İbn Receb’in Öğrencileri

İbn Receb hocalarından aldığı ilmi gerek kitap telif ederek gerekse öğrenci yetiştirerek kendisinden sonraki nesillere aktarmıştır. İlmî yolculuklarını tamamlamasının ardından Dımaşk’a yerleşmiş ve oradaki medreselerde dersler verip vaaz ve nasihatte bulunmuştur. Hocası Kâdı’l-Cebel’in 771/1369 yılında vefatının ardından onun ders halkasının başına geçmiştir. İbnü’t-Telakkî’nin 788/1386 yılında vefat etmesiyle Hanbelî Medresesi’nde ders vermiştir.131 _{İbn Haccî’nin, “Dımaşk’ta}

ashâbımız Hanbelîlerin birçoğu ondan mezun olmuştur.”132 _{şeklindeki ifadesi, İbn}

Receb’in, Hanbelî mezhebine katkısını göstermekle birlikte onun hocalık vasfına da işaret etmektedir.

İbn Receb, Şam bölgesinin önde gelen âlimlerinden birisi olmuş ve geniş bir saygı ve itibar elde etmiştir. Yakın ve uzak yerlerden gelip ilminden istifade eden, derslerinde hazır bulunan birçok öğrencisi vardır. Şimdi kaynaklardan tespit edebildiğimiz öğrencilerinin isimlerini alfabetik olarak verip sonrasında talebeleri içerisinde öne çıkan üç kişiyi tanıtacağız.

1. İbn Ressâm diye meşhur, eş-Şihâb Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ebûbekir el- Hamevî (844/1440).133

2. İbn Nasrullah diye meşhur, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Nasrullah el-Bağdâdî (844/1440).134

3. Ahmed b. Ali el-Hanbelî (864/1470).135 129 _{İbn Hacer, ed-Dürer, c. 2, s. 213.} 130 _{İbn Hacer, ed-Dürer, c. 2, s. 215.} 131 _{İbnü’l-Mibred, el-Cevher, s. 49.} 132 _{İbn Hacer, İnbâu’l-ğumr, c. 1, s. 461.} 133 _{İbn Müflih, el-Maksadü’l-erşed, c. 1 s. 80.} 134 _{İbn Müflih, el-Maksadü’l-erşed, c. 1 s. 203.} 135 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 2, s. 41.}

4. Dâvud b. Süleymân ed-Dımaşkî (844/1440).136

5. Zeynüddîn Ebü’l-Ferec Abdurrahmân b. Ahmed ed-Dımaşkî (853/1449).137 6. Zeynüddîn Ebü’l-Ferec Abdurrahmân b. Süleymân el-Hanbelî (844/1440).138 7. ez-Zerkeşî diye meşhur, Zeynüddîn Ebû Zer Abdurrahmân b. Muhammed (846/1442).139

8. Tâcüddîn Ebü’l-Fadl Abdürrahim b. Muhammed et-Tırâblusî (841/1437).140

9. İbnü’l-Lahhâm diye meşhur, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed el-Ba’lî (803/1400).141

10. Alâüddîn Ali b. Muhammed et-Tarsûsî (850/1446).142

11. Ebü’l-Hasan Ali b. Mahmûd el-Hanbelî (828/1424). İbn Receb’ten Dımaşk’ta ilim almıştır.143

12. İbnü’l-Mülakkin diye meşhur, Ebû Hafs Ömer b. Ebü’l-Hasan el-Ensârî (804/1401) İbn Receb’ten icazet almıştır.144

13. Ebû Hafs Ömer b. Muhammed es-Serrâc (841/1437). İbn Receb’ten Dımaşk’ta ilim almıştır.145

14. Sirâcüddîn Ömer b. Mûsâ eş-Şâfiî (861/1456).146

15. Fâtıma bint el-Muhaddis Muhammed b. Ali el-Bekrî (851/1447).147

136 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 3, s. 212.} 137 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 4, s. 59.}

138 _{İbn Müflih, el-Maksadü’l-erşed, c. 2 s. 91; Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 4, s. 59.} 139 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 4, s. 137.}

140 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 4, s. 184.}

141_{İbn Müflih, el-Maksadü’l-erşed, c. 2 s. 237; İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, c. 9, s. 52.} 142 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 5, s. 328.}

143 _{İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, c. 9, s. 268.} 144 _{İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, c. 9, s. 72.}

145 _{Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed es-Sehâvî, et-Tuhfetü’l-latîfe fî} tarîhi’l-Medine eş-şerîfe, I-II, el-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut 1993, c. 2, s. 345

146 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 6, s. 140.} 147 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 12, s. 128.}

16. Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Makdisî (855/1451).148

17. Şemsüddîn Ebü’l-Meâlî Muhammed b. Ahmed el-Hanbelî (825/1421).149 18. Muhammed b. Alî el-Hanbelî (821/1418).150

