5.1.Araştırmaya Katılan Yöneticilerin Demografik Bilgileri
Araştırmanın örneklemini oluşturan 20 lojistik işletmenin 15’inden geri dönüş sağlanmıştır. Geridönüş sağlanan işletmelerin; Arkas lojistik, Barsan Global Lojistik, Borusan Lojistik ve Balnak, Ceva Lojistik, Ekol Lojistik, Galata Taşımacılık, Gökbora Taşımacılık ve Lojistik, Mars Lojistik, Johngood Shipping, Omsan Denizcilik, Pegasus Hava kargo, Reysaş Lojistik, Saras Lojistik, Sertrans Lojistik; insan kaynakları müdürleri ya da uzmanlarından sağlanan bilgiler, ayrıca sektörde iyi İK uygulamalarıyla öne çıkan 5 işletmenin üst düzey yöneticileri ya da İK direktörlerinden sağlanan bilgilerle teyit edilmiştir. Araştırmaya katılan İK yöne- ticisi veya uzmanların hepsi lisans mezunu olup, içlerinden iki İK uzmanı Yüksek Lisans yapmaktadır. Yaş ortalaması 30 olan katılımcıların ve firmaların diğer demografik bilgilerini gösteren tabloya, sayfa sınırı nedeniyle yer verilmemiştir, bildiri tam metninden yer verilecektir.
5.2. İşletmelerin İşgören Bulma ve Seçme Süreçleriyle İlgili Bulgular
Araştırmanın amacına uygun olarak araştırmaya katılan yöneticilere işgören bulmada iç ve dış kaynak- ları değerlendirme politikaları, en çok hangi pozisyonlar için dış kaynakları tercih ettikleri, dış kaynak sağla- ma yollarını, hangi posizyonlar için nitelikli eleman bulmada zorluk yaşadıklarını ve seçme süreçlerinin nasıl işlediğine yönelik sorular sorulmuştur. Sorulara verilen cevaplar betimsel analiz yaklaşımıyla analiz edilip sınıflandırılmış, ortak cevaplar tekrar analiz edilerek Tablo 2.’de özetlenmiştir.
112
21.Ulusal Yönetim ve Organizasyon KongresiTablo 1. Lojistik İşletmelerde İşgören Bulma ve Seçme Sürecine Yönelik İK Yöneticilerinin
Görüş ve Değerlendirmeleri
İşletmenin İç ve Dış Kaynakları Değerlendirme Politikası Nedir: Genel olarak firmaların % 80’ninde boşalan pozisyon-
lar için eleman sağlama politikası öncelikle iç kaynakların değerlendirilmesidir. “Her zaman iç kaynaklarımıza yönelmek ve mevcut çalışanlarımızın gelişimine katkı sağlamak ve geleceğin yöneticilerini yetiştirmek en temel ama- cımızdır”.
“Mevcut çalışanlarımızın kariyer planlamaları çok önemli, bu nedenle iç kaynakları kullanmakta daha etkin olmaya çalışıyoruz” yaklaşımında olan 17 firmada (% 80), yeni oluşan veya boşalmış olan bir pozisyon için öncelikle bunu içeriden doldurabilecek bir aday olup olmadığına bakılmakta, varsa önce departman amirine, sonra yönetime öneri götürerek uygun bulunan atama ve terfileri ya da transferleri gerçekleştirilmektedir. Orta ve üst kademe yöneticileri iç kaynaklardan sağlayan lojistik işletmeler, işletmede alt kademelerden başlayarak doğru hedeflerle ilerlemiş olanları transfer etmektedir.
- İç kaynaktan sağlanamadığı durumda, söz konusu pozisyonu dış kaynaklardan sağlamak için işletmelerin tamamında (% 100), tanımlı seçme-yerleştirme süreçleri kullanılmaktadır.
Hangi pozisyonlar için dış kaynaklar tercih edilmektedir? Lojistik firmalarda daha çok operasyonel bölümler ve yetişti- rilmek üzere pozisyonlar veya yeni başlayan lojistik hizmetlerin kadrolaşmasında, örneğin MT veya üst düzey yönetici bulmada, dış kaynak tercih edilmektedir. Dış kaynakları beyaz yaka işgücü sağlamada uzman yardımcıları, uzman pozisyonları ve pazarlama-satış için kullananların oranı % 75 iken, hem iç hem dış kaynakları eşit şekilde kullanan ve her iki kaynaktan da en etkin şekilde yararlanmaya çalışan firma sayısı 5’dir.
