İngiliz Döneminden Kalan Mevzuatlar

İngiliz döneminden kalan 6 ciltlik yasalar, iki kez Türkçeleştirilmiş ve bastırılmıştır. Ancak Türkçeleştirilmiş metinlerin Parlamento tarafından kabul edilmemesi nedeniyle, uyuşmazlıklarda ve mahkemedeki yargısal faaliyetlerde başvuru kaynağı İngilizce metinlerdir. Bu durum, KKTC Devleti’nin resmi dili olan Türkçe’nin yanında, İngilizce’nin de ülkede egemen dil olmasına yol açmakta, özellikle avukatlar ve

yapım işinde taşınmaz malına tecavüz edilen davacı haklıdır. Ancak yol projesinin uzun süre askıda kalmasının kamuya vereceği zarar bu kişinin göreceği zarardan çok daha fazla olabilir. İki zarar kıyaslandığı zaman ara emrinin uzun süre yürürlükte kalmasının adaletsiz sonuç doğuracağı ortaya çıkar. Bu durumda hukuk sistemimizin yargıca tanıdığı geniş takdir yetkisinden yararlanarak, Mahkemenin kısa süre için ara emri vermesi, süre sonunda kamulaştırma işlemlerinin tamamlanıp davacıya ödeme teklifi yapılmasını önermesi ve bu koşulun gerçekleşmesi halinde yola devam edilmesine izin vermesi uygun olacaktır. Bunun gibi diğer yönetsel ara emirlerinde de katı usul kuralları değil adil bir sonuca varma isteği yol gösterici olmalıdır. Eğer davacı projenin değişebileceği yönünde makul bir iddia ortaya koyamazsa, sorunu tazminatın ne kadar olacağı tartışmasına dönüştürmek ve yol yapımına izin vermek çok daha adil olacaktır. Böylece hem yürütmenin görev alanına müdahale edilmemiş, hem de kamu yararı gözetilmiş olur.”: ERGİNEL, Kusursuz Yargı Oluşturma Çabaları, s.123-124.

162

uygulayıcılar açısından, İngilizce bilmeyenler ile bilenler arasında haksız rekabeti öne çıkarmaktadır495_.

Bu sorunun kalıcı çözüme kavuşturulabilmesi için, Türkçeleştirilmiş ve birleştirilmiş bu metinlerin, Merkezi Mevzuat Dairesi’nin güncelleştirme çalışmasından ve Hukuk Dairesi’nin denetiminden geçirildikten sonra yasalaştırılmak üzere Cumhuriyet Meclisi’ne sunulması gerekir. Böylelikle, İngilizce metin ile Türkçe metin arasında geçerlilik açısından var olan kuşkular ortadan kaldırılmış olacaktır496_.

3.5.2. Derleme Kapsamına Alınmayan Bazı İngiliz Yasalarının Uygulanması

24/1959 sayılı “Kıbrıs Yasalarının Gözden Geçirilmiş Bir Baskısının Hazırlanması Ve Yayımlanmasını Öngören Yasa” uyarınca derlenen ve 6 ciltte toplulaştırılarak basılan 354 adet İngiliz dönemi yasaları kapsamına alınmamalarına rağmen hala KKTC’de de yürürlükte olan mevzuat kapsamında, 1894-1954 İngiliz Deniz

Ticaret Yasaları ile Koloni Sivil Havacılık (Yasaların Uygulanması) Emri, 1952 uyarınca

Kıbrıs’a uygulanan 1949 İngiliz Sivil Havacılık Yasası (Civil Aviatıon Act, 1949) bulunmakta ve uygulanmaktadır. Ancak, bu Yasalar hakkında çok az sayıda olan hakim, savcı ve diğer hukuk uygulayıcıları dışında bilgi sahibi olan yoktur. Bunun nedeni de, bu yasaların Türkçeleştirilerek iç hukukun bir parçası haline getirilmemiş olmasıdır497_.

3.5.3. İngiliz Dönemi Yasalarının Yorumlanması

KKTC’de yürürlükte olan bazı yasalarda, İngiltere’deki yasalara gönderme yapılmakta ve yürürlükte olan yasalar yanında, söz konusu İngiliz Yasaları’nın da KKTC’de uygulanacağı öngörülmektedir. Şöyle ki498_:

a) Fasıl 9 Şahadet Yasası’nın 3. maddesinde; KKTC’deki bütün mahkemelerin hukuk veya ceza işlemine dair yargı yetkisini kullanırken, koşulların izin verdiği ölçüde, 5 Kasım 1914 tarihinde İngiltere’de yürürlükte bulunan şahadet hukukunu ve kurallarını uygulayacağı öngörülmektedir.

495 _{“KKTC’de Yasa Hazırlama ve Yasa Yapma Süreci Kurumsal ve Fonksiyonel Analizi”, TEPAV, s. 16.} 496 _{a.g.e., s. 108-109.}

497 _{a.g.e., s. 17.} 498 _{a.g.e., s. 17.}

163

b) Fasıl 148 Haksız Filler Yasası’nın 2/1. maddesinde, Fasıl 149 Sözleşmeler Yasası’nın 2. maddesinde ve Fasıl 154 Ceza Yasası’nın 3. maddesinde aynı ifadelerle; “Bu Yasa, İngiltere'de geçerli olan hukuki yorum ilkeleri uyarınca yorumlanır ve Yasada

kullanılan deyimler, metinle bağdaştığı ölçüde ve açıkça başkaca öngörülmedikçe, İngiliz Hukukunun onlara verdiği anlamda kullanılmış sayılırlar ve ona göre yorumlanırlar.”

fıkrası yer almaktadır.

