SİNİN BELİRLENMESİ: KONYA İLİNDE BİR ARAŞTIRMA
H 2 Dönüşümcü liderlik düzeyi algılaması ile iç girişimcilik eğilimi arasında istatistiksel olarak anlamlı
20
21.Ulusal Yönetim ve Organizasyon KongresiH2a: Dönüşümcü liderlik düzeyi algılaması ile çalışanların yenilikçilik eğilimi arasında istatistiksel ola-
rak anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.
H2b: Dönüşümcü liderlik düzeyi algılaması ile çalışanların risk alma ve fırsatlara odaklanma eğilimi
arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.
3.4. Araştırmanın Bulguları
Katılımcıların yaşları 18 ile 68 arasında (ort= 34,02, ss= 7,57); kurumda çalışma süreleri ise 1 ile 22 yıl arasında değişmektedir (ort= 6,85, ss= 5,58). Katılımcıların; %84,6' sı erkek, %15,4’ ü kadındır. Ankete cevap veren çalışanların, %38,4’ ü ilköğretim, %22,1’ i lise, %21,1’ i lisans, %15,7’ si önlisans ve %2,7’ si ise lisansüstü eğitim mezunudur. Katılımcıların %46,8’ i üretim departmanında, %16,4’ ü lojistik departma- nında, geri kalanlar ise yönetim (%8), pazarlama (%8,4), muhasebe-finansman (%10,6), halkla ilişkiler (%5,1) ve ar-ge (%4,5) departmanlarında çalışmaktadırlar. Ayrıca katılımcıların %56’ sı alt kademe, %26,6’ sı orta kademe ve %17,3’ ü ise üst kademe çalışanlarından oluşmaktadır.
Yapılan t testi ve varyans analizine göre bazı demografik faktörler ile katılımcıların iç girişimcilik eği- limleri, otantik ve dönüşümcü liderlik düzeyi algılamaları arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Yapı- lan analizlerde; kadınların erkeklere göre iç girişimcilik eğilimlerinin, otantik ve dönüşümsel liderlik düzeyi algılamalarının daha yüksek olduğu; ortaöğretim ve yükseköğretim mezunu çalışanların ilköğretim mezunu çalışanlara nazaran iç girişimcilik eğilimlerinin daha yüksek olduğu; yükseköğretim mezunu çalışanların otantik liderlik düzeyi algılamalarının ilk ve ortaöğretim mezunu çalışanlara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Üretim ve lojistik departmanlarında çalışanların diğer departmanlarda görev yapanlara göre iç girişimcilik eğilimlerinin daha düşük olduğu ve yine lojistik departmanında çalışanların diğer departmanlarda çalışanlara nazaran dönüşümcü liderlik düzeyi algılamalarının daha düşük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca alt kademe çalışanlarının iç girişimcilik eğilimleri ile otantik ve dönüşümcü liderlik düzeyi algılamalarının orta ve üst kademe çalışanlarına göre ciddi oranda düşük olduğu tespit edilmiştir. Üst kademe çalışanlarının risk alma ve fırsatlara odaklanma eğiliminin de orta ve alt kademe çalışanlarına nazaran daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır.
Araştırmanın bağımsız değişkenleri olan otantik liderlik düzeyi algılaması ve alt boyutları ile dönüşüm- cü liderlik düzeyi algılaması ve alt boyutlarının, bağımlı değişken olan çalışanların iç girişimcilik eğilimleri ile iç girişimciliğin alt boyutları olan yenilikçilik, risk alma ve fırsatlara odaklanmaya ilişkin ortalama, stan- dart sapma ve değişkenler arasındaki korelasyon değerleri Tablo 1’ de verilmiştir.
