alma süresi ve ek gıdaya başlama zamanı ile çocuklarda 5 yaşına kadar olan dönemde enfeksiyon (otit,enterit,alt solunum yolu enfeksiyonları, üst solunum yolu enfeksiyonları) geçirme sıklıkları arasındaki ilişkiyi araştırdık.
GEREÇ VE YÖNTEM: Çalışmamıza Rize 1 nolu Aile Sağlı merkezinde takipleri yapılan 2010 doğumlu 130’u erkek 139’u kız 269 hasta kabul edildi.Herhangi bir nedenle takiplerine düzenli gelmeyen,konjenital kalp hastalığı bulunan,Down Sendromu tanısı almış olan ve bilinen bir metabolik hastalığı olan hastalar çalışma dışı bırakıldı.Çalışmaya dâhil olan hastaların toplam anne sütü alma zamanları ve ek gıdaya geçiş zamanları sorgulandı.Hastaların düzenli takipleri yapılarak(0,1,2,3,4,6,9,12,18,24,30,36 ,48 ve 60. aylar) polikliniğimize enfeksiyon nedenli başvuruları ve diğer sağlık kuruluşlarından enfeksiyon nedenli başvuruları kaydedildi. Anne sütü alma zamanları ve ek gıdaya geçiş zamanları ile enfeksiyon geçirme sıklıkları arasındaki ilişki incelendi.
BULGULAR: Toplamda anne sütü alma süresi 18 aydan daha fazla olan çocuklardaotit,gastroenterit ve alt solunum yolu enfeksiyonu(pnomoni,bronşit,bronşiolit)18 aydan daha az anne sütü alanlara oranla anlamlı derecede azdı (p<0,001). Ek gıdaya başlama açısından değerlendirildiğinde 4 aydan daha sonra ek gıdaya başlayanlarda otit,gastroenterit ve alt solunum yolu enfeksiyonu, 4 aydan daha önce ek gıdaya başlayanlara oranla anlamlı derecede azdı(p<0.001).Ek gıdaya başlama süresi açısından 4 aydan daha erken ek gıda alanlarla 4 aydan sonra ek gıdaya başlayanlar arasında üst solunum yolları enfeksiyonu geçirme sıklığı açısından anlamlı bir fark bulunamadı.
SONUÇ: Çalışmamızın sonuçları bebeklerde hem anne sütü alma süresi hemde ek gıdaya başlama zamanınınenfeksiyon sıklığı ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Bu yüzden tüm bebeklerin anne sütü almaları sağlanmalı ve ek gıdalara erken başlanmamalıdır.
PP 013- SİGARAYA BAŞLAMA NEDENLERİ İLE BAĞIMLILIK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Uzm. Dr. İzzet FİDANCI
1
, Uzm. Dr. Onur ÖZTÜRK
2
, Uzm. Dr. Erdinç YAVUZ
3
1
Atakum Toplum Sağlığı Merkezi, Samsun,
2
Asarcık Meydan Aile Sağlığı Merkezi,Samsun,
3
Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği
GİRİŞ: Tütün kullanımı dünyada veTürkiye’de önlenebilir hastalık, sakatlık ve ölümlerin en önemli nedeni sayılmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde sigara kullanımı giderek ciddi oranlarda artmaktadır1. Sigaranın bireyin hayatına girişi günümüzde çeşitli kuramlarla açıklanmaya çalışılmıştır. Biz; bu çalışmada sigaraya başlama nedeni ile bağımlılık ilişkisinin değerlendirilmesi amaçladık.
