini kestiler ondan sora ban bişey demedi. Babasi sen ettun beki de, sen verdun dedi kizun babasina, ondan sora bu sefer diğun etti. Tabi elbisesini kesti, bi da dediler Semir abla, geliy kizunun düğunine, geldi bi kari ki senun bi tek kizun var, muradini niye görmeysun milelte, ne bakaysun, olay bitti, iş işden geçti. Bunu kandurdi, geturdi kizunun diğunune geturdi oni, düğüne güzel hoş beş keşani geyindi geldi. Ondan sora bu sefer çok mutli yaşadiler olar, yani çok mutli yaşadiler, alti dene çecuk etti. Dördi kiz, ikisi oğlan. Onlar kizleruni verdi uşaklaruni evlendurdi. Çok iyi yani iyi has kadun çocuklarini evlendirdi. Kizlarini verdi, oldi kanser göğsini aldiler. Bu kocasi çok uğraşti doktorlara düşirdi oni, ameliyat etturdi onu güzel şimdi çok mutli yaşayler (KK: 50).

2.2.1.20. Mezarlıksız Köy

Bi adam evlendi aldi bi kadun. Demiş oa ki ben seni alurum; ama bir mezerluksuz eve götürecesun beni. Ben mezarluk olan köye durmam. Adam da neydecek bütün araşturdi, sordi soruşturdi, köy kalmadi. Neyse bulmiş bi köy, oraya mezarluk yok, bu sefer kariyi almiş götürmiş oriya. Kiralamiş, güzel yerleşiyler ondan sora mezarluk yok. Bişey de sormay ki mezarluk edenleri nere gömiyler? Oni da demiy yani hiç mezarluk yok ortada. Meğer o memleketun adeti biraz hasta oldin mi seni hemen kesi, yerler. Adetleri oyle, gömmek yok bu sefer kadun yerleşiy yerleşiy, senun kaduni bi görelum da yeni geldi buriya, bi bakalum nasi bişey geldi. Kadun açmiş kapiyi, demiş ki ben hastayım ben gelemem hemen bi toplantı ettiler ki kadin hasta neren hasta hemen kesecekler, kadun bilmey oni. Bu sefer gene vuriyler kapisini, e ben hastayum dedum size de ban gelmem, ben hastayum, bişey edemem sizi kabul edemem. Bu sefer uçunciye yine gittiler, kapisini. Demiş ki olara başim ağriy, çok köti ağriy başum, karar aldiler dediler ki bunu şindi keseceuk. Kararumuz odur kim hasta olursa oni kesecekler. Bu sefer geldiler kaduni tuttiler, tutukladiler. E ne oldi kollarini, ellerinu bağladiler. Hadi sen hastasun buranun usuli budur kesilecesun. Bu koca millet yicek seni. Buranun adeti odur; ama elduğun zaman, kendi kendine elduğun zaman yiyilmez, yemezler. O eti canli kesecekler, bu sefer kocasi ağlar sızlar bu ne adeti beni nerelere geturdi bu kari? Deduğini bak nerelere geturdi, bak oni. Neyse kaduni kestiler, kavurma ettiler, ondan sora gözleruni de keser ayriyetten onlari yicek kocasi, sora bi de tarhana çorbasi da ederler ortaya körler ona da etlerden. Körler toplandi 30-40 kişi adam hem onun gözlerinden yiyiy diyi ki ararsan mezarluksuz

128

yer. Bak ne oldi senun etun, çorba da oldi kavurma da oldi. Ben neyidi dertli başuma, geldum buralara adam diyiy kendi kendine ağlay. Biri dönmiş ona ki sen buraya dur gör hasta olani keseceğuk biz hasta olani yok etmişik böyledir adetumiz töremiz bunu şindi sen mi geri çevirecesun. O kada işte (KK: 50).

