Nicel unsurlar yannda ülkelerin inanç sistemleri, kendilerine özgü farkllklar, deer sistemleri, halkn ortak ideoloji benimsemesi, ülke içinde toplumsal ve ekonomik aykrlklarn olmamas ve halkn hükümete verdii destek gibi nitel unsurlar da ülkenin gücü üzerinde etkili olabilmektedir. Bir ülkenin sahip olduu nitel unsurlar, Ar (2001: 93–97) ulusal karakter, ulusal moral, diplomasinin
nitelii ve hükümetin nitelii olarak sralamaktadr. Bu çalmada da Ar’nn benimsedii bu unsurlar aynen kabul edilmi, bu unsurlara istek, strateji, milliyetçilik unsurlar da eklenmitir.
1.1.2.2.1. Ulusal Karakter
Ulusal karakter ifadesi, bir ulusun yapsnda sk sk ortaya çkan entelektüel ve karakteristik niteliklere karlk gelmekte, bu nitelikler bir ulusu dierlerinden ayrmaktadr. Ulusal karakter farkn ortaya koymak ve ölçmek ne kadar zor olsa da ülkelerin güçleri hesaplanrken bu farklar dikkate alnmaldr. Ulusal karakteri önemli klan, savata ve barta, ulus adna eylemde bulunanlardan ulus siyasetini yönlendirenlere, uygulayanlara ve destekleyenlere, seçenlerden seçilenlere, kamuoyunu biçimlendirenlerden kamuoyunu oluturanlara kadar herkesin ulusal karakteri meydana getiren entelektüel ve moral niteliklerin izlerini tamalar ve ulusal güç üzerinde etkide bulunabilmesidir. Ar (2001: 94), Ruslarn kaba kuvvetçilii ve inatçln, Amerikallarn bireysel giriim ve buluçuluunu, Almanlarn disiplin ve kabaln ulusal karakter farklarnn ortaya konmas bakmndan örnek olarak göstermektedir.
Toplumdaki temel kiilik özelliklerinin oluumunda, kültürel etkenlerin yannda, aile yaps, eitimle ilgili gelenekler ve disiplin anlay da önemli rol oynamaktadr. Bu özellikler, toplumda istikrarl ve sürekli ekilde varln sürdürmektedir. (Klal, 2005: 244)
1.1.2.2.2. Ulusal Moral
Ar’nn (2001: 95–96) da belirttii gibi, ölçülmesi zor ve yanltc olan ulusal güç üzerinde etkili dier bir nitel güç unsuru, bir ulusun kendi hükümetinin d politikasn barta ve savata desteklemedeki kararllk derecesi olarak nitelenen ulusal moraldir. Bu güç unsuru özellikle çok bunalml anlarda, uluslararas bir sorunla karlaldnda veya bir ulusun devamyla ilgili önemli kararlarn alnd dönemlerde önem tamaktadr. Bir ulusun morali bir yerden sonra yklmaya mahkûmdur. Bununla birlikte, ülkelerin ulusal moralinin yklma noktas ülkeden
ülkeye farkllk göstermektedir. Baz uluslarn morali tek bir bunalmla yklmayla kar karya kalrken, baz uluslarn morali ise hükümetin kötü idaresi, yokluk, sknt, igal edilmilik ve savataki umutsuz duruma ramen birdenbire yklmamaktadr.
Klal’nn (2005: 244–245) da deindii gibi, ulusal karakter, kararl ve sürekliyken, ulusal moral koullara bal olarak deikenlik gösterebilmektedir. Örnek göstermek gerekirse, savataki haklla inanç, rejime ve ülkeyi yönetenlere duyulan güven gibi durumlar ulusal moralin düzeyini dorudan etkileyebilmektedir. Halkn d politikada hükümetlere destek vermesi, hükümetlerin iç siyasal yaamdaki baarlaryla yakndan ilgili olmaktadr. Benzer ekilde, hükümetler kararl ve tutarl d politika benimsediklerinde halkn desteini yanlarnda bulabileceklerdir. Baka bir etken de, halkla yönetim arasndaki boluun doldurulabilme düzeyidir. Her düzeydeki siyasi kararn alnmasna halk ne kadar çok katlrsa, o kararlarn halk tarafndan benimsenmesi o kadar kolaylamaktadr. Ayrca, izlenen d siyaset ile sahip olunan güç arasnda bir denge kurulmas gerekmektedir. Ülkeyi yönetenler, arkalarna alabilecekleri güçlerinin farknda olarak ne gücünün altnda ne de üstünde bir d siyaset izlememelidir.
