Miilkun
tamamlanmasi
ve korunmasi hukumetle miimkundur. Husfi-metlerde miilkiikorumak
ve nizamikurmak
da fikihla halledilir.Halki, siyasetle idare, bizzat dinden olmayip, ancak din'in
kendi-52 iHYAu 'ULOmI'D - DlN
—
Cilt: 1—
RUB'U'L.- iBADATsiyle tamamlanabilecegi geylere yardimci oldugu gibi, idare ve
nizam
yollanni bildiren fakih debunun
gibidir.Nitekim hacca gidenler haydutlardan
korunmak
icin muhafiza muhtactir; (muhafizolmadan bu
farizeyi yapamaz.) Fakatbunun
hacc ile munasebeti cok uzaktir.£unku
:Hacc
baska,bu
yola girmek ba§ka, haccitamamlayacak
olan yoldamuhafaza
vekorunmanm
ka-nun
ve hilelerini bilmek ba§ka bir §eydir. l§te fakihler de hacc yolcu-luguria gikan zatlann emniyetle yolculuklarim te'min icinkorunma
garelerini bildiren kimselere benzerler.
Onun
hacc ile alakasi ne dere-ce ise, fakihlerin de din ile alakasi o nisbettedir ki, dordimcii derecede kaliyor.Bu
davamizaPeygamber
Efendimizin su hadisi acikca §ahit-tir:a .« 1
nlnsanlara ancak iic. kimsc fclvu vcrcbilir. Emir, mc'niur ve niii-tekellef.» (62)
uEmiri),
imam
ve hiikumdardir.nMe'mum onun
naibidir «Mute-kellef» ise, ihtiyac. olmadigi halde, kendi kendine yorulup taklid yoluile fetvaya kalkigan kimsedir.
Halbuki Sahabe-i kiram, ahiret ve Kur'an'dan soiulduklarmda
hemen
cevab verdikleri halde, fetva vermekten kacinir ve fetva i^ini yekdigerine havale ederlerdi. Hadis'deki «MiitekelIcf» yerine bazi riva-yette «EI-murain yazilmi§tir. Qunkii : Fetva igin tayin edilmedigi hal-de kendi kendine taklidlie fetvaya atilan kimsenin gayesimal
vemev-ki talebinden ba§ka bir,§ey olmadigi icin riyanin tarn kendisidir.
Eger: <(Senin
bu
soylediklerin, diinya nizami icin olan cezalarda, diyet, kisas ve davalarda hakliyi haksizdan ayirmak gibi kisimlarda dogrudur. Fakat ibadetten olannamaz
ve orug mes'eleleriylemuame-lattan olan helal ve harami ta'yin etmekte dogru olamaz. icQiinku : Bunlar
tamamen
dini'dir.n dersen cevaben deriz ki: «Bir fakihin ahi-ret amellerine enyakm
olarak mevzu-i bahs ettigi s.eyler islamiyet, namaz, zekat, helal-haram olmak
iizere iic'dur.Du§unursen
bunlar-da bunlar-da fakihin gorusjeridunyadan
oteye gecemez.Bunlann
da diinyayi alakadar eden i§ler oldugumi anladiktan sonra artik digerlerinder,ub-he kalmaz.
(§imdi bu iic §eyi teker teker ele alarak diSnyevi olduklanni
acik-layahm:)
Fakihler, islamiyetin sihhat, fesad ve. §artlrmndan bahsederler;
(62) ibn Mace, Amr b. guayb'den.
