Uz.Dr. Merthan TUNAY Korkut Merkez ASM/MUŞ
Grup görüşmesi kavramı hekimin bireysel görüşmeler yerine seçilmiş hasta gruplarına hizmet verdiği, zaman ve işgücünün verimli kullanımını sağlayan, benzer sağlık sorunları olan hastalara grup etkileşimi ile daha fazla destek sağlanabilen bir modeldir. Hekimlerin üzerinde giderek artan performans baskısı, sağlıkta planlamanın yetersizliği, artan kronik hastalık bakım yükü alternatif muayene yöntemlerine gereksinimi doğurmuştur. 90’lı yılların başında ilk olarak uygulanmaya başlanmıştır. Amerikan Aile Hekimleri Akademisi verilerine göre ABD’de 2005 yılında aile hekimlerinin %5,7’si grup görüşmeleri uygularken, 2010 yılında oran%12,7’ye yükselmiştir. Ülkemizde sağlıkta dönüşüm programının uygulanmaya başlamasıyla 2002’den 2010 yılına kadar birinci basamakta görülen hasta sayısı 2,5 kat artmıştır, aynı dönemde birinci basamakta çalışan hekim sayısı sadece %11 artmıştır. Hekim başına gerçekleşen görüşme sayısında ve dolayısıyla iş yükünde önemli artışa neden olan bu durum alternatif muayene yöntemlerinin önemini ortaya koymaktadır. Sağlığı geliştirici, hastalıklardan koruyucu, iyileştirici, esenlendirici ve destekleyici bakımı sunmakla görevli aile hekimleri bireysel görüşmelere alternatif grup görüşmeleri ile zaman ve işgücünün verimli kullanımını sağlayabilirler. Türkiye kronik hastalıklar ve risk faktörleri sıklığı çalışması 2013 verilerine göre birinci basamakta çalışan hekimlerin kronik hastalıkların yönetimi konusunda yaşadığı en önemli güçlük hastaların ilaç tedavisine (yüzde 61) ve ilaç dışı tedavilere (yüzde 25) uyum sağlayamamasıdır. Hastaların düzenli kontrole gelmemesi, Sağlık Uygulama Tebliğinden kaynaklanan sorunlar, hastaya yeterince zaman ayıramamak ve birinci basamağa gereken önemin verilmemesi yüzde 13’lük bölümü oluşturmaktadır. Karmaşık kronik hastalıklarda hastaların güçlendirilmesi için grup üyelerinin birbirlerine sağladıkları motivasyon ve destek, kendi kendine bakımı öğrenmede, hastalıkla başa çıkma sürecinde grup görüşmelerini tercih edilen bir uygulama haline getirmiştir.
Tablo 1. Grup Görüşmelerinin Yararları
Hekimler Hastalar
Artmış hasta memnuniyeti Güçlendirilmiş hasta Güçlü “Hasta-Hekim” ilişkisi Yaşam kalitesinde artış
Acil servis başvurusunda azalma
Obezite, kan basıncı ve kolesterolde azalma Artmış glisemik kontrol, HbA1C düzeyinde
azalma
Konsültasyon isteminde azalma İlaç tedavisine uyumda artış Özsaygıda artış
Hastalıkları hakkında daha fazla bilgi edinirler.
Diğer hastaların tecrübe ve deneyimlerini kazanırlar
Hekime ulaşım kolaylaşır. Uzun vadeli sağlığı geliştirir. Özgüveni arttırır.
