Gücün tanm ele alnrken karmza çkan çeitlilik gücün nitelikleri ortaya konurken de karmza çkmaktadr. Gücün niteliklerini saptamaya yönelik yaplan çalmalarn büyük çounluu Morgenthau’nun Uluslararasndaki Politikalar (1948) adl çalmasna dayanmaktadr.
Realist Morgenthau’nun güç yaklamn esas alarak Duncan ve arkadalar tarafndan yaplan deerlendirmede, gücün nitelikleri sralanmaktadr: çok
boyutluluk, farkl ekilde kendini gösterme, dinamik ve deiken yap, görecelilik, durumsallk olarak sralanmaktadr. Gücün niteliklerinin sralanmasna yönelik yaplan çalmalardan birinde Rourke ve Boyer (1998: 193–194), gücün somut ve soyut unsurlara sahip olmas, hem öznel hem nesnel nitelik tamas, görecelilii, durumsall ve çok boyutluluu özelliklerine vurgu yapmaktadr. Papp (2002: 296– 304) gücünü niteliklerini sralarken, onun balamsallk, ilikisellik, çok boyutluluk, algya göre deikenlik, dinamizm, hem araç hem hedef olma özelliklerinin üzerinde durmaktadr.
Duncan ve arkadalar (2001:111), “gücün tek bir formuna güvenmek tehlikelidir” ifadesini kullanarak gücün çok boyutluluk özelliine vurgu yapmaktadr. Onlara göre, gücün sadece bir ekline fazlasyla arlk veren bir ülkenin pek çok sorunla karlama ihtimali bulunmaktadr. Duncan ve dierlerinin (2001: 111) de belirttii gibi, güçlü olunmak isteniyorsa, gücün pek çok unsuru dikkate alnmaldr. Onlara göre, örnein Sovyetler Birlii’nin yatrmlarnn büyük çounluunu askeri güçten yana kullanp, altyap, ulam sistemleri ve dier askeri olmayan ekonomik unsurlar dikkate almamas, 1991 sonrasnda bu ülkenin büyük zorluklarla kar karya kalmasna neden olmutur. Gücün hepsi farkl nitelikleri barndran tamamlayc unsurlara sahip pek çok ayr boyutu bulunmaktadr. Güç, hem silah says gibi somut unsurlardan, hem de kamu tutumu gibi soyut unsurlardan olumaktadr. Güç, elde etmek ya da oluturmak istenen bir kazanç olmasnn yannda yararlanlan bir araç olarak da görülmektedir. Uluslararas politikada ülkeler her ikisini de elde etme ve her ikisini de kullanma arayndadr. Ekonomik güç ve askeri kapasite gibi baz güç boyutlar daha belirgindir. Uluslararas hukuk, diplomasi ve sosyo-politik daha belirsiz olmakla birlikte önemlidir. Bu boyutlarn hepsi nüfus, corafya, doal kaynaklar ya da askeri güç gibi unsurlarca oluturulmaktadr (Papp, 2002: 302).
Güç kapasitelerinin dinamik ve deiken olmas, gücün baka bir niteliini oluturmaktadr. Basit ve duraan olmayan, dinamik bir nitelik tayan güç, sürekli deien bir olgudur. Ekonomiler refah düzeyine ulamakta ya da çökü süreci yaamakta, ordular daha modern hale getirilmekte, yeni doal kaynaklar kefedilmekte ya da var olan kaynaklar azalmakta, halklar hükümetlerinin arkasnda durmakta ya da onlara olan güvenlerini yitirmektedir. Her an yaanan her olay bir
devletin gücüne ilikin herhangi bir deiime neden olabilmektedir. Günümüzde, askeri ve ekonomik güç balamnda kendini gösteren zorlayc güç olarak nitelenen gücün öneminin azalrken, teknolojik ilerleme gibi ikna edici güç unsurlarnn giderek daha önemli hale geldii görülmektedir. (Rourke ve Boyer, 1998: 194) Bu durum 21. yy.a girerken daha da belirgin hale gelmitir. Yaanan hzl deiimin ardnda yatan unsurlar; Internet’te olduu gibi bilgi iletiim teknolojisindeki devrim, küresel iletiim ve bilginin denetimindeki deiim, küresellemenin zorlamasyla devletlerin karlkl bamllklarnda görülen art, askeri teknolojik yenilikler, hükümet istikrarn zayflatan devletlerin içindeki etnik milliyetçilik, uluslararas ilikilerde uluslararas hükümetleraras örgütlerle, STK’lardaki önemli art olarak özetlenmektedir. (Duncan ve dierleri, 2001: 112)
