Gerek nüfus, gerek ekonomik ve askeri güç, gerekse doal kaynaklar ve topraklar ancak teknolojik olanaklarla birlikte düünüldüünde daha anlaml hale gelmektedir. Rourke ve Boyer’in (1998: 199) de belirttii gibi, bir ülkenin bilgi ve iletiim yeteneklerinin önemi giderek artmaktadr.
Alptekin’in (2006: 14) de belirttii gibi, teknolojinin ortaya çkarlmasnda temel unsur olan bilim, sözlük anlamyla, evrenin ya da olaylarn bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çkarmaya çalan düzenli bilgi, ilim olarak ifade edilmektedir. Türk Dil Kurumu’nda da tanmland gibi, bilim, bir yandan bir konuda bilgi edinmek amacyla yaplan yöntemli bir aratrma süreciyken, bir yandan da yasalara uygun ve deneysel yöntemlerle dorulanm belirli olgu, konu ya da kategorilere ilikin bilgileri bir araya getiren tutarl bir bütündür. Erdönmez’e (1996: 222) göre, bilim; doann temel yasalarn aratran, öretim yoluyla topluma ulatrlacak bilgileri üreten ve ayrca teknolojik deiimin kaynan oluturan etkinliklerdir. Bilim insanlar tarafndan yaplan tanmlamalarda farkllklar olsa da özü itibariyle benzerlikler bulunmaktadr. Einstein bilimi “her türlü düzenden yoksun alglar ile mantksal olarak düzenli düünme arasnda uygunluk salama çabas” (Kalayc, 1996: 149) olarak tanmlarken, Russel’a göre bilim, “gözlem ve gözleme dayanan düünce yoluyla, evrendeki tek tek olgular, bu olgular birbirine balayan yasalar bulmaya, böylece gelecekteki olaylarn da önceden bilinmesini salamaya çalmaktr” . Sonuç olarak, doal ve sosyal olay ve olgularn daha iyi anlalmas ve belirli ölçüde de olsa denetlenmesi bilim araclyla mümkün olabilmektedir. Bilim, toplumun itici gücünü, üretim biçimini ve gelimesini belirlemektedir.
Teknoloji ise, bir sanayi dal ile ilgili yapm yöntemlerini, kullanlan araç, gereç ve aletleri, bunlarn kullanm biçimlerini kapsayan uygulama bilgisi olarak tanmlanmaktadr. (Türk Dil Kurum, 2010) Bir baka tanma göre teknoloji, insann bilimi kullanarak doaya üstünlük kurmak için tasarlad rasyonel bir disiplindir
(Simon, 1983: 173 ). Daha geni bir tanmla teknoloji, somut ve deneysel anlamda temel olarak teknik yönden yeterli küçük bir grubun örgütlü bir hiyerari yardmyla bütünün geri kalan saylan insanlar, olaylar, makineler üzerinde denetimi salamasdr (McDermott, 1981: 142). Daha geni anlamda teknoloji; aratrma, gelitirme, üretim, pazarlama, sat ve sat sonras hizmeti kapsayan bir sanayi sürecinin, etkin ve verimli bir biçimde gerçekletirilmesi için kullanlabilecek bilgi ve becerilerin tümüdür.
Bilimin tarihsel geçmii, M.Ö. 3000 yllarnda Mezopotamya uygarlna dayanmaktadr. Dou uygarlnda balayan bilim Msr uygarlndan sonra Batya geçmi, yonya, Atina ve Güney talya’dan sonra skenderiye’ye geri dönmütür. Roma mparatorluu’nun çökmesi ve Ortaça’da skenderiye Kütüphanesi’nin yaklmasyla yok olma aamasna kadar gelen bilim, slamiyet’in douu ile yeniden canlanm ve gelimitir. 7. yy.dan 13. yy.n sonlarna kadar slamiyet’in himayesinde gelien ve modern bir anlay kazanan bilim, Avrupa’da yeniden canlanmaya balamtr. Bilim himayesinin Avrupa’dan Amerika’ya geçi sürecinde bilime teknoloji de elik etmitir. 20. yy.n sonuyla birlikte, Japonya ve Güney Kore gibi ülkeler de ABD’nin bilim ve teknolojideki öncülüüne ortak olmu, bilim çounluun bilgi toplumu olarak niteledii kendi toplumunu yaratmtr. (Gelecek Teknolojide, 2010: http://www.teknolojide.com/teknoloji-nedir.aspx)
Endüstri devrimine kadar teknoloji, mucitler sayesinde daima bilimden önde giderken, Endüstri Devrimi’nden sonra bilime dayal teknolojiler döneminin balad görülmektedir. Bilime dayal teknolojinin ilk örnei Thomas Alva Edison’un laboratuarna, bilimsel gelimeleri ticari uygulamalara dönütürerek gerçekletirdii elektrik teknolojisidir (elektrik lambas, güç santral 1887). Henri Ford’un 1908 ylnda seri olarak otomobil üretmesi ‘kütlesel üretim’ kavramn da gündeme getirmitir. 1895 ylnda Röntgen’in X nlarn kefetmesi ve arkasndan doal radyoaktivitenin kefi (1896), Thomson’un elektronu kefetmesi, Planck’n kuantum kavramn ortaya atmas ve Einstein’in foton kavram (1905) ve genel rölativite teorisini ortaya koymas, daha önce temeli atlan modern bilimin douunu da simgelemektedir.