c) Fasıl 155 Ceza Muhakemeleri Usulü Yasası’nın 3. maddesinde; “Bu Yasa’da

veya ilgili zamanda yürürlükte olan mevzuatta ceza muhakemeleri usulü konuları ile ilgili olarak özel bir kural olmadığında her Mahkeme, cezai işlemlerde, İngiltere'de ilgili zamanda yürürlükte bulunan ceza muhakemeleri usulü ile ilgili yasa ve usul kurallarını uygular.” denilmektedir.

d) Fasıl 264 Telif Hakkı Yasası’nın 4. maddesinde; “İngiltere’nin 1911 Telif

Hakkı Yasası (I.ve 2.Geo. V., Fasıl 46) bu Yasa ile yapılan değişiklik ve ilavelerle birlikte okunur.” denilmektedir.

e) Fasıl 293 Deniz Ticaret (Telsiz Telgraf ) Yasası’nın 1. maddesinde;“…1894-

1916 İngiliz Deniz Ticaret Yasalarının Kıbrıs’a uygulandıkları veya uygulanacakları ölçüde o Yasalarla birlikte okunur ve yorumlanır.” denilmektedir.

f) 45/1963 sayılı Deniz Ticaret (Gemilerin Kaydı, Satış ve İpotekler) Yasası ile 46/1963 sayılı Deniz Ticaret (Kaptanlar ve Gemiciler) Yasası’nın 1. maddesinde; Yasaların, Birleşik Krallığın 1894 ile 1954 Deniz Ticaret Yasaları ile birlikte okunup yorumlanacağı öngörülmektedir.

Bu öngörüler, (bu kadar açık olmamakla birlikte) İngiliz döneminden kalan başkaca yasalarda da yer almaktadır. Yukarıda belirtildiği gibi, gönderme yapılan İngiliz yasalarının KKTC’de tamamlayıcı düzenlemeler olarak gözetilmesi gerektiği ve söz konusu İngiliz yasalarının iç hukukun birer parçası olduğunu anlaşılmaktadır. Tüm bunlara rağmen, söz konusu İngiliz yasalarının iç hukuka kazandırılmamış, Türkçeleştirilmemiş ve tüm vatandaşların kullanımına sunulmamış olması sebebiyle, gönderme yapan yasaların uygulamasında sorunlarla karşılaşılmakta ve dil sorunu bu yasalar bakımından da ortaya çıkmaktadır.

164

Kısaca, gönderme yapılan İngiliz yasaları, Türkçeleştirilerek iç hukuka kazandırılmalı ve mevcut yasalarla birleştirilmiş metinleri parlamentodan geçirilmelidir499_.

3.5.4. Common Law ve Equity’nin İngilizce Olması ve Sürekli Yenilenmesi

KKTC’de mevzuat kapsamında uygulanmakta olan common law (ahkam-ı

umumiye) ile equity (nisfet hukuku), İngiltere’de sürekli yenilenen ve güncellenen bir

yapıya sahiptir ve oldukça kapsamlıdır.

KKTC Anayasası’nın 2. maddesine göre; Devletin resmi dili Türkçedir. Bu ilke, KKTC’de uygulanan mevzuatın Türkçe olmasını gerektirir. Yasa dili açık, sade ve kolayca anlaşılır olmalıdır. Yasaların Türkçe olması, aynı zamanda “Hukuk Devleti” ilkesinin de bir gereğidir. Vatandaşların anlamadıkları bir dildeki yasalara uymalarını beklemek, hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmaz. Ancak, kabul etmek gerekir ki, yukarıda belirtilen yasaların Türkçe çevirilerinin yapılması olanak dahilinde olmakla beraber, Ahkam-ı Umumiye ile Nesafet Hukuku kurallarının Türkçeye çevrilmesi kolay bir iş değildir. Bu durumu, KKTC’de uygulanan yargı sisteminin çeşitliliğinden kaynaklanan bir zenginlik olarak kabul etmek ve olaya yalnızca dil açısından bakmamak gerekir500.

3.5.5. Birleştirilmiş Mevzuatın Toplu Basımının Olmaması

KKTC’de yasalar, Cumhuriyet Meclisi ile Mahkemelerin ve Merkezi Mevzuat Dairesi’nin web sitelerinde bulunabilmesine rağmen basılı olarak bulunamamaktadır. Mevcut sitelerde birleştirilmiş yasa metinlerine yer verilmiş olmasına karşın, tüzük ve yönetmeliklerle diğer sürekli düzenleyici işlemlerin birleştirilmiş metinlerini bu sitelerde tümüyle bulmak güçtür501_{. Öte yandan, Yürürlükteki yasaları ve diğer mevzuatı toplu olarak bir arada içeren basılı} metinler de maalesef bulunmamaktadır502_{. Her yurttaşın ve hukukçuların gerektiğinde aradıkları} mevzuatı bulabilmeleri önemli ve zorunludur. Hatta hukuk devleti olmanın gereği denilebilir503_.

499 _{“KKTC’de Yasa Hazırlama ve Yasa Yapma Süreci Kurumsal ve Fonksiyonel Analizi”, s. 110.} 500 _{a.g.e., s. 18.}

501 _{Sorunun çözümüne dair öneriler için bkz. a.g.e., s.112.; Ayrıca bkz. a.g.e., s. 62 vd.}

502 _{Fasıl 1 Tefsir Yasası’nın 15. maddesi ile Bakanlar Kurulu’nun, değiştirilmiş yasaların değiştirilmiş şekliyle} basılmaları için direktif verme yetkisi düzenlenmektedir. Sorunun çözümünün bu madde ile ilgili olduğuna dair bkz. a.g.e., s. 112.

165