İhtisas Mahkemeleri

Ağır Ceza Mahkemesi, Kaza Mahkemesi düzeyinde olan bir mahkeme olup, heyet halinde çalışmaktadır. Ağır Ceza Mahkemelerinde, Yüksek Mahkeme tarafından görevlendirilen üç Kaza Mahkemesi başkanı, üç Kaza Mahkemesi kıdemli hakimi ve üç Kaza Mahkemesi hakimi görev yapar. Ancak, Yüksek Mahkeme gerekli gördüğü hallerde, kıdemli Kaza Mahkemesi hakimi yerine Kaza Mahkemesi hakimini de görevlendirebileceği gibi; duruma göre, Ağır Ceza Mahkemesi’ne başkanlık etmek üzere bir Kaza Mahkemesi başkanı yerine bir Kaza Mahkemesi kıdemli hakimini de görevlendirebilir (9/1976 sayılı Mahkemeler Yasası’nın 30/2 maddesi).

Ağır Ceza Mahkemelerinin heyeti üç hakimden oluşur. Yasal açıdan üç Kaza Mahkemesi hakiminin heyette bulunması yeterlidir. Ancak uygulamada heyet; bir başkan, bir kıdemli hakim ve bir Kaza Mahkemesi hakiminden oluşmaktadır210_.

208 _{VEZİROĞLU, Çetin/GÜMÜŞ, Aysun, KKTC Ceza Usul Hukuku, 2012, s.51.} 209 _{SÖZMENER, Ceza Genel ve Ceza Usul Hukuku, C.1, s.421.}

46

Ceza yetkisi ile donatılan ve ilk derece mahkemesi olan “Ağır Ceza Mahkemesi”, Kaza mahkemelerinin yetkisi dışında kalan (5 yılın üzerinde hapis cezası veya 200.000 TL'nin üzerinde para cezası gerektiren) suçlara bakıp onları karara bağlamaya yetkilidir. Ayrıca verilecek cezaya ek olarak veya cezanın yerine; suçtan zarar gören lehine en fazla 1.000.000 TL’ye kadar tazminat ödenmesine de hükmedebilir (9/1976 sayılı Mahkemeler Yasası’nın 31/3 maddesi).

9/1976 sayılı Mahkemeler Yasası’nın 30/1. maddesine göre; Ağır Ceza Mahkemeleri Lefkoşa, Gazimağusa ve Girne ilçelerinde kurulur. Ancak şu anda Girne’de Ağır Ceza Mahkemesi bulunmamaktadır. Fiili duruma ve görevlendirmeye göre Lefkoşa Ağır Ceza Mahkemesi’nin yetki alanı Güzelyurt ve Girne ilçelerini; Gazimağusa Ağır Ceza Mahkemesi’nin yetki alanı ise İskele ilçesini de kapsamaktadır211_.

Ağır Ceza Mahkemelerinin olmadığı kazalarda ve adli tatil (1 Temmuz-14 Eylül) döneminde gezici ceza mahkemeleri davalara bakmaktadır212_.

Ağır Ceza Mahkemesinin oturumları, Yüksek Mahkeme tarafından duruşma salonu olarak belirlenen ve mahkemelerin yetki alanında bulunan binada yapılır. Ancak mahkeme başkanının takdiri ve Yüksek Mahkeme’nin izni ile oturumlar şehir içinde veya dışında başka bir binada da yapılabilir213_.

Son olarak şunu da belirtmek gerekir; Ağır Ceza Mahkemeleri İngiltere’de gerek oluşum gerek yetki açısından Yüksek Mahkeme’ye denk sayılır ve Yüksek Mahkeme denetimine tabi değildir. Ancak KKTC’de, Ağır Ceza Mahkemeleri ilk derece mahkemesi (alt mahkeme) olarak kabul edilir214.

211 _{SÖZMENER, Ceza Genel ve Ceza Usul Hukuku, C.1, s.415.; Adı geçen ilçeler ve yerleşim yerleri için bkz.} Mülki Yönetim ve Bölümleri Yasası’na ekli birinci cetvel.; KKTC Mahkemeleri 2018 Yılı Faaliyet Raporu’na göre; “Ağır Ceza Mahkemeleri, Lefkoşa, Gazimağusa ve Girne ilçelerinde oturum yapmaktadır. Lefkoşa

Ağır Ceza Mahkemesi, Güzelyurt ve Lefke Mahkemelerinin, Gazimağusa-Girne Ağır Ceza Mahkemesi, İskele Mahkemesinin yetki alanına giren ağır ceza davalarını da görmektedir.”: bkz.

http://www.mahkemeler.net/cgi-bin/faaliyet.aspx. (Son E.T.: 02.06.2019). 212 _{TURHAN, “Tarihsel Bakış Açısıyla Kıbrıs Türk Hukuk Sistemi”, s.253-286, (278).} 213 _{VEZİROĞLU/GÜMÜŞ, KKTC Ceza Usul Hukuku, s.50-51.}