Dış Kaynak Sağlamada En Çok Kullanılan Araçlar: Araştırma örneklemini oluşturan lojistik işletmelerin tamamı çeşitli internet tabanlı iş arama portalları ile çalışmakta, aynı zamanda adayların İK birimlerine veya işe alım birimlerine doğrudan ulaşabilecekleri web adreslerini kullanmakta ve mevcut çalışanların tavsiyelerini dikkate alınmaktadır. Bazıla- rı gazete ilanı da vermekte, içeriden sağlanamayan orta-üst düzey yönetici pozisyonları için head hunter veya danışman- lık firmalarıyla çalışmaktadır.
Hangi Pozisyonlar İçin Nitelikli Eleman Bulmada Zorlanıyorsunuz? İK yöneticilerinin bildirdiğine göre sektörde en çok ihtiyaç duyulan pozisyonlar;
yurt dışı operasyon birimleri için deniz, hava, karayolu operasyon uzmanları, yurt içi operasyon elemanları,
satış, pazarlama uzmanları ve elemanları, forwarder deneyimli satış-pazarlama elemanları, iş geliştirme ve süreç sorumlusu mühendisler, bilgi teknolojileri mühendisleri,
depo, antrepo ve dağıtım merkezlerinde çalışacak, ekipman kullanabilen uzman adayları, elleçleme, paketleme ve etiketleme elemanları,
İşgören Seçme Süreci Nasıl İşlemektedir? İşletmelerin aday havuzuna gelen başvurular için, pozisyonun yetkinlikleri
veya iş profili doğrultusunda lojistik firmaların İK veya işe alım birimi tarafından yürütülen seçme süreci aşağıda veril- diği şekildedir:
Ön görüşme – eleme,
Kişilik envanteri ve pozisyon için gereklilik var ise yabancı dil sınavı,
Psikoteknik uygulama (mavi yaka adayların belli bir seviyenin üzerinde olup olmadıklarını ölçme), Yetkinlik bazlı mülakat (ilgili birim yöneticisiyle birlikte adayın teknik veya mesleki yeterliliği grup veya tekli mülakatlarla sorgulanır),
Referans ve sağlık kontrolleri,
İşe alım kararı (ilgili yönetici ve İK uzmanı ortak kararı ile), İş teklifi (ilgili iş için belirlenen ücret skalasına göre),
İşe başlatma ve oryantasyon (oryantasyon programında 2 ila 6 aylık sürede ilgili yönetici tarafından izlenen
ve gözlemlenen işgörenin değerlendirme detaylarının İK bölümü ile paylaşılması),
İşe yerleştirme (oryantasyonu tamamlayan işgörenin bölümünde göreve resmen başlaması).
5.3. İnsan Kaynakları Yöneticilerinin Yükseköğretim Açısından Önerilerinin Analiz Bulguları
Anketin üçüncü bölümünde, lojistik İK yöneticilerinin bilgi, deneyim ve önerilerinin yükseköğretime yansıtılması amacıyla yöneltilen sorulara verdikleri cevapların ortak noktaları ve ayrışan noktaları sınıflandı- rılıp analiz edildikten sonra nihai ortak cevaplar Tablo 3’te özetlenmiştir.
21.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi
113
Tablo.3. İşletmelerin İşgören Bulma ve Seçme Süreçlerinin Sektöre Yönelik Yükseköğretime Yansımaları Lojistik Alanda Akademik Eğitim Almış Yeni Mezunlar En Çok Hangi Pozisyonlar İçin Tercih Edilmektedir? Yöneticile- rin bu soruya verdikleri % 75 ortak cevaplar aşağıda sıralanmıştır:
-Lojistiği yürüten birim olan lojistik operasyonlar departmanında (Saras Lojistik),
-Taşımacılıkta yabancı dili yeterli olan yeni mezunlar yurt dışı operasyon kadrolarında, dili yetersiz olanlar yurt içi ope- rasyon kadrolarına, depolama elemanları (Sertrans Lojistik),
-Yeni mezunlar, satış ve operasyon kadroları için tercih edilmektedir (Johngood Shipping), -Yurtdışı operasyonlar, nakliye operasyonları, müşteri hizmetleri (Mars Logistics), -Operasyonlar, pazarlama ve gümrükleme (Gökbora Taşımacılık ve Lojistik), -Operasyonların olduğu birim ve bölgelerde (Borusan Lojistik / Balnak) -Muhasebe, finans ve depo elemanları (Barsan Global Lojistik),
-Dokumantasyon/dış hesaplar, gemi operasyon elemanları, müşteri temsilcileri (Arkas Lojistik)
Bu Pozisyonlar İçin Yeni Mezunlarda Aranan Temel Bilgi-Beceri Düzeyi Nedir? Yukarıdaki pozisyonlara başvuran yeni mezun adaylarda; öncelikle bir yabancı dili iyi seviyede bilen, lojistik konusunda iyi teorik eğitim almış, terminolojiye hakim, bilgisini staj ya da çalışan olarak pratiğe çevirebilen ve en son teknolojiyi kullanabilen bir bilgi-beceri düzeyi aranmaktadır.
