İletişimin Türleri

Reklam bir kitle iletişim sürecidir. Ancak konunun daha iyi anlaşılabilmesi için diğer iletişim türlerininde açıklanmasında yarar vardır. İletişimin psikoloji kapsamında çeşitli şekillerde sınıflandırılmakla beraber yaygın olarak dört gruba ayrılabilir. Bunlar (Dökmen, 1994:21):

· Kişiiçi iletişim (Intrapersonal) · Kişilerarası iletişim (Interpersonal) · Örgütiçi iletişim (Organizational) · Kitle iletişimi (Mass Media)

3.5.2.1. Kişiiçi İletişim

Kişinin kendi kendiyle kurduğu iletişim düzeni olup, mesajların kaynağı da alıcısı da bireyin kendisidir. Günlük yaşamda herkes kendisiyle iletişim içerisindedir. Kişinin bir konu hakkında düşünmesi, duygulanması, iç dünyasını gözlemlemesi, rüya görerek kendi içinden mesaj alması ve bu mesajları yorumlaması bir iç iletişimdir. Bu iletişim türünde kişi hem kaynak hem de alıcı pozisyonundadır. Kişinin başka insanlarla sağlıklı iletişim kurabilmesi ancak ilk önce kendisiyle iletişim kurabilmesine bağlıdır (Gürgen,1997:82).

3.5.2.2. Örgüt İçi İletişim

Örgüt; iki veya daha fazla kişinin bilinçli bir şekilde düzenlenmiş faaliyetlerinin ya da kuvvetlerinin bir sistemidir. Yani örgüt belli amaçlara ulaşmak için tasarlanmış planlanmış sosyal yapılardır (Gökçe ve Şahin, 2001:59).

İletişim sistemine ihtiyaç duymayan hiçbir sosyal yapı düşünülemez. Günümüzde çok hızlı bir şekilde gelişen ve değişen koşullar altında yaşamlarını sürdürebilmek amacıyla, kişi ve örgütler bu koşullara adapte olmak için daha fazla bilgiye ihtiyaç duymaktadırlar. İletişim sistemlerini kuramayan hiçbir örgütün ayakta kalması mümkün değildir (Gökçe ve diğ., 2001:138). Elde edilen bu bilgiler sayesinde örgüt içerisinde en üst kademeden en alt kademeye kadar bilgi alışverişi ve bunun ötesinde bilgilerin, düşüncelerin, tutumların ve duyguların iletilmesiyle bu kademeler arasındaki faaliyetlerin uyumlaştırılması hususunda iletişimin sağladığı faydadır.

Örgütün işleyebilmesi, örgütte nelerin nasıl yapıldığının veya yapılacağının doğru bir şekilde bilinmesine bağlıdır. Bir örgütte görevlerin çok açık bir şekilde kimler tarafından, nasıl yapılacağının belirtilmiş olmasına rağmen, eğer işgörenler arasında iletişim olmazsa koordinasyon ve amaçlara yönelik etkileşim olamayacaktır (Gürgen, 1997:33).

Örgüt içi iletişim bir örgüt (organizasyon) içindeki, çeşitli birimlerin ve çalışanların arasında, bilgi, duygu, anlayış ve yaklaşım paylaşımını, bu paylaşma sürecindeki kullanılan bütün araç-gereç ve yöntemi, belirtilen aktarma ile ilgili çeşitli kanalları ve mesaj şeklini kapsamaktadır (Sabuncuoğlu, 1998:111). Örgüt içi iletişim, bireysel, bireylerarası ve gruplararası iletişim boyutlarının yanı sıra örgütün dış çevre ile iletişimin boyutunu da kapsar. Örgüt içi iletişim, her yöneticinin astlarını etkilemesi, hem de astların yöneticiye yanıtını içeren çift yönlü bir iletişim sürecidir (Gürgen, 1997:34).