METOD: Bu araştırma 28.03.2016 – 15.04.2016 tarihleriarasında; katılmayı gönüllü Kabul eden ve bilgilendirilmiş onam formu dolduran kişiler üzerinden yapılmıştır. Psikolojik rahatsızlıklar başta olmak üzere herhangi bir kronik hastalığı olanlar dahil edilmemiştir. Gözlemsel, kesitsel bir çalışma olup, etik kurul onamı, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan alınmıştır. Çalışmamız, Aile Hekimliği Polikliniği’ne başvuran ve sigara içmekte olan 359 kişiye; sigaraya başlama nedenleri, bağımlılık düzeyini belirlemek için fagerström nikotin bağımlılık testi ve kişisel bilgiler içeren anket uygulanarak yapılmıştır. Veriler; ikili bağımsız grup karşılaştırmaları Mann-Whitney-U gruplar testi, Pearson ki-kare ve Kruskall Wallis testi analiz yöntemleri kullanılarak değerlendirilmiştir. ‘p’ değeri 0.05’ten küçük olanlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir.
BULGULAR: Çalışmamıza 181 (%50,4) erkek, 178 (%49,6) kadın hasta olmaküzere 369 kişi dahil edildi. Hastaların ortalama yaşı 52,65 (±12.228) yaş olarak bulundu. Katılımcıların eğitim durumlarına göre
100
sınıflamasında; 32 (%8,9) kişi ilkokul, 132 (%36,8) kişi ortaokul, 156 (%43,5) kişi lise, 18 (%5,0) kişiyüksekokul mezunu, okumayanlar ise 21 (%5,8) kişi idi. Eğitim durumları ile nikotin bağımlılık düzeyleri arasında bir ilişki bulunmadı ancak sigaraya başlama nedenlerinden “özenti” ile ortaokul mezunu olma arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu (p<0,001).
Meslek gruplarına bakıldığında; 29 (%8,1) kişi işsiz, 49 (%13,6) kişi işci, 52 (%14,5) kişi memur, 60 (%16,7) kişi serbest çalışan, 5 (%1,4) kişi öğrenci, 47 (%13,1) kişi evhanımı ve 117 (%32,6) kişi emekli idi. Meslek grupları ile nikotin bağımlılığı arasında anlamlı ilişki saptanmamış olup sigaraya başlama nedenleri arasında “ailemden etkilendim” diyenler ile serbest çalışan grup arasından istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu (p=0,006).
Medeni durumlara baktığımızda katılımcılardan; 64 (%17,8) kişi bekar, 295 (%82,2) kişi evil idi. Medeni durum ile nikotin bağımlılığı arasında anlamlı ilişki bulunmadı ancak evil olanla rile “özenti” olarak sigaraya başlayanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişk ibulundu (p=0,005).
Sigara içenlerin paket/yıl olarak ortalaması 9,08 (±8,406) paket/yıl olarak bulundu. Fagerström Nikotin Bağımlılık Test (NBT) skoru ortalaması 6,90 (±1,740) puan olarak bulundu. Sigaraya başlama yaşı ise 17,34 (±2.728) bulundu.
Sigaraya başlama nedenleri 11 farklı cevapla gruplandırılmı şolup, sigara bağımlılık düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı birf ark bulunmamakla birlikte özenti (%21,2) ve sıkıntı/stres (%13,6) cevapları en yüksek oranda bulundu (Tablo 1-2). Cinsiyete göre sigara başlama nedenleri arasındaki ilişki de istatistiksel olarak anlamlı bulunmamakla birlikte, iki cinsiyette de en sık sigaraya başlama nedeni “özenti” bulundu. Başlama nedenleri ve cinsiyetlere göre dağılımları ve yüzde oranları Tablo 2’de gösterilmiştir.