1 inci KiTAB
—
2 nci BAB—
§ER'I iLtMLERIN KIS1MLARI 53 ancakinsanm
soziine, diline bakar, ona gore hukiim verirler. Kalb isefakihin idare ve tahakkiimu haricinde kalir. Qiinku: Bizzat
Peygam-ber Efendimiz kuic.
ku§anan kumandan
ve ba§kanlan [Erbabu's-siiyuf ve's-saltana'yi] kalbe miidahaleden men' etmi§tir. Nitekim kelirae-i§ehadet soyleyen kimseyi oldurene:
—
Kelime-i §ehadet getirdigi halde nicin oldiirdiin? diye sorunca:— Ya
Resulallah, korkudan soyledi, yoksa kalbinden inanmadi, diye oziir beyan etmesi uzerinePeygamber
Efendimiz:
«Kalbiiii
yardm
da baktin mi?» (63) dedi.(Yam:
«Kalbi, senin vazifen degil, diline bak.» diye kalbiarama-dan
men' ettiler.) Belki fakih, kilig altinda §ehadet getirenin islami-yetinin dogruluguna hiikmeder.Bununla
beraber iyi bilir ki, tslami-yetonun
kalbine i§lememi§, cehalet ve §a§kinhk perdesini kaldirmamis., niyyetine duzeltmemi§tir.Ancak
kilicin sahibine i§a.ret ediyor, cunkii biryandan malma
el atihrken, oteyandan
da kilicboynuna inmek
uzeredir. i§te
yalmz
diliyle getirdigi §ehadet,boynunu
vemalun
kur-tarmi§ oluyor;
bu
ise diinyahktir.Bu
sebeptenPeygamber
Efendimizsjoyle buyuruyorlar
:
f/
«Ben insanlarla «Lailahe illallahn deyincege kadar harb etmekle einrolundum.
Bunu
dedilermi
can ve mallarini bendenkorumu§
olur-1ar.» (64)Peygamber
Efendimiz, §ehadetin faydasmi,bunu
ikr&r edenlerinmal
ve canlarimn korunmasiyle beyan buyurdu. Ahire'tte isemalm
fayda vermiyecegi meydandadir. Ahirette ancak kalbin ihlasi ve
nuru
fayda verir ki,bu
dahkh
ile alakali degildir. Eger bir fikh alimibun-dan
bahsetmek isterse, kendi ihtisasi haricinde kalan, tababet veke-lamdah
bahsetmesine benzer.' .(63) MOslim, Usftme b. Zeyd'den.
(64) Buhari ile Muslim. Ebfi Hureyre'den.
54 1HYAU ULUMi'D- DlN
—
Cilt: 1—
RUB'UX• IBADATNamaza
gelince: Bir fakih nama-z kilan kimse, her ne kadar Allahhuzurunda
oldugunu unutur ve zihni ile car§idaki i§leriniayarlamak
ile me§gul olursa da Allah rizasi icin tekbir
ahp
zahiri §art veerkamna
riayet ederek kilanin
namazinm
sihhati ile fetva verir. Halbuki kalbeniiffiz etmeyen §ehadetin Allah indinde kiymetl olmadigi gibi bu
na-mazm
da ahirette bir faydasi yoktur. Fakih:«Bu namaz
sahihdir.<>derken, evet
Hak
Teala'nin emrineuydu
vebu
sayede ta'zirden ken-dini kurtardidemek
ister.Hu§u-i batmi ve
namaza
kahbiyla girdigi gibi kalbiyle girme key-fiyyeti ki asil ahiret ameli budur. Zahiri ameller ancakbununla
fay-da verir; fakih isebuna
kansjmaz, ciinkiimevzuu
di§indadir.Zekata gelince : Fakih, zenginin, vermekten yiiz gevirdigi vakitte padi§ahin zenginden cebren alacagi miktan, zenginin odeyip odeme-digine bakar. Zengin, bu
muayyen miktan
verdigi vakit, fakih de zen-gin icin: «Beraet-izimmet
etmi§tir» der.Hikaye edildi ki : Kadi
imam E
bu Yusuf,
zekat borcunu du-giirmek icin sene tamamlanacagi sirada malini ailesine hibe ederrsonra da ailesi kendisine hibe eder ve
bu
suretle mal, bir scne bir elde kalmazmi§.Bu
hal,tmam-iA'zam'a
duyuruldu;imam-i A'zam
da:«Evet, bu