Tablo 1: Korelasyon Analizi
Değişkenler Ort. Stn.Sap. İç Girişim. Yenilikçilik Risk alma ve
Fırs. Odaklanma
İç Girişimcilik 3,92 ,58
Yenilikçilik 4,10 ,62
Risk alma ve Fırsatlara odaklanma 3,75 ,68
Otantik Liderlik 4,04 ,69 ,46** ,40** ,42**
İlişkilerde şeffaflık 3,96 ,82 ,37** ,31** ,35** İçselleştirilmiş ahlâk anlayışı 4,09 ,76 ,39** ,38** ,32**
Bilginin dengeli değerlendirilmesi 4,13 ,79 ,39** ,34** ,36**
Kişisel farkındalık 3,99 ,79 ,45** ,37** ,43** Dönüşümsel Liderlik 4,06 ,69 ,51** ,49** ,44** Karizmatik etki 4,10 ,71 ,50** ,49** ,41** Entelektüel uyarım 4,14 ,73 ,49** ,49** ,40** Kişisel ilgi 4,01 ,78 ,46** ,40** ,42** İlham verme 3,95 ,82 ,42** ,38** ,38** ** Korelasyon, 0.01 düzeyinde anlamlıdır (2-tailed). n=338
Korelasyon analizi sonuçlarına göre; çalışanların iç girişimcilik eğilimleri ile otantik liderlik düzeyi al- gılamaları (r=0,46, p<0,01) ve dönüşümcü liderlik düzeyi algılamaları (r=0,51, p<0,01) arasında orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı ilişki olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda H1 ve H2 hipotezleri kabul edilmiştir. İç girişimciliğin alt boyutları olan yenilikçilik, risk alma ve fırsatlara odaklanma eğilimleri ile otantik liderlik (r=0,40 ve r=0,42, p<0,01) ve dönüşümsel liderlik (r=0,49 ve r=0,44, p<0,01) düzeyi algılamaları arasında da
21.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi
21
orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Buna göre ise H1a, H1b, H2a ve H2b hipotez- leri de kabul edilmiştir. Yine Tablo 1’ de görüleceği üzere otantik ve dönüşümsel liderliğin alt boyutları ile iç girişimcilik ve alt boyutları arasında da pozitif ve anlamlı ilişkiler görülmektedir.Bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerinde etkisinin olup olmadığını test etmek amacıyla basit doğrusal regresyon analizi gerçekleştirilmiştir.
Tablo 2: İç Girişimcilik-Otantik ve Dönüşümcü Liderlik Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi
Model özeti ve Anova
Bağımsız Değişkenler R R² Düzeltilmiş R² F p
Otantik Liderlik
0,519 0,269 0,265 61,6 0,000
Dönüşümcü Liderlik
Bağımlı değişken: İç girişimcilik
Katsayılar
Bağımsız Değişkenler B Beta t p
Otantik Liderlik 0,93 0,67 1,38 0,168
Dönüşümcü Liderlik 0,36 0,68 5,29 0,000
Bağımlı değişken: İç girişimcilik
Tablo 2’ deki model özeti ve anova değerlerine göre iç girişimcilik eğilimine ilişkin toplam varyansın (değişimin) %26,9’ u otantik liderlik ve dönüşümcü liderlik düzeyi algılaması ile açıklanabilir. Başka bir ifade ile otantik liderlik düzeyi algılamasının, çalışanların iç girişimcilik eğiliminin (R²=0,27, p<0,01) anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmektedir. Model, istatistiki olarak anlamlı olmasına rağmen, katsayılar tablosu incelendiğinde iç girişimcilik eğilimi ile dönüşümsel liderlik düzeyi algılaması arasındaki ilişki p<0,01 düze- yinde anlamlı iken, iç girişimcilik eğilimi ile otantik liderlik düzeyi algılaması arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmektedir (p=0,17). Bu bulgudan hareketle otantik liderlik düzeyi algılamasının çalışanların iç girişimcilik eğilimlerine anlamlı bir katkı yapmadığı söylenebilir.