Gücün bir baka nitelii, onun göreceli oluudur. Güç ikna etme kabiliyeti ya da dier aktörlere herhangi bir eyi yaptrma ya da yaptrmamayla ilgilidir. Yetenekler ölçülürken, ulusal aktörlerin karlatrmal gücü, bir baka ifadeyle göreceli güç dikkate alnmaldr. Rusya’nn ekonomik bir çökü yaasa da güçlü bir askeri kapasiteye sahip olmaya devam etmesi ve komular tarafndan bir güç olarak alglanmas bu güç özelliine bir örnek tekil etmektedir (Rourke ve Boyer, 1998: 194)
Güç algyla ilgilidir. Bu yüzden, en azndan bir bakma güç algyla ilgilidir. Onun faydas sadece ne yapabileceine deil, dierlerinin onun yapabilecei hakknda ne düündüüne de baldr. Zayf olan ama güçlü olarak alglanan bir aktörün zayf olan ve zayf olarak alglanan bir aktörden daha geni bir hareket alan bulunmaktadr. 1950 ve 1960’larda Sovyetler Birlii’nin durumu buna örnek olarak gösterilmektedir. Bir uluslararas aktörün gücünden kaynaklanma ya da ona eklenme yeteneinden dolay gücün algyla ilgili yönü, gücün tamamlayc bir unsuru olarak dikkate alnmaktadr. (Papp, 2002: 302).
Gücün durumsal nitelii de bulunmaktadr. Güç, sadece belirli bir politika içeriinde anlaml olmaktadr. Bu durumu Duncan ve arkadalar (2001: 114) ABD’nin sahip olduu nükleer güce ramen, dier ülkelerin ya da El Kaide gibi terörist gruplarn ABD’ye ve onun çkarlarna kar hareket etmeleriyle örneklendirmektedir. ABD, nükleer güce sahip olsa da, onu kullanmamay tercih ettiinden, ABD’nin durumsal gücüyle onun mevcut gücü farkllk göstermektedir.
Güç, durumsal olup, bir ülkenin gücü uyguland duruma göre çeitlenmektedir. Bir ülkenin durumsal gücü onun yeteneklerinin toplamndan daha azdr. (Rourke ve Boyer, 1998: 194)
Güç kullanld balama dayanmaktadr. Bu uluslararas ilikilerde ülkeler ve hükümet d aktörler için doruyken, bireyler için de dorudur. Askeri ve ekonomik tüm güçlere sahip olan ABD, 1979’da Iran ile olan ilikilerinde kendini güçsüz bulmutur. Uluslararas aktörler arasndaki ilikiler gücün balamsal yönü araclyla daha karmak bir hal almtr. BM’deki insan haklar ihlalleriyle ilgili tartmalar tartmalar duyan temsilcilerin davran ve tutumlarn etkileyebilir. Onlar, 1999’a Dou Timor’da olduu gibi BM’nin bar gücü konulandrmasna öncülük edebilirler. Fakat ayn tartmalar sava alannda insan haklar ihlallerini uygulayanlara anlamsz gelebilir. Kelimeler, BM Meclisinde uygun bir güç aracyken, sava alannda nadiren bulunmaktadrlar. (Papp, 2002: 303-304)
Güç, sadece devletler arasndaki karlkl etkileim içinde balamsal deildir. Ayrca, dier uluslararas aktör çeitleri arasnda da balamsaldr. En azndan baz aktör türleri gücün bir parametresine dierinden daha istekli bir ekilde cevap vermektedir. Örnein, çok uluslu irketler gücün ekonomik parametrelerine devletlerin liberal politikalarndan daha hzl bir ekilde cevap vermektedir. Bir aktörün gücünün artmas ve azalmas gücün tamamlayc unsurlarnn içeriine dayanmaktadr (Papp, 2002: 304).
Güç kavramnn nitelikleri konusu incelenirken, yazarlarn birkaç küçük fark dnda genellikle ortak bir görüe sahip olduu kabul edilmektedir. Gücün nitelikleri sralanrken, en çok karlalan özelliklerin çok boyutluluk, deikenlik ve dinamizm, alglanabilirlik, zor ölçülebilirlik, görecelik, balamsallk ve durumsallk olduu görülmektedir.
1.2. GÜÇ KAVRAMININ ULUSLARARASI LKLER ÇNDEK