Teknoloji üretmek endüstrilemenin en belirgin unsuru olarak kabul edilmektedir. Bir ülke teknoloji üretebildii, bilgiyi ürün tasarlamada kullanabildii
takdirde ticarette rekabet üstünlüünü elde etme ans bulabilecektir. Doal hammadde kaynaklarnn bolluu, ucuz içilik gibi temel üretim faktörleri klasik anlamda rekabet gücünü belirleyen unsurlar arasnda yer alrken, günümüzde ileri ve özellikli üretim faktörleri belirleyici unsurlara dönümütür. leri üretim faktörleri, nitelikli i gücü, AR-GE altyaps, modern bir haberleme a ve biliim teknolojilerinin etkin kullanmndan oluurken, özellikli üretim faktörleri, belirli alanlarda younlam bilgi ve beceriye sahip i gücü ile bilgi ve deneyim birikimini içermektedir. (Gelecek Teknolojide, 2010: http://www.teknolojide.com/teknoloji- nedir.aspx)
Bilgi teknolojileri gücün niteliini yeniden tanmlamaktadr. Endüstriyel denetim ve üretim sistemlerinde kullanlan yar iletkenler, bilgisayarlar, fiberoptikler, ebekeler, kablosuz alardaki ve dijital ilemler, küresel olarak bütünleen finansal, bankaclk ve ticaret sistemleri, akll silahlar ve iletiimdeki hzl art oldukça, bilgi, bilgi teknolojileri ve onlarn uygulamalar önemli bir güç kayna olmaya balamaktadr. Biliim teknolojilerindeki gelimelerin küresel ekonomi üzerinde büyük etkisi bulunmaktadr. Dünyada, dünya üretiminin büyük bir bölümü geleneksel ar endüstri üretiminden katma deerli bilgi temelli üretime doru bir deiim yaamaktadr. Benzer ekilde, bilgi temelli hizmet sektörü gelimi ve gelimekte olan ülkelerin ekonomilerinde daha önemli bir etken olmaya balamtr. Giderek artan bir ekilde, bilgi teknolojileri toprak parças, içi ve sermayeden daha önemli bir üretim faktör olmutur. (Robinson, 1995: 160)
Benzer fenomen keskin ve görkemli silahlarn, gelimi akll, keif ve gözetim yeteneklerinin ve ebekelemi emir, denetim ve iletiim sistemlerinin dünyann askeri güçlerinde yeri doldurulamaz bir unsur haline geldii askeri ilerde de ortaya çkmaktadr. Ayn zamanda, bilgi temelli yetenekler zaman ve mekan sktrdkça, askeri stratejinin nitelii de deiime uramaktadr. Bir askeri analistin belirttii gibi, “bilgi teknolojisi ulusal gücün temel unsuru olarak corafyann yerini almaktadr. Bu arada, bilgi ve bilgi teknolojileri gücün dier unsurlarna da daha fazla katk salar konuma gelmitir. Ayn zamanda, bilgi teknolojileri, sosyo-politik unsurlar ve diplomasi gibi gücün yumuak parametrelerinin önemini de artrmaktadr. Gelimi bilgi teknolojileri, diplomatlar daha önce olmadndan çok kendi ülkelerine balamakta, fakat diplomatlarn gönderildikleri ülkede etki sahibi
olma yetenekleri bilgi ça teknolojilerinden dolay daha öncesinden daha fazla olabilmektedir. Bilgi teknolojileri gücün niteliini deitirmektedir. Bilgi teknolojileri giderek artan bir ekilde, ekonomi ve askeri kapasite gibi gücün geleneksel sert parametrelerinin bir tamamlaycs haline gelmektedir. (Papp, 2002: 299).
