Evlilik Dışı Beraberlik Şekilleri

Evlilik dışı beraberlikler çoğu zaman bir resmi nikâh akdine gerek duyulmaksızın, iradi olarak birlikte yaşama şeklinde ortaya çıkar. Geleneksel nedenlerle yapılan nikâh akitlerine, resmi şekil koşullarına uyulmaması nedeniyle geçerlik tanınmadığı durumlarda, bu tür evliliklerin de iradi evlilik dışı beraberlikler içinde mütalaa edilmesinde yarar vardır. Belirtmek gerekir ki, günümüzde evlilik dışı

510

ÜSKÜL ENGİN, s.258. 511

Marvin kararı baz alındığında bu tarihten itibaren ABD’de sadece heteroseksüel evlilik dışı beraberlikler 1970’de 523,000, 1980’de 1.6 milyon, 1990’de 2.9 milyon ve 1998’de 4.2 milyon’a ulaşmıştır. Bkz. ESTIN, Ann Laquer: “Ordinary Cohabitation”, (Symposium: Unmarried Partners and the Legacy of Marvin v. Marvin), Notre Dame Law Review, Vol. 76, October, 2001, s. 1384.

512

Şunu da belirtmek gerekir ki, bu beraberliklerin bir kısmı belli bir süre sonra evliliğe dönüşebilmketdir. Bkz. THORNTON/AXINN / XIE, s. 112.

513

Burada daha çok, evlilik dışı doğan çocukların soybağının düzeltilmesi için çıkarılan Af Kanunları kapsamında evlilik dışı beraberliklerin belirli şartlar altında evlilik olarak tanınması ve tescili hususu vurgulamak gerekir. Elbette bu kanunlar belirli dönemlerde, belli sürelerde çıkarılmış olup geçici niteliktedirler. Anılan af kanunları; koşulları ve eleştiriler için bkz. ÜSKÜL ENGİN, s.301–302; AYİTER, Nuşin: “Evlilik Dışı Birleşmelerden Doğan Çocuklar”, Türkiye’de Ailenin Değişimi, Yasal Açıdan İncelemeler, Türk Sosyal Bilimler Derneği yay., Ankara 1984,s. 74-75.

beraberlikler, büyük oranda bilinçli olarak yapılmaktadır514. Aslında iradi evlilik dışı beraberlikler, Batı’da kimi zaman bir sözleşme çerçevesinde (daha çok evlilik malları konusunda), kimi zaman ise sözleşme olmadan beraberlik şeklinde görülmektedir. Sözleşme olmadan yapılan beraberlikler, taraflardan birisinin ölümü ya da ayrılık gibi hallerde problem olarak ortaya çıkmıştır515. Çünkü evliliğin sona ermesi halinde eşlere tanınan haklar, evlilik dışı beraberliklerde kabul edilmemektedir. İradi evlilik dışı beraberlikler de farklı şekillerde ortaya çıkabilir.

aa)Nikâh Akdi Olmadan Beraberlik

Hukuken tanınan, yasal düzenlemelere konu edilen, kendisine hukuki sonuçlar bağlanan beraberlikler resmi şekilde kurulan evliliklerdir516. Ancak, kimi zaman evlilik dışı bir takım ilişkiler de hukuk tarafından sosyal bir gerçeklik olarak görülmekte, bu nedenle bu tür ilişkilere hukuki sonuç bağlanma zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. O halde evlilik dışı beraberliklerin tanımını yaparken, şekli şartlara uyularak yapılan evlenmelerin öğelerini taşımayan beraberlikleri, evlilik dışı beraberlik olarak tanımlamak mümkündür517. Kimi beraberliklerde kadınla erkeğin sıradan beraberlikleri söz konusu olup, bir müşterek hayat beraberliği olmadığı görülmektedir518.

Bu noktada vurgulanması gereken en önemli hususlardan birisi; nikâhsız beraberliklerde, kimi zaman, aslında eşlerden birisi evli olduğunu sanmaktadır. Diğer taraftan evliliğin butlanı ya da yokluğuna karar verilmesi durumunda da birlikte yaşamaya devam eden eşler açısından bir evlilik dışı beraberlik durumu ortaya çıkmaktadır. ABD’de “putative spouse doctrine” (farazi eş doktrini) olarak

514

ABD’de bugün için evlilik dışı beraberlikler her zamankinden daha çok populer olmuştur. Kadın ve erkek evlenme olmadan aynı apartmana taşınmakta, aynı yatağı paylaşmakta ve birlikte yaşamaktadır. Bkz. WAITE, Linda J.: “Cohabitation: A Communitarian Perspective”,in:Marriage in America: A Communitarian Perspective, Rowman & Littlefield Publisher, Lanham (Maryland, US) 2000, s. 11.

