Avrupa Birli
i Bilim ve Teknoloji Politikasnn Hukuki Altyaps

giriimler, kurucu anlamalara dayanmaktadr. Toplulu
un günümüzde izledi
i aratrma ve teknoloji politikas ilk kez AKÇT’yi kuran Paris Antlamas’nn 55. Maddesinde, Avrupa Atom Enerjisi Toplulu
u (EURATOM) Antlamas’nn 4–11. maddelerinde (nükleer aratrma), Avrupa Ekonomik Toplulu
u (AET) Antlamas’nn 41 (tarm) ve 235. (nükleer olmayan enerji) maddelerinde düzenlenmitir. (Karluk, 2002: 398)

Bilim ve teknolojinin Toplulu
un yetki alanna girip yükümlülüklerinden biri haline gelmesi 1986 ylnda Avrupa Tek Senedi ile gerçeklemitir. Aratrma ve teknolojik gelimeye ilikin hükümleri düzenleyen 130 f, 130 g, 130 h, 130 i, 130 k,

130 l, 130 m, 130 n, 130 o, 130 p ve 130 q Maddelerini kapsayan Balk VI, Tek Avrupa Senedi’nin 24.Maddesi ile Avrupa Ekonomik Toplulu
unu Kuran Anlama’nn üçüncü ksmna ilave edilmitir. Söz konusu hükümlerle Toplulu
un amac “Avrupa endüstrisinin bilimsel ve teknolojik temellerini kuvvetlendirmek ve bu endüstrinin uluslararas rekabet gücünün gelimesini desteklemek” (Madde 130 f) olarak belirlenmi, bu hedeflerin gerçekletirilmesi için Toplulu
un üye devletlerde giriilen faaliyetleri tamamlamak amacyla gerçekletirece
i faaliyetler sralanmtr. Madde 130 g’ye göre söz konusu faaliyetler aa
daki ekildedir:

x Teebbüsler, aratrma merkezleri ve üniversiteler ile ibirli
ini artrarak aratrma, teknolojik gelime ve tantm programlarn uygulamaya koymak;

x Aratrma, teknolojik gelime ve tantm alanlarnda, üçüncü ülkeler ve uluslararas kurulularla ibirli
ini artrmak;

x Toplulu
un aratrma, teknolojik gelime ve tantm konusundaki faaliyetlerinin sonuçlarn yaymak ve de
erlendirmek;

x Topluluktaki aratrmaclarn e
itimini ve dolamn tevik etmek (Devlet Planlama Tekilat, 2003: 196-197)

Ayrca, bu faaliyetleri gerçekletirmek için çok yllk çerçeve Programlarnn kabul edildi
i ve bu programlarn uygulama esaslarnn neler olaca
 bu bal
n di
er maddelerinde düzenlenmitir. (Tekinalp ve Tekinalp, 2000: 667)

Maastricht Anlamas ile Avrupa Ekonomik Toplulu
unu Kuran Anlama’nn ad Avrupa Toplulu
unu Kuran Anlama (ATA) eklinde de
itirilmi ve anlama yeniden düzenlenmitir. Bilim ve teknoloji politikasnn Birlik içerisindeki rolünün daha açk bir biçimde tanmlanmas ve bu politikann Birlik için ne denli önemli oldu
unun altnn çizilmesi ise Maastricht Anlamas ile gerçeklemitir. Aratrma ve teknolojik gelime konusu açsndan yaplan de
iiklikler ele alnd
nda, aratrma ve gelimenin Anlama’daki numaralandrlmasnn de
iti
i görülmektedir. Eski Anlamada 130 f-q maddelerini kapsayan balk altda yer alan aratrma ve gelitirme, yeni anlamada 163–173 maddelerini kapsayan on sekizinci balkta ele alnmaktadr. ekil de
iikli
i yannda içerikte de yenilenme söz konusudur. Öncelikle, Madde 2’de sralanan Topluluk hedeflerinin gerçekletirilmesi için gerekli faaliyetlerin sraland
 Madde 3’e, aratrma ve teknolojik gelimenin

desteklenmesi ifadesi eklenmitir. Ayrca bu Anlama ile her yln banda Komisyon’un Avrupa Parlamentosu ve Konsey’e sunulmak üzere bir önceki yln aratrma ve teknolojik gelime faaliyetleri ve sonuçlaryla ilgili bilgileri ve o ylki çalma programn içeren bir rapor hazrlamas öngörülmektedir.