Çamz bilim ve teknoloji çadr. Bugün bilimin dorudan bir üretici güç haline dönütüü, endüstrinin teknoloji içeriinin hzla artt gözle görülür biçimde saptanabilmektedir. Günümüzde bilim ve teknolojiyi birbirinden bamsz iki farkl olgu olarak alglamak olanakszdr. Bilim ve teknoloji arasndaki snr günümüzde bu yüzyln bana göre çok daha az belirgindir. Bilimin içinde belli bir ihtisaslama sonucu bir dallanma gözlenirken, bilim ve teknoloji arasnda giderek artan bir bütünleme söz konusudur. Bilimin soyut alanlarndan biri olan Matematik bugün yüksek teknolojinin temeli olarak nitelendirilmektedir. Dolaysyla bilim ve teknoloji politikalar belirlenirken, bu iki unsur arasnda giderek artan kaynama ve bütünleme göz önünde bulundurulmaldr. Bilim ve teknolojinin genileyen etkisi yalnzca endüstri alanyla da snrl deildir. Ekonominin baka sektörleri ve yaamn hemen tüm alanlar da ayn etki nedeniyle hzl bir deiim sürecine girmitir (Türkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma Kurumu, 1993: 9).
Bilim ve teknoloji bamsz bir güç olarak nitelenmemektedir. Bununla birlikte, bilim ve teknoloji çan etkin gücüdür ve bu etkinlii de, dorudan ekonominin gereklerinden, özellikle de endüstri kesiminden gelen güçlü taleplerden kaynaklanmaktadr. Ayrca, bilim ve teknolojiye olan talebin ve bu talebi karlama (bilim ve teknoloji üretme) sürecinin de toplumsal-siyasi bir çerçevesi vardr ve bu çerçeve içinde biçimlenmektedir (Türkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma Kurumu, 1993: 10).
Bilim ve teknoloji tarih boyunca dünyadaki büyük deime, ilerleme ve gelimelerin itici gücünü oluturmu ülkelerin güçlerine etki yapan faktörlerin banda gelmitir. 16. yy.da Bilim Rönesans’n, 18. yy. sonlarna doru da Endüstri Devrimi’ni gerçekletirmi olan Bat Ülkeleri, dünya üzerindeki egemenliklerini bilim, teknoloji ve endüstrideki güçleri ile salamlardr. Dier taraftan, bu yüzylda da bilimsel aratrma yoluyla yaratlan bilgi, ayrca yeni bilgilere dayal olarak gelitirilen ve mal ve hizmetlerin üretiminde kullanlan teknolojiler ve yenilik
kapasitesi, bata 5-6 lider ülke olmak üzere, 15-16 kadar ülkenin tekelinde kalan çok kymetli, hatta stratejik deerde bir kaynak oluturmaktadr. Bu stratejik kaynak, ülkelerin sadece refah, sal ve ekonomik gelimesi için deil, politik ve askeri amaçlarla da kullanlmtr ve bugün de kullanlmaktadr. Bilim ve teknolojide birinci ligi oluturan bu 15–16 leri Endüstri Ülkesi ekonomik, politik ve askeri açdan da dünyada söz sahibidir (Özda, 2000: 5).