Klal (2005: 246), ulusal morali, bir baka ifadeyle, halkn desteini, d siyasetin baarsnda yeterli görmemekte, çamzda, dünya kamuoyunun desteinin de bu baarsnda önem kazandn ifade etmektedir. Bir zamanlar iki süper güç olarak nitelenen ABD ve SSCB’nin, dünya kamuoyunun desteini almak için yürüttükleri yaygn propaganda çalmalar ve bu yolda büyük kaynaklar kullanmalarnn nedeni dünyadaki etkilerini artrmaktr.
1.1.2.2.3. Diplomasi
Bir ülkenin diplomasisi de o ülkenin gücünün unsurlarndan biri olarak kabul edilmektedir. Yetenekli diplomatlar dier ülkelerin kendi ülkelerinin çkarlarn destekleyecek ekilde hareket etmelerini etkileyebilir, ülkelerini savunacak ittifaklar kurabilir, ülkelerinin uluslararas hedeflerine ulama çabalarna yardm edecek bir uluslararas ortam yaratmaya yardm edebilir. (Papp, 2002: 310)
Diplomasinin güce katksn açklamak açsndan ABD örneini vermek yerinde olacaktr. ABD’deki diplomasi geleneksel olarak Amerikan yaam biçiminin yabanc devletlere ve uluslara satlmasdr. ABD hedefleriyle uyumlu olan yerel gruplar, kurumlar ve politikalar destekleyen yaklamdan daha iyi bir yaklam benimsenmelidir. Örnein, ABD hükümeti ABD’yi açk bir ekilde desteklemeyen ama ABD’nin çkarna olan düünce ve politikalar destekleyen yurt dndaki gruplara yardm salayabilir. Bu strateji ABD’nin meruiyetine ve diplomasi yoluyla daha iyi politikalara ulamasna yardm edebilir.
Morgenthau’ya göre, ulusal gücü meydana getiren dier tüm faktörler ulusal gücün hammaddesi olurken, diplomasi bu faktörleri bir araya getiren, onlara yön veren, bir kalba sokup, gerçek bir güç haline getiren unsurdur. Bir baka ifadeyle, diplomasi, “ulusal gücü meydana getiren farkl öeleri, ulusal çkar ilgilendiren uluslararas sorunlar ortaya çktnda en yüksek etkiyi yapabilecek bir yapya kavuturma sanatdr” (Ar, 2001: 96)
Gönlübol’un (2000: 105) da ifade ettii gibi, “iyi bir diplomasi d politikann amaç ve hedefleri ile elde var olan ulusal güç kaynaklar arasnda bir denge kurar”. Gönlübol’un da belirttii gibi, diplomasi ulusal gücü oluturan unsurlar arasnda katalizör görevini üstlendiinden bir ülkedeki diplomasi kadrosunun iyi nitelikli kiilerden olumas çok önemlidir.
1.1.2.2.4. Hükümetin Nitelii-ç Örgütlenme
Morgenthau, bir d politikann ne kadar kusursuz çizilmi ve uygulanm, ne kadar kusursuz yönetilmi, ne kadar zengin kaynaklara dayanm olursa olsun temelinde iyi bir yönetim ve nitelikli bir hükümet olmad takdirde baarsz olacan ifade etmektedir. Nitelikli hükümetle kastedilen, ulusal gücü meydana getiren maddi ve beeri kaynaklarla izlenmekte olan d politika arasnda denge kurabilen, bu kaynaklarn kendi aralarnda denge oluturan ve izlenecek d politika konusunda halkn desteini kazanan hükümettir. Ar’ya (2001: 97) göre, iyi bir hükümet, eldeki güce göre ve bu gücün baarl bir ekilde destekleyebilecei bir d politika ve bu d politikaya uygun hedeflerin ve yöntemlerin seçimine dikkat etmektedir. Morgenthau gibi Ar da, gücün unsurlar arasnda denge kurmay ve
halknn kendi d politikasn desteklemesini salamay iyi bir hükümetin gereklilii olarak kabul etmektedir.
Dier bir güç unsuru ise ülkenin iç örgütlenmesidir. ç örgütlenmesi kat bir ekilde katmanlam ya da üyelerine çok fazla ödül datan bir aktörün vatandalarnn devlete ballk borcu azalmaktadr. Güç potansiyeli de denk bir ekilde azalmaktadr. Benzer bir ekilde, ar siyasi krlmalar bir ülkenin siyasi istikrarn azaltmakta gücü azalmasa da en azndan dierlerinin o ülkenin güç alglamalarnda bir azalma görülmektedir. ç örgütlenmeler uluslararas arenada hükümet d aktörler içinde de önemlidir. (Papp, 2002: 310) Bu balamda, AB’nin iç örgütlenmesindeki baars bir yandan gücünü artrc bir unsur olarak deerlendirilirken, dier yandan baka aktörler tarafndan güçlü alglanmasna da katk salayc bir unsur olarak da dikkate alnmaktadr.