3.5.2.3. Kişilerarası İletişim

İletişim tek yönlü değil dairesel bir süreçtir. Kişilerarası iletişimde kaynak tarafından gönderilen bir mesaj, bu mesajı alan kişi yani alıcı tarafından belli biçimde algılanır ve bu algı sonucunda ortaya olumlu ya da olumsuz tepki çıkar. Buna da

önce ifade edildiği üzere geribildirim (feedback) denir. Geribildirim olumlu ya da olumsuz da olsa mesaj gönderen kaynağın, mesajın nasıl algılandığını ve bu algının duygu, düşünce, inanç ve davranış düzeylerine ne gibi etkiler yaptığını görmesi açısından önemlidir.

İnsanların karşılıklı olarak yüzyüze gerçekleştirdikleri iletişime kişilerarası iletişim denir. Bir iletişimin kişilerarası iletişim olabilmesi için en az kişi arasında sözlü ya da sözsüz olarak ortak simgeler (kodlar) kullanılarak gerçekleştirilmesi gerekir (Usluata, 1996:44-45).

Şekil- 10: İletişim Öğeleri

Bir iletişimin kişilerarası iletişim sayılabilmesi için bazı ölçütlerin olması gerekir. Bunlar;

· Kişilerarası iletişimde, iletişime katılanlar bir yakınlık içinde olmalıdır. · Kişilerarası iletişimde, katılımcılar arasında çift yönlü bir mesaj alış

verişinin olması gerekir.

KANAL KAYNAK ALICI GÜRÜLTÜ GÜRÜLTÜ MESAJ MESAJ GERİ BİLDİRİM İLETİŞİM SÜRECİ

· Söz konusu mesajlar sözlü ve sözsüz nitelikte olmalıdır (Gürgen, 1998:112).

3.5.2.4. Kitle İletişimi

Kaynak tarafından, bir takım bilgilerin ve sembollerin geniş insan topluluklarına iletilmesi ve alıcı pozisyonundaki bu insanlar tarafından yorumlanması sürecidir (Dökmen, 1994:38). Kitle iletişiminde kaynak tarafından alıcıya mesajın (iletinin) gönderildiği kanallar “kitle iletişim araçları” olarak adlandırılmaktadır. Kitle iletişim araçları arasında televizyon, radyo, gazete, internet, basılı her türlü yayın v.b. araçlar sayılabilir.

Burada şu hususun belirtilmesinde fayda vardır. Kitle iletişimindeki kitle kavramının ne anlama geldiğinin açıklanması gerekir. Kitle kavramı, dağınık seyirci, dinleyici kitleleri anlamında kullanılmaktadır. Dağınık seyirci, dinleyici kitlesi heterojendir yani çok farklı sosyal yapıya ait olan amaçları, tutumları, inançları, düşünce ve yaşam tarzları bakımından birbirlerinden farklı olan insanları kapsamaktadır (Gökçe, 2006:121). Reklam veren bu heterojen grubun özelliklerin iyi analiz etmelidir. Çünkü günümüzde birçok işletme ve örgüt hedef kitlelere vermek istedikleri mesajları kitle iletişim araçları sayesinde ulaştırmaktadırlar. Reklam pazarlama süreci içinde değerlendirildiği gibi iletişim süreci içerisinde değerlendirilmektedir. İletişim açısından bir kitle iletişim aracı olarak kabul edilmekte, bilgi verme ve ikna etme aracı olmakla beraber mal ya da hizmetin geniş kitlelere duyurulmasında kullanılmaktadır (Aktuğlu, 2004:160). Reklam eş zamanlı olarak çok sayıda insana ulaşır. Bir reklam ya da reklam kampanyası tasarlandığında, işletmeler reklamın ulaşacağı pek çok kitleyi düşünmek zorundadırlar ve bu kitlelerin her birinin bakış açılarını hesaba katmak zorundadırlar (Russell ve Lane, 1996:39).