20 yy. boyunca, modernistler teknolojinin dünya politikasn dönüüme uratacan öngörmektedir. 1970’lerdeki modernistler telekomünikasyon ve jet seyahatlerini küresel bir köy oluturanlar olarak görmekte, feodal dönemlerden beri dünya politikasna egemen olan devletler, çok uluslu irketler, ulus ötesi sosyal hareketler ve uluslararas örgütler gibi snr aan aktörler tarafndan gölgede braklacan iddia etmektedir. Modernistlerin tahmin ettii gibi, çok uluslu irketler, sivil toplum kurulular (STK) ve küresel finans piyasalar daha önemli hale gelmektedir. Yine de, devletler dünyadaki insanlarn büyük çounluunun balln kontrol etmeye devam etmektedir. (Keohane ve Nye, 1998: 1)
Papp’n (2002: 3) da belirttii gibi, pek çok teknoloji Bilgi Çana öncülük etmi olsa da özellikle sekiz tanesi dikkat çekicidir:
x nsanln bilgiyi ve verileri saklama, ileme ve iletme becerisini büyük oranda genileten gelimi yariletkenler,
x Otomatik veri ve bilgi depolama, datma, analiz ve kullanmn tüm yönlerinin merkezi olan bilgisayarlar
x Veri ve bilginin yollanma ve alnma orann çok fazla arttran fiber optikler
x Kullanclarn hiçbir yere balanmakszn bilgi ve veri alp göndermelerini salayan kablosuz ve hücresel teknolojiler
x Balanabilirlii iyiletiren gelimi a oluturma
x Küresel olarak iletiim yapabilmeyi salayan iletiim uydular
x nsanlarn bilgisayar kullanmn kolaylatran gelitirilmi insan- bilgisayar etkileimi
x Veri ve bilgileri sunmak için elektrik titreimler olarak tanan ikili rakamlar- bir ve sfr- kullanan dijital teknolojiler
Bu teknolojiler veri ve bilgilerin aktarlma ve alnma hzlarn artrd gibi, gönderilebilecek ve alnabilecek veri ve bilgi miktarn da geniletmektedir. Ayrca, alc ve vericiler herhangi bir yere balanmak zorunda olmadndan beri, bu teknolojiler veri ve bilgi aknn esnekliini de gelitirip, gönderilebilecek veri ve bilgilerin türlerini de artrmaktadr. Bu yetenekler uluslararas ilikilerde çok geni bir ekilde kullanlmaktadr. Bilgi daha önce olduundan daha fazla yerde eriilebilir durumda olup, daha hzl ve daha serbest bir ekilde ak salanmaktadr. Devletler ve dier uluslararas aktörler arasndaki snrlar daha geçirgen olmaya balamtr. Mevcut güç ilikileri altüst olmu ve deimitir. Bölgeselleme ve küresellemeye yönelik eilimler hzla artmaktadr. Dijital bölünme bilgi teknolojileri yaratclar ve kullanclarn- bunlarn çou varlkl olmaya balam- giderek ayrdndan, refahn devletler içinde ve devletlerarasnda dalm daha fazla asimetrik olmaya balamtr. (Papp, 2002: 3)
Internet ve Dünya Çapnda A (World Wide Web) olarak sembolize edilen bilgi devriminin yumuak güç üzerinde önemli bir etkisi bulunmaktadr. Bu ucuz bilgi ak uluslar ötesi iletiim kurma kanallarnn saysn ve çeidini büyük bir oranda arttrm, devlet snrlarn daha geçirgen hale getirmitir. Amaçlar ve ideolojiler, Internet ve dünya çapnda a araclyla dünyann tüm bölümlerine aktarlabilmektedir. Devletler birbirinden daha az izole olmaktadr. Bugün dünya nüfusunun dörtte üçü halen telefon kullanamamakta, Internet ya da dünya çapnda a küresellemesi evrensel olmaktan uzaktadr. Bu yüzden, Bilgi Devrimi yumuak güç ve devletlerin yaam üzerinde önemli bir etkiye sahipken, corafi olarak temellenmi devletler Bilgi Ça’ndaki politikalarn ve gücün ekillenmesinde önemli bir rol oynamaya devam edecektir (Duncan ve dierleri, 2001: 115).
Toplumlar arasndaki karlkl ballk yeni olmamakla beraber, bilgi devriminin sonucu mesafeler aras iletiim maliyetlerinin dümesi yenidir. Aktarlan bilgi miktar, aktarm hz ve kalitesi artmakta, aktarm maliyetleri dümektedir. Internet ve dünya çapnda an büyümesi üssel iletiim bant genilii hzl bir ekilde artmakta, iletiim masraflar azalmaktadr. Bilgi devrimi dünyay deitirmekte, güvenlik ve güç sorunlarnn daha az olduu çok tarafl sosyal ve siyasi ilikilerle birbirine baland daha karmak bir karlkl bamllk söz konusu olmaktadr. imdi bilgisayar sahibi herhangi biri yaync olabilmekte, bir modeme sahip herhangi
