İdareye Başvuru ve İşletme Ruhsatının Düzenlenmesi Aşaması

İşletme ruhsatının düzenlenmesi aşamasında, arama ruhsatında olduğu gibi, Maden Kanunu’nda maden grupları açısından farklı usuller kabul edilmiştir.

I(a) grubu madenler, il özel idaresince ihale yolu ile ruhsatlandırılmaktadırlar. İhale edilerek ruhsatlandırılacak alanlar, MİGEM’in uygun görüşü alınarak ilgili idare tarafından belirlenecektir. MİGEM; ilgili alanın niteliği, talep edilen alanda diğer maden gruplarına ilişkin ruhsatların olup olmadığı gibi hususlarda inceleme yaparak görüşünü bildirecektir. Özel mülkiyete tabi alanlar dâhilinde kalan I(a) grubu maden sahaları ihale edilemeyecektir. Ancak özel mülkiyete tabi alanlarda mülk sahibinin izninin alınması halinde büyükşehir belediyesi olan illerde valiliklerce, diğer illerde İl Özel İdaresi tarafından belirlenen muhammen bedelin yatırılması kaydıyla üçüncü şahıslara da ruhsat verilebilecektir. Mülkiyet hakkı sahibinin kendi mülkiyeti üzerinde ruhsat talep etmesi halinde ise bir bedel alınmayacak ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının uygun görüşünün alınmasıyla söz konusu alanlar için ihale edilmeksizin mülk sahibine işletme ruhsatı verilebilecektir.

Maden Kanunu’nun 16. maddesi ile I(a) grubu madenlerin ihale edilmeleri, ruhsatlandırılmaları, işletilmeleri, işletmelerin denetlenmelerine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanacak yönetmeliğe bırakılmıştır. Bakanlığın Kanun’un verdiği yetkiye dayanarak hazırladığı Maden Kanunu’nun I (A) Grubu Madenleri İle İlgili Uygulama Yönetmeliği, 03.02.2005 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Dolayısıyla I(a) grubu madenler açısından işletme ruhsatının alınması sürecinde bu yönetmelik doğrultusunda hareket edilmelidir.

I(a) grubu madenler açısından işletme ruhsatının süresi beş yıldır. Bu süre, sürenin bitiminden önce yeni bir projeyle uzatma talebinin olması ve talebin uygun bulunması hâlinde uzatılabilir. Ancak 30 yıldan sonraki uzatmalarda yetkili makam Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’dır.

I(a) grubu madenler açısından işletme ruhsat alanının üst sınırı 10 hektardır. SiO2 oranı dikkate alınmaksızın denizlerdeki kum ve çakıl, I(a) grubu madenler kapsamında değerlendirilir ve bu alanlar için işletme ruhsat alanı 20 hektarı geçemez.

315 _{Özdamar, 2001a: 320.} 316 _{Topaloğlu, 1993: 403.}

I(b), II(a) ve II(c) grubu madenler için işletme ruhsatları ihale usulüyle verilecektir. Maden Kanunu’nun 24. maddesi uyarınca ihale bedelinin yatırılmasından itibaren iki ay içinde, yetkilendirilmiş tüzel kişilerce hazırlanan işletme projesinin, mali yeterliliğine ilişkin belgelerin ve işletme ruhsat taban bedelinin yatırıldığına dair belgenin ruhsat sahibi tarafından MİGEM’e verilmesi gerekmektedir. Aksi hâlde işletme ruhsatı talebi reddedilecektir. İşletme ruhsat alanı, I(b) grubu madenlerde 50 hektarı, II(a) ve II(c) grubu madenlerde ise 100 hektarı geçemez.

II(b), III ve IV. grup madenler için işletme ruhsatları idareye başvuru üzerine verilecektir. Buna göre arama ruhsat süresinin sonuna kadar317 _{ilgili arama dönemine ilişkin} faaliyet raporunun, yetkilendirilmiş tüzel kişilerce hazırlanan işletme projesinin, mali yeterliliğe ilişkin belgelerin ve işletme ruhsat taban bedelinin yatırıldığına dair belgenin ruhsat sahibi tarafından MİGEM’e verilmesi ve işletme ruhsat talebinde bulunulması gerekmektedir. Bu süreler içinde işletme ruhsat talebinde bulunulmaması halinde ise ruhsat iptal edilecektir.

III. grup madenlerin ruhsatlandırılmasında, işletme projesinde üretilmesi öngörülen madenler için tabii denge, kapasite, rezervuar, yoğunlaşma, hidrojeolojik ve jeokimyasal denge, debi gibi koruma ilkeleri esas alınacak ve söz konusu madenler rezervuar, beslenme alanı ve havzanın tabiî dengesini bozmayacak, kapasitesini aşmayacak ve işletme tesislerini kapsayacak şekilde ruhsatlandırılacaklardır.