4. SONUÇ
Bu araştırmada, otantik ve dönüşümsel liderlik düzeyi algılamasının, çalışanların iç girişimcilik eğilimi ile iç girişimciliğin alt boyutları olan yenilikçilik ile risk alma ve fırsatlara odaklanma eğilimi üzerindeki etkisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ISO 2012 verilerine göre Türkiye’ nin en büyük 1000 işletmesi içerisine giren Konya Sanayi Odası’ na kayıtlı 5 işletmenin çalışanlarına anket uygulanmıştır. Yapılan varyans analizi ve t testi sonuçlarına göre; çalışanların iç girişimcilik eğilimleri ile otantik ve dönüşümsel liderlik düzeyi algılamalarının cinsi- yet, eğitim durumu, işletmedeki pozisyon ve departmana göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Yapılan korelasyon analizine göre; çalışanların otantik ve dönüşümcü liderlik düzeyi algılamalarının iç girişimcilik eğilimleri üzerinde pozitif yönde etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir ifadeyle çalışanların otantik ve dönüşümcü liderlik düzeyi algılaması arttıkça iç girişimcilik eğilimleri de artmaktadır denilebilir. Ayrıca iç girişimciliğin alt boyutları olan yeni- likçilik, risk alma ve fırsatlara odaklanma eğilimleri ile otantik ve dönüşümcü liderlik düzeyi algılamaları arasında da pozitif yönlü ilişkiler tespit edilmiştir. Dönüşümcü liderlik düzeyi algılaması ile iç girişimcilik eğilimi arasındaki ilişkinin çok az bir farkla otantik liderlik düzeyi algılamasına nispeten daha yüksek olmasının sebebinin ise dönüşüm- cü liderin; ilham verme (esin kaynağı olma), kişisel ilgi ve entelektüel uyarım gibi iç girişimciliği teşvik edebilecek daha belirgin özelliklerinin bulunması olarak tahmin edilmektedir. Yapılan çoklu doğrusal regresyon analizine göre ise iç girişimcilik eğilimi değişkeninin %26,9 oranında otantik ve dönüşümcü liderlik faktörlerine bağlı olarak şekil- lendiği ortaya çıkmıştır. Ancak yapılan regresyon analizinde anlamlılık düzeylerine bakıldığında, iç girişimcilik eğilimi ile otantik liderlik düzeyi algılaması arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Bu bağlamda, iç girişimcilik eğiliminin açıklanmasında dönüşümcü liderlik düzeyi algılamasının etkili ve anlamlı oldu-
ğu; otantik liderlik düzeyi algılamasının ise anlamlı bir katkı yapmadığı söylenebilir.
Hızlı bir değişimin yaşandığı günümüz küresel rekabet ortamında işletmelerin varlıklarını sürdürebilmelerinin yegâne yolu, farklılık ve katma değer yaratarak bu çetin yarışın gerisinde kalmamaktır. Bugünün iş ortamında müşteri ihtiyaçlarını karşılamada farklılaşabilen, sundukları ürün ve hizmetlere yaratıcılıklarını yansıtabilen, yenilik- ler ortaya çıkarabilen ve bunu sürekli kılan örgütler başarıya ulaşmakta ve önemli düzeyde rekabet avantajı sağlaya- bilmektedirler. Bu yarışta örgütün en önemli kozu ise girişimci çalışanlarıdır. Girişimci, yenilikçi, risk alabilen ve fırsatlar karşısında sürekli tetikte olan çalışanlar sayesinde yeni ürün, süreç ve fikirler üretebilen işletmeler rekabette bir adım önde olacaklardır. Bu noktada ise işletmedeki lidere büyük görevler düşmektedir. Yenilikçiliği, yaratıcılığı, risk almayı teşvik eden, ödüllendiren, çalışanlarını cesaretlendiren, yönlendiren, çalışanlarının yetenek ve potansi- yellerini doğru bir biçimde tanımlayan, çalışanlarına güven telkin eden dönüşümcü ve otantik liderler sayesinde iç girişimcilik eğilime ve uygulamaları artış gösterebilecektir.
22
21.Ulusal Yönetim ve Organizasyon KongresiKAYNAKÇA
Ağca, V. ve Kurt, M. 2007. İç girişimcilik ve temel belirleyicileri: kavramsal bir çerçeve. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 83-112.
Aksoy, E. 2012. Çalışanların kurum amaçlarını içselleştirmelerinde yöneticilerin dönüşümsel liderlik davranışlarının, sosyal normların ve tepe yönetime duyulan güvenin etkisi, 20. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 245-248.
Antoncic, B. ve Hisrich, R.D. 2001. Intrapreneurship: construct refinement and cross-cultural validation. Journal of Business Venturing, 16, 495-527.
Asarkaya Memiş, Ç., Karaçay Aydın, G., Kabasakal, H. ve Erentü Saraçer, B. 2012. Türkiye’de otantik liderlik üzerine bir keşif çalışması. 20. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 294-302.