Sorular için fırsat sağlar
Hastalıklarıyla mücadele için daha fazla motive olurlar
Yaşam kaliteleri artar
ABD’de sıklıkla uygulanan 3 temel tip grup görüşmesi vardır. Cooperative Health Care Clinics (CHCC), Drop-In Group Medical Appointments (DIGMA), Physical Shared Medical Appointments (PSMA).(Tablo 2)
Tablo 2. Grup görüşmesi modelleri
CHCC DIGMA PSMA
198
görüşmeleri veya Muayene görüşmeleri
Hasta grubu
Çoğunlukla multimorbid geriatrik
veya kronik hastalar
Kronik hastalıklar Kronik hastalıklar
Katılımcı grubun
hastalıkları Homojen Heterojen Heterojen
Eğitim içeriği önceden
kararlaştırılmış mı? Evet Hayır Hayır
Hastalar ne zaman katılır? Belirlenmiş düzenli aralıklarla(aylık-15 günlük) veya tıbbi gereksinim olduğunda Sadece tıbbi gereksinim varsa Sadece tıbbi gereksinim varsa
İdeal grup büyüklüğü 15-20 10-16 10-15
Gerekli personel Hekim, hemşire, yardımcı sağlık personeli, gereksinim duyulduğunda konuk konuşmacı
Hekim, hemşire , kayıt personeli, davranış terapisti Hekim, yardımcı sağlık personeli , kayıt personeli, psikolog, sosyal çalışmacı
Cooperative Health Care Clinics(CHCC): Genellikle kronik hastalığı olan veya sıklıkla tıbbi kaynaklara ihtiyacı olan yaşlı hastalara bakım sağlamak amaçlı kullanılır. Hekim, hemşire kalan katılımcıların vital bulgularını ve diğer ölçümlerini alırken, her hasta için tek tek beşer dakika ayırır. CHCC genellikle 2 ila 2,5 saat arasında sürer ve bir defada en fazla 20 hasta ile yürütülür. Hasta verilerini toplamak ve kişisel oturumları iletmek için yaklaşık 30 dakika ayrılmalı; geriye kalan zaman da grubun ilgilendiği konuları, endişeleri ortaya çıkarmak, eğitim materyallerini temin etmek ve katılımcıların sorularını yanıtlamak için harcanmalıdır. Bu gruplar ihtiyaca göre aylık veya 3 ayda bir olarak bir araya getirilir. CHCC mutlaka en az bir hekim içerirken ayrıca beraberinde çeşitli uygulayıcıları da içerebilir. CHCC hasta ve sağlayıcı tarafından gönüllü olarak yürütülen bir tedavi sistemidir. Belki de bu modelin en büyük gücü kanıta dayalı olmasından gelir. Bu tür grup görüşmeleri hasta-hekim ilişkisini geliştirir, katılımcıların memnuniyetini üst düzeye çeker, sağlık hizmetinin kalitesini artırdığı gibi hastane ve acil servislere düşen iş yükünü azaltır. Bunlarla birlikte CHCC modeli interaktif etkileşimi sürdürebilmek, salt eğitim veren bir eğitim programının ötesine geçebilmek için devamlı takip ve katılımcıları her yönden destekleyebilmek için çaba harcamayı gerektirir; aynı zamanda etkin hizmet sunabilmek için deneyim şarttır.
Physical Shared Medical Appointments(PSMA): Diyabet, astım, koah, kalp yetmezliği gibi kronik hastalıklarda kullanılan hastaların hastalıklarıyla başa çıkma yöntemlerini geliştirme ve problem çözme yeteneklerini arttırmaları amacıyla kullanılan davranış değişikliği hedeflenen bir grup görüşmesi yöntemidir. Bu model 1999 yılında fizik muayeneyi birinci basamakta veya özelleşmiş alanlarda, mevcut kaynakları kullanarak geliştirme ihtiyacından doğmuştur. Böylelikle bu model dâhiliye hekimlerine, aile hekimlerine veya başka herhangi bir uzmanlık alanından hekimlere fizik muayeneye ayrılan aynı zaman diliminde iki veya üç kat daha fazla etkinlikte çalışma olanağı sunmaktadır. Burada; fizik muayeneye erişimi geliştirmek, bir yandan hasta mahremiyetini korurken diğer yandan hekim ve