Tablo 1.Sigaraya başlama nedenleri ve Fagerström NBT skorlarının karşılaştırılması
SigaraBırakmaNedeni
FagerströmNBT Skoru
p* Ortalama Ortanca 25Persentil 75Persentil
ArkadaşlarımEtkiliOldu 6 6 5 7 0,100 SinemaFilmlerindenEtkilendim 6 6 5 7 TelevizyondanEtkilendim 7 6 5 8 BüyüdüğümüİspatEtmekİçinBaşladım 7 7 5 9 KarşıCinsiEtkilemekİçinBaşladım 7 7 6 8 AilemdenEtkilendim 7 7 6 8 Özenti 7 7 6 9 Sıkıntı/Stres 7 6 6 8 Merak 7 7 6 8 AlkolİçerkenYanındaBaşladım 7 7 5 9 Diğer 6 6 5 7
*Kruskall Wallis Testi
Tablo 2.Cinsiyete göre sigaraya başlama nedenlerinin karşılaştırılması
101
N ( %) n ( %) n (%) ArkadaşlarımEtkiliOldu 17 (9,4) 16 (9,0) 33 (9,2) 0,389 SinemaFilmlerindenEtkilendim 9 (5,0) 10 (5,6) 19 (5,3) TelevizyondanEtkilendim 10 (5,5) 14 (7,9) 24 (6,7) BüyüdüğümüİspatEtmekİçinBaşladım 17 (9,4) 20 (11,2) 37 (10,3) KarşıCinsiEtkilemekİçinBaşladım 12 (6,6) 25 (14,0) 37 (10,3) AilemdenEtkilendim 26 (14,4) 19 (10,7) 45 (12,5) Özenti 39 (21,5) 37 (20,8) 76 (21,2) Sıkıntı/Stres 31 (17,1) 18 (10,1) 49 (13,6) Merak 14 (7,7) 13 (7,3) 27 (7,5) AlkolİçerkenYanındaBaşladım 4 (2,2) 5 (2,8) 9 (2,5) Diğer 2 (1,1) 1 (,6) 3 (0,8) *Pearson Ki KareTablo 3.Fagerström NBT skorununcinsiyetegörekarşılaştırılması
Erkek Kadın p* Ortalama Ortanca 25 Persentil 75 Persentil Ortalama Ortanca 25 Persentil 75 Persentil Fagerström NBT skoru 7 7 6 9 7 7 5 8 0,085
Cinsiyete göre sigara bağımlılığı karşılaştırıldığında ise istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamakla birlikte ortalama ve ortanc adeğerleri eşit bulundu (Tablo 3).
TARTIŞMA: Sigara içme davranışının genellikle ergenlik sonuna kadarki dönemde başlamış olduğunu, ancak az da olsa bu davranışa başlamaya daha yaşlı bireylerin de başlayabileceği bilinmektedir. Sigaraya başlamada etkili faktörler; sosyo-demografik faktörler, sosyo-ekonomik durum, kişisel özellikler, aile etkisi, arkadaş etkisi, tütün ürünlerinin fazlasıyla kolay ulaşılabilir olması olarak kabul edilmektedir1-2-3-4. Türk Kardiyoloji Derneği tarafından 1990’dan beri yürütülen TEKHARF çalışmasında erişkin erkeklerin %59.4’ ü, kadınların %18.9’unun sigara kullandığı bildirilmiş, 2000 yılındaki taramalarda erkeklerde sigara içme sıklığı gerilerken özellikle genç kadınlarda sıklıkta artış olduğu saptanmıştır5. Bizim çalışmamızda kadın erkek oranı birbirine yakın olarak bulunmuştur. Bunda çalışmaya Kabul edilme kriterlerinin rolü olduğu düşünülebilir. Bulgularımızla benzer şekilde Çelepkolu ve arkadaşları birinci basamağa başvuran hastalarda cinsiyet ve yaş ile Fagerström NBT skorları arası anlamlı bir farklılık saptayamamıştır6.Mayda ve ark. Tıp Fakültesi öğrencileri arasında yaptığı çalışmada sigaraya başlama nedenleri; arkadaş etkisi (%54.4), özenti (%28.0), merak (%28.8) ve yalnızlık (%20.6) olarak belirtilmiştir7. Bizim çalışmamızda ise “özenti” (%21,2) cevabı ise ilk sırada, “ailemden etkilendim” (%12,5) cevabı ikinci sıraday eraldı.
SONUÇ: Çalışmamız sigaraya başlama nedenlerinin bağımlılık düzeyiüzerine etkisi olmadığını göstermiştir.