İşçinin Fazla Çalışma Ücretini Talebi

Fazla çalışmanın karşılığının ödenmemesi durumunda işçinin yukarıda sayılan hukuki imkanların yanı sıra kullanabileceği diğer bir yöntem ise fazla çalışma alacağını yargı mercileri önünde dile getirebilmesi konusunda görülmektedir. Bu konuda işçi, fazla çalışmadan doğan alacağının kendisine ödenmemesi durumunda ister iş akdini feshetmiş olsun ister de işveren nezdinde çalışmasına devam ediyor olsun fazla çalışmadan doğan alacağın kendisine ödenmesi için dava veya icra takip yoluna başvurabilmesi mümkündür.649 _{Bu konuda FÇY.’nin 10. maddesinde, işçilerin işlemiş}

olan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma ücretlerinin normal çalışmalarına ait ücretlerle birlikte -4857 sayılı İş Kanununun 32 ve 34 üncü maddeleri uyarınca ödenmesi gerekeceği ifadesi dikkate alınarak- fazla çalışmasından doğan alacağı için işverene karşı eda davası veya ilamsız icra takibi başlatabileceği belirtilmektedir.650

Ancak işçilerin bu alacakların talebi konusunda genel olarak iş akdinin sona erdiği tarihi

22821-t-11-10-2004-iscinin-hakli-nedenle-derhal-fesih-hakki/771309 (20.11.2016); Y.9.HD.

T.12.05.2005, E.2004/26398, K. 2005/16337 vd için Bkz, Köseoğlu/Kabul 2014, s.249, Karacan 2015, s. 196.

647_{Özcan I 2009, s.181.} 648_{Özcan I 2009, s.182.}

649_{Astarlı 2008, s.219; Karacan 2015, s.197; Yamakoğlu 2011, s.141.} 650_{Yamakoğlu 2011, s.141; Astarlı 2008, s.219.}

142

bekledikleri ve yargı mercilerine başvurma konusunda çekingen davrandıkları da bilenen bir gerçektir.651

İşçilerin fazla çalışmalarından kaynaklanan bu alacakları ücret niteliğinde olduğundan652 _{ve fazla çalışmadan kaynaklı bu ücretin ödenmemesi durumunda}

işverenin geciktiği süre için temerrüde düşeceği ve bu hususta işçiye temerrüt faizi ödemesi gerekeceğini de belirtilmek gerekir.653 _{İşçinin bu alacağının ödenmesinde}

işverenin temerrüde düşülmesi halinde uygulanacak gecikme faizinin ne olacağı konusunda ise İş Kanun’un ilgili 34. maddesi "mevduata uygulanan en yüksek faiz"in gecikme faizi olarak uygulanmasının emredildiğini görmekteyiz.654 _{Buna göre iş akdinin}

tarafları arasında TİS bulunmaması durumunda İş Kanunun ilgili hükmü gereği, işverenin temerrüdü dolayısıyla fazla çalışmadan kaynaklı alacağa mevduata uygulanan en yüksek faiz oranın uygulanması; iş akdinin tarafları arasında TİS ‘in bulunması durumunda ise Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanun655_{’u gereğince bu alacaklar}

için temerrüt tarihinden itibaren işletme kredilerine uygulanan en yüksek faiz oranının uygulanması gerekeceği belirtilmektedir(STİS, m. 52/2).656

Fazla çalışma alacağı için uygulanacak faizin başlangıç tarihi konusunda ise İş Kanun’unda bir hüküm bulunmamakla beraber Yargıtay’ın içtihatları ile meydan gelen teamül üzerinden bu konuyu değerlendireceğiz. Bu konuda Yargıtay genel kural olarak, faizin işlemeye başlaması durumu için işverenin temerrüde düşürülmesi(alacaklının

651_{Karacan 2015, s. 197.} 652_{Karacan 2015, s. 198.} 653_{Akyiğit 2005, s.19.}

654_{Bu konuda Yargıtay: “..Ücret alacaklarına en yüksek banka mevduat faizi istenebilir. Ücret kavramı,}

fazla çalışma ücreti, genel tatil ücreti ve hafta tatil ücreti gibi diğer ücretleri de kapsar.” Y. 9.HD. T.