1 Aralk 2009’da yürürlü
e giren Lizbon Anlamas’nda Aratrma ve Teknolojik Gelime’nin isminin sonuna” ve Uzay” ifadesi eklenerek isim de
iikli
ine gidilmitir. Bu Anlama ile “Birlik Yetkilerinin Kategorileri ve Alanlarnn” açkland
 bal
n 3. Maddesi’nde “aratrma, teknolojik gelime ve uzay alanlarnda, Birli
in faaliyetleri, özellikle de programlar tanmlama ve uygulamada, Birli
in yürütme yetkisinin oldu
u, bununla birlikte bu uygulama yetkisinin üye devletlerin kendi faaliyetlerini yürütmesine engel olmayaca
” ifade edilmektedir. (OJ C 306/86, 17.12.2007) Bu de
iiklikle, aratrma ve teknolojik gelime alannn Birlikle üye devletlerin yetkilerini paylat
 alanlardan biri haline dönümütür. Bu da aratrma ve teknolojik gelime alannda yetkinin Birli
e devri konusunda bir adm olarak de
erlendirilebilir.

Birlik hedefinin belirlendi
i 163. Madde (eski 130f) u ekilde de
itirilmitir: “Birli
in, aratrmaclarn, bilimsel bilginin ve teknolojinin özgürce hareket etti
i bir Avrupa aratrma alann baararak Birlik bilimsel ve teknolojik temellerini kuvvetlendirme ve endüstrisinin daha rekabet edebilir olmasn destekleme hedefi bulunmaktadr”. (OJ C 306/85, 17.12.2007)

Bu son Anlama ile uzay alann kapsayan yeni bir madde eklenmitir. Söz konusu madde u ekildedir: “Bilimsel ve teknik ilerlemeyi, endüstriyel rekabet edebilirli
i ve politikalarn uygulanmasn desteklemek için Birlik bir Avrupa uzay politikas belirler. Bu amaçla, Birlik ortak giriimleri tevik edebilir, aratrma ve teknolojik gelimeyi destekleyebilir ve uzayn kefi ve kullanm için gerekli çabalar koordine edebilir”. (OJ C 306/86, 17.12.2007)

Görüldü
ü gibi, anlamalarda Birlik bilim ve teknoloji politikas içeri
i yer bulmam, onun yerine genel bir hedef belirlenmi ve bu hedefe ulamak için gerçekletirilecek faaliyetlerin sralanm ve uygulama arac olarak kabul edilen çok yll programlarn uygulama esaslarnn açklanmtr.

Birlik Hukukun temelini oluturan Anlamalar dnda bilim ve teknoloji politikas, Birli
in taraf oldu
u 94 Uluslararas Anlamaya ve Birlik içindeki ileyii

ve politikalarn uygulanmasn düzenleyen pek çok yasa tasarsna, yönetmeli
e, tüzü
e ve karara konu olmutur. Bu hukuki metinlerden bazlar aa
da yer almaktadr:

x 14 Ocak 1974 Tarihli Bilim ve Teknoloji Alannda Avrupa Topluluklar Taslak Program Hakknda Konsey Yasa Tasars (OJ C 7, 29.1.1974, s. 6–6)

x 29 Haziran 1990 Tarihli Bilimsel ve Teknik Aratrma Alannda birli
i (COST) Ve Merkezi ve Do
u Avrupa Devletleri Hakknda Konsey Yasa Tasars (OJ C 172, 13.7.1990, s. 2–2)

x 27 Kasm 1995 Tarihli Küçük ve Orta Boy letmeler v e Teknolojik Yenilik Hakknda Konsey Karar (OJ C 341, 19.12.1995, s. 3–5) x 25 Mart 1996 Tarihli Aratrma ve Teknolojik Gelime Alannda

Uluslararas birli
i çin Perspektifler Hakknda Konsey Karar (OJ C 110, 16.4.1996, s. 1–2)

x Aratrma, Teknolojik Gelime Ve Kullanc Dostu Bilgi Toplumunun Gösterimi çin Özel Bir Program Kabul Eden 25 Ocak 1999 Tarihli ve 1999/168/EC Nolu Konsey Karar (1998’den 2002’ye) (OJ L 64, 12.3.1999, s. 20–39)

x Topluluk Aratrmasnn Uluslararas Rolünü Onaylayan Özel Bir Program Kabul Eden 25 Ocak 1999 Tarihli Ve 1999/171/EC Nolu Konsey Karar (1998’den 2002’ye) (OJ L 64, 12.3.1999, s. 78–90) x Uluslararas Bilim ve Teknoloji Merkezini Kuran Anlama (OJ L 409,

31.12.1992, s. 3–9)

x Avrupa Toplulu
u ve Avrupa Uzay Ajans (ESA) Arasndaki Çerçeve Anlama

(OJ L 261, 6.8.2004, s. 64–68)

x Avrupa Toplulu
u ve Yeni Zelanda Hükümeti Arasnda Bilimsel ve Teknolojik birli
i Üzerine Anlama (OJ L 171, 1.7.2009, s. 28–35)

2.4.3. Avrupa Birli
i Bilim ve Teknoloji Politikasnn Tarihsel Geliim