Bir ülkenin gücünü belirleyen unsurlardan biri olan devlet özellikleri, Rourke ve Boyer’e (1998: 197) göre, o ülkenin sahip olduu devlet eklinden çok, ülkenin güç potansiyelinden tümüyle yararlanabilmesini salayan iyi bir yönetim yetkinliine ve baarl bir lidere sahip olmasyla ilgilidir.
1.1.2.2.5. Strateji
Stratejinin bir aktörün gücünün belirlenmesindeki rolü önemli bir tartma konusudur. Strateji, Ray Cline (1992) tarafndan uluslararas ortamda çkarlarn korumak ve gelitirmek için tasarlanm hedef ve amaçlar oluturan ve kavramlatran siyasi karar alma sürecinin bir parças olarak tanmlanmaktadr. Baz analistlere göre, strateji bir aktörün elitleri tarafndan ortaya atlmakta ve stratejinin bir aktörün liderliinin görünüüyle birlikte analiz edilmesi gerekmektedir. Kart perspektif, nüfus, corafya, doal kaynaklar ve dier faktörlerin stratejiyi belirlediini kabul etmektedir. Strateji olmadan maddi ve manevi yeterlilikler anlamsz olduu gibi yeterlilikler olmadan da strateji anlamszdr.
1.1.2.2.6. stek
Bir aktörün sahip olabilecei daha elle tutulur güç unsurlarnn niteliine ve niceliine bakmakszn, bu unsurlar kullanma isteinin olmay onlar anlamsz hale getirmektedir. Aslnda, pek çok analist istei en önemlilerinden biri, en önemlisi olmasa da, önemli bir güç belirleyicisi olarak kabul etmektedir. steksiz, mevcut askeri ve kitlesel durum bile çok aza ular. stek eer ölçmek imkansz deilse, hala zordur. Bu niceliksel olamaz sadece tahmin edilebilir. stek belirli bir karar alma elitleri dizinini, belirli bir hedefe ulama niyetini ifade etmekte ya da nüfusun karar alclarn kararn destekleme isteklilii anlamna gelmektedir. Niyet ksa ömürlü olabilir, çok hzl bir ekilde görülebilir ya da ortadan kaybolabilir. Örnein, ABD 1991’de Yugoslavya’ya kar hava saldrlarn balattnda, ABD’de destek hzl bir ekilde gelimitir. ABD üç ayda düman eyleminden dolay bir kayp vermeksizin amacna ulamtr. (Papp, 2002: 308)
Liderlik, istein inasnda önemli bir rol oynamaktadr. Ayrca, bu bir aktörün dier güç parametrelerinin nasl avantaja dönütüreceini skça etkilemektedir. Liderlik, hem ortaklaa idare edilebilir ya da bireysel olarak üstlenilebilir bir durumdur. Her iki durumda da, liderlik kilit bir rol oynamaktadr. Özellikle, bar ve refah zamannda, karar alclar sk sk liderlik rollerinin geni bir ekilde paylamn ya da en azndan paylalm görüntüye sahip olmasn tercih ederler. Pek çok güçlü otoriter ve diktatör toplumlarda, liderlik elitleri gücün geni paylamn yaratma arayndadr. Komünist Halk Cumhuriyetleri’nin nadiren insanlarnn karar almay nadiren paylamalarna izin vermesine ramen, karar alma eliti halk katlmnn kurmacasn oluturmann gerekli olduunu düünmektedir. Aksine, ekonomik ve askeri kriz dönemlerinde aktörler sk sk liderliin daha merkezi bir eklini tercih etmektedir. Bu otoriter toplumlarda olduu gibi demokrasilerde de ortaya çkmaktadr. (Papp, 2002: 309).
1.1.2.2.7. Milliyetçilik
Klal (2005: 246–248), milliyetçilik olgusunu da ulusal gücü oluturan önemli unsurlarndan biri olarak kabul etmektedir. Doduu yere ballk
duygusuyla balayan, ortak koullarn paylalmasyla zaman içinde dayanma duygusuna dönüen, ortak dil ve inançlarla güçlenen milliyetçilik olgusuyla biz ve onlar ayrm giderek belirginlemektedir. Bir zamanlar kabile ile snrl olan bu biz duygusunun yeni snr uluslar çerçevesinde çizilmektedir. Klal’ya (2005: 247) göre, “siyasal milliyetçilik ulusal bamszl, ekonomik milliyetçilik ülkenin yeralt ve yerüstü kaynaklarna sahip çkmay ve toplum olarak ekonomik olanaklar artrmay, toplumsal milliyetçilik ise daha ileri bir düzen için çaba göstermeyi” gerektirmektedir.