27.10.2004, E.2004/7054, K. 2004/24266 dip not: 309 Aktaran Karacan 2015, s. 198; “…Fazla

çalışma ücreti bayram ve genel tatil ücretleri geniş anlamda ücret kapsamında olup; 4857 sayılı kanunun 34. maddesine göre gününde ödenmemesi halinde bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir.” Y. HD. T. 15.06.2010 E.2008/31534, K. 2010/18798,

http://legalbank.net/belge/y-9-hd-e-2008-31534-k-2010-18798-t-15-06-2010-fazla-calisma-

alacagi/756729( 22.11.2016), Bu konuda daha fazla karar metni için Bkz., Köseoğlu/Kabul 2014, s.

249.

655_{RG. 07.11.2012- 28460} 656_{Karacan 2015,s 199.}

143

ihtarı) koşulunu aradığını belirtebiliriz.657 _{Ancak bunun dışında işçi ve işveren arasında}

akdedilen iş sözleşmesinde ödeme günün açıkça belirtilmesi durumunda BK 117/2 hükmü uyarınca faizin söz konusu iş sözleşmesinde belirtilen tarih itibari ile başlayacağı da belirtilmektedir.658

Son olarak işçinin fazla çalışmadan kaynaklı alacağının tabi olduğu zamanaşımı konusuna da değinmek gerekir. Bu hususta İş Kanun’unda, genel olarak işçinin ücret alacaklarına ilişkin olarak talep edebileceği haklar için zamanaşımı süresinin beş yıl olarak belirlendiğini görmekteyiz(İK, m.32/7).659 Fazla çalışmaya ilişkin alacakların da FÇY m.10 gereğince İş Kanun’un 32.ve 34. maddeleri uyarınca ödenmesi gerektiği dikkate alındığında, fazla çalışmaya ilişkin alacakların genel ücret alacaklarının tabi olduğu beş yıllık zamanaşımı süresine tabi olacağı kabul edilmektedir.660 _Fazla

çalışmaya ilişkin zamanaşımı süresinin başlangıç anının tespiti konusunda ise Borçlar Kanun’unda,661 _{alacağın muaccel olduğu tarih itibari ile bu sürenin başlayacağı genel}

kural olarak belirtilmektedir. Bu kural uyarınca işçi ile işveren arasında devam eden iş akdi nedeni ile işçinin hak ettiği alacaklar/fazla çalışma alacağı için de zamanaşımı süresinin durdurmayacağını aksine zamanaşımı süresinin alacağın muaccel olduğu tarih itibari ile zamanaşımı süresinin işlemeye başlayacağı belirtilmektedir.662 Ayrıca bu konuda Yargıtay, zamanaşımı süresi hakkında geliştirdiği uygulama ile genel olarak, işçinin fazla çalışmadan kaynaklı alacağını dava ettiği tarihten geriye doğru 5 yıllık

657_{Çil 2007, s.77; Günay 2007, s.143; Karacan 2015, s. 202; Yamakoğlu 2011, s.142; “…Davacı davayı}

ıslah etmiş ve ücret alacağına en yüksek mevduat faizi uygulamasını istemiştir. Hukuk Genel Kurulunun ve Dairemizin kararlılık kazanan uygulamasına göre, Kanunda ‘ödeme gününden itibaren’ ibaresi bulunsa da, bu husus taraflar arasında özel bir sözleşme ile düzenlenmemiş ise alacaklının borçluyu usulüne uygun temerrüde düşürmüş olması gerekir” Y. 9.HD. T. 11.11.2004 E. 2004/9979,

K. 2004/25686, Kiliçoğlu/Şenocak, s.545, “ ; Aktaran, Karacan 2015, s.202.

658 _{Yamakoğlu 2011, s.142.}

659 _{Süzek 2011, s.416; Çil 2007, s.77; Köseoğlu/Kabul 2014, s. 249.} 660 _{Karacan 2015, s.204; Yamakoğlu 2011, s. 143.}

661_{Borçlar Kanun’un “Zamanaşımının başlangıcı” başlıklı 149. maddesinde belirtilen:Zamanaşımı,}

alacağın muaccel olmasıyla işlemeye başlar. Hüküm gereğince fazla çalışmaya ilişkin alacaklarda da

beş yıllık zamanaşımı süresinin akacağın muaccel olduğu tarih itibari ile başlayacağı belirtilmiştir, Bkz, Karacan 2015, s.205.

144

süreyi dikkate alarak hakkın zamanaşımına uğrayıp uğramadığı konusunda değerlendirmede bulunmaktadır.663