Çad Gölü Havzası’nın Hidrolojik Sentezi

Kuruluşundan birkaç ay sonra ÇGHK, 400 000 Km2'den fazla bir alanı geliştirme düşüncesiyle BM Kalkınma Programı’na290_{başvurdu. Kurak mevsimin en}

az yedi ay sürdüğü bir ortamda, Çad Gölü ve kollarının kontrolü, tutarlı bir ekonomik kalkınma programı başlatmak için önemliydi. Bu, her yıl büyümeye devam eden demografik yapının yeni sorunlar yarattığı gerçeği göz önüne alındığında daha iyi anlaşılır. Aynı şey tarım, hayvancılık ve balıkçılık gibi büyük ölçüde suya bağımlı291

olan bölgedeki ana ekonomik faaliyetler için de geçerlidir.

UNDP yardımı Temmuz 1964'te Çad Gölü'nün sınırındaki dört devlete bir heyet gönderilmesiyle başladı. Bu heyet, uluslararası kuruluşların292 _dikkatini

çekecek faaliyetleri Komisyona önermek için görevlendirildi. Görüşmeler tamamlandığında ÇGHK, BM Kalkınma Programı, BM Gıda ve Tarım Örgütü ve BM Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü'nün temsilcilerinin huzurunda Kasım 1964'te konuyla ilgili ilk toplantı düzenledi. Üstlenilecek işin önceliğini belirleme önemli bir mesele idi. Haritacılık, su dengesi, toprak ve sosyo-ekonomik çalışmalar listenin başındaydı293_{. Netice itibariyle, Çad Havzası Kalkınma Programı uluslararası}

290_{Kasım 1964'te ÇGHK yapılacak iş ve çalışmalarla ilgili bir öncelik sırasını benimsemiştir. Böylece,}

haritacılık, su dengesi, toprak çalışması ve nihayet sosyo-ekonomik çalışmalar bu listenin ana unsurlarıydı. Daha fazla bilgi için bakınız PNUD/UNESCO, Synthèse Hydrologique sur le Bassin du lac Tchad. Rapport Technique: 1966-1970, Paris 1972, s.5-6.

291_{Çad Havzası’ndaki ekonomik gelişme, su kontrolü ile güçlü bir şekilde şartlandırılmıştır. Bu,}

kapsamlı bir su kaynağı envanteri ihtiyacına yol açtı.

292_{Uluslararası örgütlerin bu zamanda işlettiği şekilde şaşırtıcıydı. Gerçekten de uluslararası uzmanlar}

tarafından yapılan öneriler, çoğu durumda yerdeki gerçeklere karşılık gelmeyen model şemalarına dayanıyordu. Tekniklerin yerel koşullara yetersizliği, ön çalışmalarda sağlamlık olmaması ve insan bağlamının cehaleti nedeniyle başarıların çoğu istenen etkiye sahip değildi. Konu hakkında daha fazla bilgi için bakınız Y. N. Mandigui, La Coopération entre les 4 Etats riverains du lac Tchad, s.123.

293_{UNESCO, Synthèse Hydrologique du Bassin du lac Tchad, s.5. Komisyon ayrıca su kaynakları}

çalışmaları üzerinde yapılacak faaliyetleri önceliklendirdi. 1-Atmosferik su, yüzey suyu ve yeraltı suyu ile ilgili tüm belgelerin envanterini hazırlamak; 2- Hidrojeolojik havzanın ölçeğinde çeşitli su

88

danışmanların yardımıyla geliştirildi ve iki ana aşamaya ayrıldı. Amaç hem su kaynakları hakkında bilgi toplamak hem de bunları analiz etmek ve daha sonra bunları kalkınma planlarının ya da projelerinin tasarımı için kullanmaktı. Bu nedenle, hidro-tarımsal kullanım çalışmalarının ilk temel aşaması, su kaynakları ile ilgili tüm teknik verilerin toplanmasından oluşan Çad Havzası'nın hidrolojik sentezi üzerine bir projeydi. Proje, Haziran 1965'te BM Kalkınma Programı’nın Mütevelli Heyeti'nin 14. toplantısında onaylandı ve uygulamak için BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütüne294 _verildi.

24 Temmuz 1966'da295 Proje Planının imzalanmasıyla BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün misyonları açıkça tanımlanmıştır. Örgüt, havza su kaynaklarının haritalandırılmasından, bir elektrik analojisi modelinin test edilmesinden ve hidroloji, topografya, hava fotoğrafçılığı yorumlama ve haritacılıkta uzmanların eğitilmesinden sorumluydu. Araştırma metodolojisi, palinolojiden, yeraltı suyunun296_yaklaşık

yaşının belirlenmesi yoluyla, uzmanların gölün kökenini ve rejimini belirledikleri toprakların incelenmesine kadar bir dizi alana odaklanmıştı. Haritalar üretmek için, UNESCO ağırlıklı olarak Londra’da bulunan Yurtdışı Araştırmaları Müdürlüğü Liverpool Üniversitesi, Paris Ulusal Coğrafi Enstitüsü, Nijerya'daki Zaria Samaru Üniversitesi Tarım Enstitüsü, Yurtdışı Bilimsel ve Teknik Araştırma Ofisi (ORSTOM) ile çalıştı. Ancak bundan önce, 24 Temmuz 1966’da operasyon planının kabulü ile 8 Aralık 1966’da uygulanmasının başlaması arasındaki hazırlık aşaması sayesinde UNESCO çeşitli eylemler gerçekleştirme fırsatı buldu. Bu eylemler çerçeveyi, işin sınırlarını ve metodolojiyi297 _{tanımlamadan oluşuyordu. ÇGHK’nun}

bu çalışmaları bölgede yeni bir dinamik olarak gördüğü açıktı.