Bu Adaylarda Aranan Genel Kriterler ve Temel Yetkinlikler: Lojistik sektöründe çalışmayı ayrıcalık sayan, istekli, sektö- rü takip eden, farkındalığı olan, gelişime açık, kalite ve müşteri bilincine sahip, disiplinli, planlı ve senkronize çalışabile- cek adaylarda aranan ortak temel yetkinlikler: Yüksek iletişim yeteneği, takım çalışmasına uygunluk, çözüm odaklılık ve hızlı problem çözme, sorumluluk bilinci ve öğrendiklerini öğretebilme yetkinliğidir.
Sektöre Yönelik Yükseköğretim Gören Gençlerin Hangi Lojistik Konularda Ders Almalarını Önerirsiniz? Katılımcıların verdiği ortak cevapları şöyle sıralayabiliriz;
-Incotermler, lojistik kavramlar ve hizmetlerin, serbest depo, antreponun tanıtıldığı temel ders, -Tedarik zinciri – Değer zinciri temel bilgisi - İşletmecilik temel bilgisi,
-Satış teknikleri, pazarlama – müşteri ilişkileri,
-Kara nakliye ve deniz nakliye süreçleri ve bağlantılı olarak gümrükleme süreci, -Nakliyede hukuki sorumluluklar, Sigortalama,
-Lojistik bilgi sistemleri: Taşıma ve depo işletim sistemleri -Lojistik depolama süreçleri, depo operasyonları, dağıtım süreçleri, -Gümrük mevzuatları, ihracat-ithalat uygulamaları,
-Araç planlama-araç sevk ve takip,
-İthalat-ihracat süreçlerini tanıma – satış (hesaplama ve teklif verme), -İthalat-ihracat yönetimi, Gümrük mevzuatları,
-Ayrı bir ders olarak sadece deniz taşımacılığı ve deniz lojistiği, -Liman terminal işlemleri ve yönetimi uygulamaları,
-Uluslar arası ticaret hukuku, IMO deniz hukuku - denizcilik politikaları, -Deniz ulaştırma operasyonları ve dokumantasyon
-Liman gümrükleme işlemleri, -Gemi yapısı ve dengesi/gemi takibi
-Yoğun mesleki yabancı dil (İngilizce ve operasyon ülkelerine göre İtalyanca, Çince, Rusça) -Perakende lojistiği, soğuk zincir lojistiği
Lojistik Eğitimi Almış Mezun ya da Mezun Adaylarının Stajlarında Öncelikle Hangi Uygulamalarda Beceri-Deneyim Kazanmalarını Önerirsiniz? Lojistik profesyonelleri, öğrencilerin stajlarda sadece ofis ortamında kalmayıp, mutlaka sahada operasyonları tanımaları; ithalat – ihracat operasyonlarının içinde olmalarını, lojistik depolama süreçlerinde; serbest depo, antrepo uygulamalarının içinde yer almalarının gerektiğini bildirmekte ve her stajlarında farklı operasyon ve departmanları görmelerini önermekteler. Böylece mezun olduklarında en yatkın oldukları lojistik alanı daha rahat seçebi- lirler. Staj yaptıkları yerde işlem gören belgeleri çok iyi tanımaları, yanlarında staj yaptıkları kişiyi takip etmeleri, firma- nın kullandığı program ve yazılımları öğrenip deneyim kazanmaları ve yazılı iletişim konusunda kendilerini geliştirmeleri konuları son derece önemli. Stajlarında tek bir konu üzerinde yoğunlaşmak yerine, sıfırdan başlayan bir lojistik faaliyetin her aşamasında bulunup, uygulamaların her aşamasının bizzat yaşanması ve takip edilmesi, öğrenciler için işin mantığını çözme ve teorik bilgilerin pratiğe geçirilmesi konusunda daha yararlı olmaktadır.