214 _{Bkz. Birleştirilmiş Yargıtay Asli Yetki/İstinaf, 04.08.1991 tarih ve 1,2/1991, D. No: 1/1991 sayılı karar:}

HAKKI, Murat Metin, Yargıtay Kararları Işığında Kıbrıs Hukuku (1966-2017), Cilt 1 (Lefkoşa: Işık Kitabevi,

47

2.1.2.2. Çocuk Mahkemeleri

Ceza hukuku ile ilgili olan bir diğer mahkeme de, “Çocuk Suçluları Yasası” kapsamında kurulmuş olan Çocuk Mahkemeleri’dir. Bu yasaya göre Çocuk Mahkemesi; bir çocuk veya genç kişi ile bir erginin aleyhinde müştereken yapılan suçlamalar dışında, çocukların veya genç kişilerin aleyhinde yapılan suçlamaları dinlemek için oturum yapan Kaza Mahkemesi’nin herhangi bir üyesini ifade etmektedir (Fasıl 157 Çocuk Suçluları Yasası’nın 2. maddesi).

Yasaya göre çocuk, on dört yaşından küçük bir kişiyi; Genç kişi ise, on dört ile on altı yaş arasındaki bir kişiyi ifade etmektedir (Fasıl 157 Çocuk Suçluları Yasası’nın 2. maddesi).

Çocuk mahkemesi, Kaza Mahkemesinin duruşmalarının yapıldığı yerden başka bir yerde veya başka bir zamanda duruşma yapar. Kanunun getirdiği istisnalar dışında ilgili kişiler dışında mahkeme salonuna kimse alınmaz (Fasıl 157 Çocuk Suçluları Yasası’nın 5. maddesi).

Anlaşıldığı üzere ceza yetkisini kullanmakta olan kaza mahkemeleri, aynı zamanda çocuk mahkemeleridir. Çocuk mahkemelerinin oluşumu ve yetkisi cezai konularda görev yapan kaza mahkemeleri ile aynıdır215_{. Yukarıda da belirtildiği gibi tek}

hakimli olan bu mahkemelerde Kaza Mahkemesi hakimleri görev yapar216.

2.1.2.3. Aile Mahkemeleri

Aile mahkemeleri, kişi ve aile hukuku ve dini konular ile ilgili hukuk davalarına bakan tek hakimli mahkemelerdir. Aile mahkemeleri, bir Kaza Mahkemesi başkanı, bir Kaza Mahkemesi kıdemli hakimi veya bir Kaza Mahkemesi hakiminden oluşur (9/1976 sayılı Mahkemeler Yasası’nın 32. maddesi). Her kazanın aile mahkemesi, (yetki alanı içindeki yabancılar da dahil olmak üzere) herhangi bir kişi tarafından yapılan müracaatlara veya açılan davalara bakar (9/1976 sayılı Mahkemeler Yasası’nın 33. maddesi). Bu mahkemelerde, özel bir yasa olan Aile Yasası’nda düzenlenen; nişanlanma, evlenme, boşanma, velayet, vesayet, nesep, nafaka, mal rejimleri gibi aile hukukuna

215 _{SÖZMENER, Ceza Genel ve Ceza Usul Hukuku, C.1, s.425.} 216 _{DAYIOĞLU, “KKTC’de Yargısal Yapı”, s.59-73.}

48

ilişkin konular ve davalar çözüme kavuşturulur217_{. Aile mahkemeleri tarafından verilen}

her karar, Yargıtay sıfatıyla Yüksek Mahkeme’ye istinaf edilebilmektedir (9/1976 sayılı Mahkemeler Yasası’nın 35, 37. maddeleri).

Mahkemeler Yasası’nın yürürlüğe girmesinden önce “Türk Cemaat Mahkemeleri” olarak görev yapan aile mahkemeleri, Kıbrıs Türk yargı sisteminin tarihi gelişimine uygun olan bir yargı birimidir218. Şöyle ki, aile hukukunu ilgilendiren olaylar, İngilizlerden bu yana genel mahkemelerin yetkisi dışında bırakılmış ve Müslümanlarla Gayrimüslimlerin aile hukuku ve kişilik hukuku ihtilafları farklı mahkemelerde görülmüştü219

. 9/1976 sayılı Mahkemeler Yasası’nın 36. maddesi Türk Cemaat Mahkemeleri olarak isimlendirilen aile mahkemelerine ilişkin mevzuatı yürürlükten kaldırmamış, ancak Anayasa’ya ve yasalara aykırı olan kuralların mahkemeler tarafından uygulanmasını yasaklamıştır.

2.2. Üst Derece Mahkemeleri