İcra Sekreterya, ulusal ve uluslararası kalkınma ajansları ile UNESCO personeli tarafından kurulan temasları dışında, Projenin başlangıcı zordu.

tablolarını belirlemek ve bir sentez hazırlamak; 3- Bu sentezi haritalara ve grafiklere dönüştürmek; 4- Bir araştırma programını belirlemek.

294_{Bu BM Kalkınma Programı tarafından finanse edilen çalışmanın ve BM Eğitim, Bilim ve Kültür}

Örgütü’ye atfedilmesinin tüm detayları almak için bakınız UNESCO, Synthèse Hydrologique du Bassin du lac Tchad, s.6. PNUD/UNESCO, Synthèse Hydrologique sur le Bassin du lac Tchad, s.5.

295_{UNESCO, Synthèse Hydrologique du Bassin du lac Tchad, s.6.}

296_{Uluslararası örgütler tarafından yapılan haritalandırma ve çalışmalar yoluyla ÇGHK, havza}

genelinde mevcut olan su kaynakları hakkında bir fikre sahipti.

89

Organizasyon, genel haritacılık tasarımı, genel sentez tematik haritaları, belgelerin toplanması, analoji modelinin hazırlanması gibi faaliyetlerin uygulanması ile devam etmek istediğinde çeşitli engeller ortaya çıktı. Uzmanlar, jeo-pedolojik sentez ve su tarihlendirmesi hakkındaki bilgilerin eksik olduğunu fark ettiler. Bu iki temel çalışmanın operasyon planında unutulduğu görüldü.

UNESCO’nun bulduğuçözüm, ORSTOM, FAO, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve Hollanda'daki Groningen Üniversitesi298 _{ile iş birliği yapmaktı. Fakat tek}

sorun bu değildi. Çünkü bu kritik aşamada başka engeller de ortaya çıktı. Fransa'nın daha geniş bir bölgede asfalt yollarının, ayrıntılı ve kesin haritalarının, telefon ve radyo ağlarının, acil durum istasyonları ve servis istasyonlarının olmaması sürekli işi yavaşlattı299_{. Bahsedilen tüm bu zorluklara rağmen, BMEBKÖ’nün uzmanlarının}

çabası 217300_{günde saha çalışmasının gerçekleşmesini mümkün kıldı. Örneğin,}

ekipler, bölgede 47 000 km'lik bir alanı fotoğraflamak için 30 saatten fazla uçuş gerçekleştirdiler. Temmuz 1968 başlarında, BMEBKÖ genel merkezinde eşitli sentez haritalarını hazırlamaya başladılar. Daha sonra yüzey ve yeraltı hidrolojisi verilerinin rasyonel analizi ve elektrik analog modelinin analizini yaptılar. Projenin sonunda, Çad Havzanın hidrojeolojik haritası, kuyular ve sondajlar301 hakkında bilgi içeren 15 tematik haritanın tasarımı da dahil olmak üzere çeşitli başarılar elde edilmiştir. Buna ek olarak, 1967'de ilk olarak belgeselcisi atanmış olan ÇGHK’nun dokümantasyon hizmetinin oluşturulması da gerçekleşti. Çalışma ayrıca, yüzey ve yeraltı suyu hidrolojisi parametrelerinin yanı sıra bölgedeki302 _{su kaynaklarının}

kullannılmasına yönelik bir stratejinin tasarımını da tanımladı. Üç ana harita, özellikle Çad Havzası'nın hidrolojik sentezini şöyle özetledi:

298_{BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü jeo-pedolojik sentez çalışması için ORSTOM ile iş birliği}

yaptı. BM Gıda ve Tarım Örgütü, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve Hollanda Gröningen Üniversitesi ile birlikte, sadece su tarihleme üzerine bir çalışma yürütmüştür. Bu çalışmalarla ilgili tüm bilgiler için bakınız PNUD/ UNESCO, Synthèse Hydrologique sur le Bassin du lac Tchad, s.9-10.

299_{PNUD/UNESCO, Synthèse Hydrologique sur le Bassin du lac Tchad, s.10} 300_{Toplamda, faaliyetlerin aşaması 937 gündü. Yani 2 yıl 207 gün sürdü.}

301_{UNESCO, Synthèse Hydrologique du Bassin du lac Tchad, s.15-26 : Bu haritalar jeolojik,}

hidrolojik ve iklimsel koşullar hakkında bilgi verdi. 15 tematik haritanın 4'ü havzanın doğal koşulları ile ilgilenmiş, 3'ü araştırmaları kolaylaştıran temel veriler, 3'ü sentez çalışması ve 3'ü de yapılan anketlerin sonuçları ile gerçekleştirmiştir.

302_{Bu bilgi Çad Havzası Gölünün geliştirilmesinden sorumlu olanlar tarafından beklendi. Bölgenin}

90

- Tarımsal veya Pastoral Kalkınma projesinin geliştirilmesi için gerekli olan litho-stratigrafik jeolojik harita

- Yüzey su kaynaklarının haritası ve toprakların süzülme olasılıkları. Bilgi tarım (sulama), hayvancılık ve balıkçılık için gerekliydi.

- Yeraltı suyu kaynakları haritası yeraltı suyu özellikleri hakkında bilgi vermekti.

BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün çalışması yüzeysel hidroloji, yeraltı hidrolojisi ve havza jeolojisinin bir analizi idi. Bölgenin gelişimi için gerekli olan bilgilerin toplanmasını mümkün kıldı.