Ayyıldız Ünnü, N.A. 2009. Politik pazarlamada pazar yönlülük ve otantik liderliğin önemi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 9(4), 1243-1273.
Bass, B.M. 1985. Leadership and Performance Beyond Expectations. New York: Free Press.
Bass, B.M. 1990. From transactional to transformational leadership: learning tos hare the vision. Organizational Dynamics, 18(3), 19-31.
Bass, B.M. 1998. Transaformational Leadership: Industrial, Military and Educational Impact. London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Bass, B.M. 2003. The new paradigma and the ethics of authentic and pseuodotransfortional leadership. Safty, A. ve Güven, H. (Der.) New Paradigms in Leadership: 118-135. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları.
Burns, J.M. 1978. Leadership. New York: Harper and Row.
Collins, J. 2004. İyiden Mükemmel Şirkete. (Çeviren: Levent Cinemre) İstanbul: Boyner Yayınları. Daft, R.L. 2005. The Leadership Experience. Ohio: Thomson South Western.
Döm, S. 2006. Girişimcilik ve Küçük İşletme Yöneticiliği. Mersin: Okutman Yayıncılık.
Goffee, R. ve Jones, G. 2005. Managing authenticity: the paradox of great leadership. Harvard Business Review, 83(12), 86-94.
Greenberg, J. ve Barron, R. 2000. Behaviour in Organizations. New Jersey: Prentice Hall.
İşcan, Ö.F. 2006. Dönüştürücü/etkileşimci liderlik algısı ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde bireysel farklılıkların rolü.
Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, 11, 160-177.
Kesken, J. ve Ayyıldız, N.A. 2008. Liderlik yaklaşımlarında yeni perspektifler: pozitif ve otantik liderlik. Ege Akademik Bakış Dergisi, 8(2), 729-754.
Knight, G. 1997. Cross-cultural reliability and validiryof a scale to measure firm entrepreneurial orientation. Journal of Business Venturing, 12(3), 213-225.
Koçel, T. 2010. İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Korkmazyürek, H., Tokat, O. Ve Basım, N. 2008. Örgüt içi girişimcilik bağlamında yenilikçilik, risk alma ve fırsatlara odaklanma tutumları: karşılaştırmalı bir çalışma. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 23(263), 70-81.
Luthans, F. ve Avolio, B.J. 2003. Authentic leadership: a positive development approach. Cameron, K.S., Dutton, J.E. ve Quinn, R.E. (Der.) Positive Organizational Scholarship, San Francisco: Barrett koehler, 241-261.
Meydan, C.H. 2010. Adalet algısı - iç girişimci davranışlar ilişkisinde kontrol odağının şekillendirici rolü. Erciyes Üniver- sitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36, 195-222.
Muzyka, D., Koning, A. ve Churchill, N. 1995. On organization and adaptation: building thr enntrepreneurial corporation. Europan Management Journal, 13(4), 346-361.
Naktiyok, A. 2004. İç Girişimcilik. İstanbul: Beta Yayıncılık.
Norris, C., Barnett, B., Basom, M.R., ve Yerkes, D. 1996. The cohort: a vehicle for building transformational leadership skills. Planning and Changing, 27(3/4), 145-164.
Owen, H., Hodgson, V. ve Gazzard, N. 2007. Liderlik El Kitabı. (Çeviren: Münevver Çelik) İstanbul: Optimist Yayım Dağıtım.
Öcal, H., Gümüştekin, G.E. ve Çağ, A. 2012. Yöneticilerin otantik liderlik düzeylerinin örgütsel sinizm üzerindeki etkisi ve bir araştırma, 20. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 276-281.
Öktem, M.K., Leblebici, D.N., Arslan, M., Kılıç, M. ve Aydın, M.D. 2003. Girişimci örgütsel kültür ve çalışanların iç girişimcilik düzeyi: uygulamalı bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 21(1), 169-188.
Yavuz, E. 2008. Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik davranışının örgütsel bağlılığa etkisinin analizi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
Yılmaz, E. 2006. Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değikenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Konya.
Zahra, S. 1996. Governance, ownership and corporate entrepreneurship: the moderating impact of industry technological opportunities. Academy of Management Journal, 39(6), 1713-1735.