biri dünyadaki herhangi bir mesafede çok düük maliyetlerle iletiim kurabilmektedir. Bilgi transferinin ucuzlamas özellikle çok uluslu irketler tarafndan kontrol edilen ulus ötesi aklarn a örgütleri ve bireylere de açlmasnda etken olmaktadr. Bununla birlikte, bilgi devrimi karmak karlkl bamlln dier iki koulu olan askeri kuvvetler ve güvenlik konularnda büyük bir deiim yaratamamaktadr. Askeri kuvvetler devletler arasndaki ilikilerde önemli rol oynamakta, güvenlik hala d politikann dier konularnn önüne geçmektedir. Bilgi devrimi, II. Dünya Sava sonras ABD politikas ve uluslararas örgütler tarafndan tevik edilen dünya ekonomisinin küresellemesi balamnda anlalmaktadr. (Keohane ve Nye, 1998: 2–3)
Bilgi devrimi maliyetlerini, ölçek ekonomilerini, piyasalara giri engellerini azalttndan, bilgi devriminin büyük devletlerin gücünü azaltrken, küçük devletlerin ve hükümet d aktörlerin gücünü gelitirmekte olduu düünülmektedir. Uluslararas ilikiler bu kadar basit bir ayrma tabi deildir. Bilgi devriminin baz yönleri küçüklere yardm ederken, bazlar zaten büyük ve güçlü olanlara yardmc olmaktadr. Bunun pek çok nedeni bulunmaktadr. lki, giri engelleri ve ölçek ekonomileri gücün bilgiyle ilgili yönlerini içinde kalmaya devam etmektedir. Örnein, yumuak güç filmlerin ve televizyon programlarnn kültürel içeriklerinden etkilenmektedir. Elence endüstrisi üretim ve datm sektöründeki ölçek ekonomileri sunmaktadr. kincisi, mevcut bilginin datlmas imdi ucuz olsa da, yeni bilginin üretilmesi ve toplanmas masrafl yatrmlar gerektirmektedir. Üçüncüsü, ilk hareket edenler sk sk standartlarn yaratclar ve bilgi sistemlerinin mimar olmaktadr. ngilizcenin kullanm ve Internet’teki üst düzey alanlarn ekilleri bu noktada örnek verilmektedir. Bir yandan 1980’lerdeki Amerika ekonomisinin dönüümü bir yandan Souk Sava askeri rekabeti tarafndan harekete geçirilen büyük yatrmlardan dolay ABD sahnede ilk srada yer almakta, bilgi teknolojileri uygulamalarna öncülük etmektedir. Dördüncüsü, askeri güç uluslararas ilikilerin baz kritik alanlarnda önemli olmaya devam etmektedir. Bilgi teknolojileri gücün kullanmnda baz etkilere sahiptir. (Keohane ve Nye, 1998: 5)
Bilim ve teknoloji politikas, bilimsel ve teknolojik çalmalarn bir ülkenin ekonomik, sosyal, politik ve askeri alanlardaki güncel ihtiyaçlarna ve gelecekteki hedeflerine göre gelitirilmesi ve yönlendirilmesidir. Bu politikann temelinde
yaratc bir bilim ve teknoloji sistemi gelitirmek suretiyle, güçlü bir aratrma ve gelitirme temeli oluturarak, gelecek nesil teknolojilerin hazrlnn yaplmas bulunmaktadr (Özda, 2000: 9). Türkcan (2009: 203) ise bilim ve teknoloji politikasn u ekilde tanmlamaktadr:
“Bilim ve teknoloji politikas, bilim ve teknoloji sistemlerinin içsel ve dsal dinamiklerini, toplumdaki dier sistemlerle etkileimlerini aratrarak, buradan bilimsel-toplumsal-siyasal çözümlemelere giderek, gerekirse (ve mümkünse) çeitli amaçlarla politikalar üretmeye ve bu tür politikalar anlamaya yönelik disiplinler aras akademik bir aratrma ve ayn zamanda politikalar tasarm ve formülasyonu alandr.”
Türkcan ve Özda’n yapm olduu tanmlardan da anlalaca gibi, bilim ve teknolojinin bir ülkenin güç potansiyeli olarak deerlendirilmesi gelitirilecek ve uygulanacak bilim ve teknoloji politikalaryla mümkün olabilmektedir. Bu politikalarn da ülkenin ekonomik, askeri ve toplumsal unsurlarn etkiledii ve dolaysyla bir ülkenin gücünü belirleyen temel bir deiken olduu kabul edilmektedir. Görüldüü gibi, bilim ve teknolojinin ve bunlarn gelitirilmesi ve hayata geçirilmesi için uygulanan politikalarn günümüz dünyasnda giderek artan bir ekilde önem kazanmas kaçnlmazdr. Artk bilim ve teknoloji günümüz güç analizlerinin olmazsa olmaz unsurlarndan biri olarak deerlendirilmektedir. Bilim ve teknolojinin bir ülkenin gücünü belirlemede önemli bir unsur olduu kabul edilse de, güç ölçümüne ilikin yaplan çalmalar bu öneme teoride yer vermekle yetinmekte, güç hesaplamalarnda bu unsur göz ard edilmektedir. Bu çalma, bilim ve teknolojiyi güç unsuru olarak dikkate alarak güç hesaplamalarndaki bu aç kapatmak amacyla hazrlanmtr.