19. İbn Zühre diye bilinen, Muhammed b. Hâlid el-Hımsî (830/1426).151

20. Şemsüddîn Ebû Ubeydullâh Muhammed b. Halîl ed-Dımaşkî (803/1400).152

21. Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed el-Hanbelî (820/1417).153

22. Ebûbekir b. Ali ed-Dımaşkî.154

1.2.8.1. İbnü’r-Ressâm

İbnü’r-Ressâm Ahmed b. Ebûbekir b. el-Hamevî 773/1371 tarihinde Hama’da doğmuş ve orada yetişmiştir. Hama’nın kâdısı Ahmed b. Abdürrahman el- Murdâvî’den hadis işitmiş daha sonra Hama ve Haleb’te kadılık yapmıştır. Birçok kez Şam ve Kahire’ye ilmî yolculuklar gerçekleştirmiştir.155

İbn Receb ve başka âlimlerden icazet alan İbnü’r-Ressâm’ın birçok eseri vardır. Ikdü’d-dürer ve’l-leâlî fî fadli’ş-şuhûri ve’l-leyâlî isimli eserini hocası İbn Receb’in Letâifü’l-maârif’’inin metodu üzerine yazmıştır.156 _{842/1438 yılı}

Muharrem ayında vefat etmiştir.157

148 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 6, s. 309.} 149 _{İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, c. 9, s. 248.} 150 _{İbn Hacer, İnbâu’l-ğumr, c. 3, s. 152.} 151 _{İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, c. 9, s. 283.}

152 _{İbn Müflih, el-Maksadü’l-erşed, c. 2 s. 409; İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, c. 9, s. 58.} 153 _{İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, c. 9, s. 216.}

154 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 11, s. 56.} 155 _{İbn Müflih, el-Maksadü’l-erşed, c. 1, s. 80.} 156 _{İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, c. 9, s. 367.} 157 _{İbn Müflih, el-Maksadü’l-erşed, c. 1 s. 80.}

1.2.8.2. İbnü’l-Lahhâm

Alâüddîn Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed, İbnü’l-Lahhâm diye meşhur olmuştur. 750/1349 yılından sonra Ba’lebekke’de doğmuştur. Küçük yaşlarında iken babası vefat ettiği için orada dayısının nezaretinde yetişmiştir.158 _{Kendisine hat sanatı}

öğreten dayısının teşvikiyle ilim tahsiline başlamış, Şemseddîn b. Yûnânîye’ye Ba’lebekke’de öğrencilik yapmıştır. Daha sonra Bağdat’a gidip İbn Receb’ten fıkıh öğrenmiş ve hocası İbn Receb’in vefatından sonra Emevî Camii’nde vâizlik yapmıştır.159

İbn Receb, ona fetva vermesi için izin vermiştir. el-Kavâidü’l-usûliyye, el- Ahbâru’l-ilmiyye fî ihtiyârâti’ş-Şeyh Takiyyüddîn b. Teymiyye, telif ettiği eserlerinden bazılarıdır.160 _{İbnü’l-Lahhâm 50 yaşlarında iken Ramazan ya da Kurban}

bayramı günü 803/1400 yılında vefat etmiştir.161

1.2.8.3. İbn Saîd el-Hanbelî

Kâdılkıdât Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî el-Hanbelî 771/1369 yılında Nâblus’ta doğmuş, orada yetişmiş ve Kur’ân’ı ezberlemiştir. Sonra Dımaşk’a gidip orada İbn Receb’e öğrencilik yapmıştır.162

Sehâvî (902/1497), İbn Saîd’i şu şekilde vasfetmektedir: “İmam, âlim, mezbebinin furûsunu ezberlemiş, hattı güzel, dindar, sessiz, insanlardan uzak, yaşlılığına rağmen cemaate devam eden, mütevazı, güzel ahlaklı, terbiyeli, saygın, verdiği hükümlerde sîreti/hali güzel bir kimse idi.”163

el-Kâfî ve’ş-şâfî, Keşfü’l-ğumme, el-Mesâailü’l-mühimme telif ettiği

eserlerinden bir kaçıdır.164 İbn Saîd 855/1451 yılı Safer ayında Mekke’de vefat etmiştir.165

158 _{İbn Hacer, İnbâu’l-ğumr, c. 2, s. 174; İbn Müflih, el-Maksadü’l-erşed, c. 2, s. 237.} 159 _{M. Kamil Yaşaroğlu, “İbnü’l-Lahhâm”, DİA, İstanbul, 2000, c. 21, s. 118.} 160 _{İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, c. 9, s. 52.}

161 _{İbn Hacer, İnbâu’l-ğumr, c. 2, s. 174; İbn Müflih, el-Maksadü’l-erşed, c. 2, s. 237.} 162 _{İbn Humeyd, es-Sühubu’l-vâbile, c. 2, s. 848.}

163 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 6, s. 309.} 164 _{Sehâvî, ed-Davʾü’l-lâmi’, c. 6, s. 309.}