I(b), II, III ve IV. grup madenler için işletme ruhsat süreleri, on yıldan az olmamak üzere işletme projelerine göre belirlenir. Belirlenen bu süreler, sürenin bitiminden önce yeni bir işletme projesiyle uzatma talebinde bulunulması ve bu talebin MİGEM tarafından uygun bulunması halinde uzatılabilir.318_{Ancak toplam işletme süresi I(b) grubu madenlerde otuz yılı,} II. grup madenlerde kırk yılı, III ve IV. grup madenlerde ise elli yılı geçemez. Bu süreleri aşan uzatma taleplerini karara bağlamaya yetkili merci I(b) ve II. Grup madenlerde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, III ve IV. grup madenlerde ise Bakanlar Kurulu’dur.

317 _{II(b) grubu ve III. grup madenler için genel arama döneminin, IV(a) grubu madenler açısından detay arama}

döneminin, IV(b), IV(c) ve IV(ç) grubu madenler açısından fizibilite döneminin söz konusu olması halinde bu dönemin, aksi hâlde detay arama döneminin sonuna kadar, ilgili arama dönemine ilişkin faaliyet raporunun ve işletme projesinin MİGEM’e verilerek işletme ruhsat talebinde bulunulması zorunludur.

318 _{İşletme ruhsat süresinin uzatılması başvurularında karar vermeye yetkili olan merci, yapacağı}

değerlendirmelerde Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği’nin 39/2 maddesinde belirtilen kriterler çerçevesinde hareket etmekle yükümlüdür. İlgili hükme göre ruhsat sürelerinin uzatılmasında “maden rezervinin

yeterli ve rasyonel bir şekilde işletilmesi için gerekli yatırımların yapılmış ve tesislerin inşa edilmiş olması, projenin uygun bulunması, geçmiş ruhsat döneminde projeye uygun faaliyette bulunulması durumları” ve “yapılmış olan faaliyetin çevresel etkileri, çevre ile uyum planına uyulup, uyulmadığı ve yerleşim birimlerinin konumu, geçmiş ruhsat dönemindeki faaliyetler ve üretim durumu, geçici tatilde geçirilen süre, sahadaki mevcut tesisler ile yapılması planlanan ilave tesisler, projesinde öngörülen üretimin özelliği” göz önünde

V. grup madenlerin işletilmesi, arama döneminde olduğu gibi, işletme sertifikası yoluyla yapılmaktadır. V. grup madenlerin üretimi, genel olarak, arazi yüzeyinden toplanma şeklindedir. Dolayısıyla arama süresinin sonuna kadar genel arama faaliyet raporu ve ruhsat taban bedelinin ödendiğine dair belge ile MİGEM’e müracaatta bulunulması halinde işletme sertifikasına hak kazanılır. Ancak bu madenlerin işletilmesi için yarma, galeri açma gibi faaliyetlerin gerekmesi durumunda, yetkilendirilmiş tüzel kişilerce işletme projesi hazırlanarak MİGEM’den izin alınması gerekmektedir.

İşletme sertifikasının süresi, beş yıldır. Bu sürenin bitiminden önce talep harcı ve işletme projesi ile süre uzatım talebinde bulunulması mümkündür. Bunun üzerine yeterli rezervin olması, projenin uygun bulunması ve işletme sertifikası süresince üretim faaliyetinde bulunulmuş olması halinde işletme sertifikasının süresinin uzatılabilecektir. Ancak elli yılı aşan uzatma talepleri Bakanlar Kurulu tarafından karara bağlanacaktır.

İşletme ruhsat süresinin uzatılması talebinde bulunabilmek için, ruhsat süresinin dolmasına üç yıldan az bir zamanın kalmış olması gerekmektedir. Ancak ruhsat sahibinin ürettiği madeni kullanabileceği tesisinin olması, talep edilen süre ve üretim miktarına uygun görünür rezervin ruhsat sahasında mevcut olması, son beş yılın üretim ortalamasının projedeki üretim beyanlarının %40’ının üzerinde olması ve mevcut projenin üzerinde yıllık üretimin öngörülmesi halinde ruhsat süresinin dolmasına üç yıldan fazla bir zaman olsa bile uzatma talebinde bulunulabilecektir.

Aynı gruptaki madenlere ilişkin işletme ruhsatları üst üste verilemez. Ancak farklı gruptaki madenlerin işletme ruhsatlarının üst üste verilmesi mümkündür. Bir maden sahası için aynı veya ayrı grup maden ruhsatlarının işletme izin alanlarının üst üste talep edilmesi sebebiyle çıkabilecek uyuşmazlıklar, Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği’nin 33. maddesi çerçevesinde MİGEM tarafından çözüme kavuşturulacaktır.