20 Numaralı Masalın Motif Yapısı 1. Mezarlıksız köy

2. Hastalanan insanı kesip yemeleri

2.2.1.21. Kaynana

Adamın biri az maaş aliy, bu mauşlan beraber çoluğu çocuğu yiyiy, geturiy, aliy öteberiyi aliy, kumanyasini her şeyini bu paradan aliy, gene artay. Demiş ki Allah Allah bu kadar aliyrum, yiyiyrum veriyrum, millete yeduriy içuriy maaşundan, gene artay. Demiş adam ki ben halimi çekeyim, bi defter bi kalem, ben alduğumi bu deftere yazacağum bakacağum ki bu ne kadar para kullaniyim ki bu paradan gene artay. Yazmış çizmiş, bakmış ki maaşumun parasi uç kati oliy. Demiş adam bu niye böyle oliy? Sonra akluni toplamiş başina, demiş ki Allahum ya Rabbi Allah, veriy bana rıski, Allahun işune karişiyrum. Abu kalem defteri ya bi atayim kalemi defteri sallamiş bi inşaata.

Kadun eşi de o kada cimri o kada cimri, biton dünyayi dolaştı, köy köy dolaştı, olmadi. Bi akrabasuz yer bulamay, o kadar kızar ki yani hiç bişe vermez. Ondan sonra gezdi gezdi gezdi, bir tek oğli var, gelin bulacak, hiç kimsesi olmicak. Hiç kimsesi olmicak demek olara hiç kimse yemek vermicek demek, hiç bişey vermiyecak. Neyse gezdi, gezdi, gezdi bi taşun ustune bi kiz otirmiş. Demiş "Kizum sen nerdensun?" Demiş "Kimsen varmi, anan varmi baban varmi?" Sormiş. Demiş "Benum hiç kimsem yok", eee ben de diy böyle geziyrum kimsem yoktur. Demiş, "Seni ben oğlima versam alur musun oni, tek oğlim var". Demiş ki düşünuruk, bakaruk. Dedi evleniruk dedi. Neyse bu kizi götürdi evine, bu kizi güzel geydurdi, etti bunu hazirladi. Diğunini etti hazirladi verdi oni oğluna. Neyse güzel bu kaynanayi yikadi pakladı, her şeyini gelin kimin gelin yok ondan sora, uç çecuk etti. Uç tane de oğli oldi. Kaynana bi gunin biri oldi, hasta hasta oldi, kalktı, bunu yıkayup koydi oni tabutina. Kocasuna tabut etturdi, kadun eldi yani kodirdi tabutina. Geldi cemaat bunu götiriy, götürürken bu gelini bir gülmek aldi bir gülmek aldi, güldi güldi

129

güldi, adam utandini. Anam ben ağlayrum da sen niçin güleysun? Güldi güldi güldi, adam gitti gömdi anasini. Geldi dedu ki sen bu gülmeğunun manasini sen bağa anlatacasun, bu gülmek neden çıkti. Bu gülmek niye oldi? Anamu bu kada iyi baktun, hizmetledun anamu, şey ettun da sen niçun böyle ediysun? Güldun de beni rezil ettun cemaata karşi. Dedi ki "diyemem, niye güldüm diyemem", "niye diyemicesun, ne oldi?" Eğer dersem sen beni bulamasun, illa diyecesun dedi. Bulsun bulmasun ben buni öğrenmeden seni rahat pırakmicağum, gülmeğun hadisesini baaa anlatacasun. Ey dedi anlatayım, anan dedi dünya yüzüne dedi bir eski süpürke yola atmiş, oni bi fakir almiş, bunlan evini uç dört defa süpürmüş, o sevabi kazanmiş. Bi de dünya yüzüne bir soğan bir fakire vermiş, tek soğan, onun içun o süpürke kapu vuriy tabutun aşaği tarafına. Soğan da vuriy baş tarafına, supurke ordan vuriy soğan baştan vuriy, onun içun olari gördüğüm içun güldüm dedi bu sefer kadun gitti (KK: 50).

21 Numaralı Masalın Motif Yapısı 1. Harcandığı halde bitmeyen para 2. Tabuta vuran süpürge ve soğan 3. Gelinin öbür dünyayı görmesi