515 HOULGATE, s. 57. 516 KÖTELİ, s. 99. 517 KÖTELİ, s. 100. 518

Bu tür beraberlikler “geniş anlamda nikahsız beraberlikler” olarak adlandırılmakta olup, daha çok eşler açısından sadakatsiz davranışlar olarak adlandırılıp, zina hukuki nedenine dayalı boşanma davaları ile bir kısım babalık davalarının açılmasında etkili olmaktadır. Bkz. KÖTELİ, s. 100.

adlandırılan sistem, hukukça geçerli kabul edilmeyen batıl evlenmeler ya da yok hükmündeki evlenmeler için kabul edilmiştir. Kısaca belirtmek gerekirse; ülkemizdeki evlenmenin iptalini gerektiren durumlarda, yani sözgelimi eşlerden birisinin evlenme sırasında evli olması halinde, ikinci evlilik geçersiz olacaktır. Bu gibi durumlarda ikinci eş, iyi niyetli ise (in good faith)519 evlilik birliğinin sona ermesi hali gibi mali konularda, diğer eşle eşit haklara sahip olacaktır520. Farazi eş doktrini (Putative Spouse Doctrine) sistemini common law521 sisteminden ayıran özellik “adalet/eşitlik” (equity) kavramıdır. Eş söyleyişle, bu anlayışta iyi niyetli eş korunmak istenmiştir522. Sisteme göre putative spouse (farazi eş) bu durumda, diğer eşin sahip olduğu tüm haklara sahip olmakta; evlilik mallarından nafaka ve mirasa kadar, diğer eşle eşit haklara sahip olmaktadır523. KRAUSE/MEYER putative spouse doctrine (farazi eş doktrini) ile bir çeşit “ekonomik poligam” ın kabul edildiğini belirtmektedir524.

Evlilik dışı berberlikler rastlantısal beraberliklerden farklıdır. Başka bir ifade ile evlilik dışı beraberlikler evliliğe benzer unsurlar taşımaktadır. Farkı ise resmi/geçerli bir nikâh akdinin yokluğudur. Evlilik dışı beraberlikleri rastlantısal beraberliklerden ayırmak için bazı kıstaslar aranmaktadır525. Önemi açısından bu

519

İyiniyet konusunda mahkemeler objektif kriterler aramakta ve makul orta zekalı bir insanın (reasonable person) bu durumda yapması gerekenleri kriter olarak aramaktadır. Bkz.KRAUSE/MEYER, s. 53; ABRAMS et al., s. 162.

520

Dikkat edilirse burada, aslında hukukça kabul edilen bir evlenme törenin yapılmış olması aranmaktadır. Ancak, resmi nikah şu ya da bu şekilde geçersiz (void) kabul edilmektedir. Bkz. ABRAMS et al., s. 162; KRAUSE/MEYER, s. 53.

521

"Common Law Marriage”, erkek ile kadının evlenme iradelerini ortaya koydukları ve bundan başka hiçbir dini ya da resmi makamın katılımına gerek duyulmayan evlenme biçimidir. Salt evlenme amacıyla eşlerin bir araya geldikleri bu sistemde evlenme için tanık dahi gerekmemektedir. Bkz. KIRKPATRICK, Graham: “Common-Law Marriages: Their Common Law Basis and Present Need”, Saint Louis Univesity Law Journal, Vol. 6, 1960-1961, s. 30;STATSKY, s. 123-124; Common Law evliliğin kurulması informel ise de sonlandırılması(boşanma) formeldir(resmi). Bkz. LIND, Göran: Common Law Marriage, Oxford Univesity Press, New York 2008, s. 6.

522

ABRAMS et al., s. 162; WADLINGTON/O’BRIEN, s.38. 523

KRAUSE/MEYER, s. 53; ABRAMS et al., s. 162. 524

KRAUSE/MEYER, s. 54 525

ABD Yüksek Mahkemesi (Supreme Court) evlilik dışı beraberlikleri raslantısal beraberileklerden ayırmak için şu hususların göz önünde bulundurulması gerektiğini çeşitli kararlarında vurgulamışıtır: Devamlılık (continious cohabitation), birlikteliğin süresi (duration of the relationship), amaç (purpose of the relationship), niyet (intent of the parties). Bkz. BOWMAN, s. 55.

unsurlara kısaca göz atmakta yarar vardır.

Bir beraberliğin evlilik dışı beraberlik olarak nitelendirilebilmesi için, her şeyden önce, eşler arasında müşterek bir hayat; eşlerin birlikte oturmaları ya da en azından bu müşterek hayatı somutlaştıracak birtakım yakınlıkların aranması gerekir. Evlilikte eşlerin birlikte oturmaları evliliğin bir sonucu iken, evlilik dışı beraberliklerde birlikte oturma onun bir unsurudur526. Evlilik dışı beraberliklerde, müşterek bir ev ekonomisinin varlığı ve bu ekonominin el ve işbirliği içinde yürütülmesi, eşlerin birliğe katkıları ayırıcı unsurlar olarak kabul edilmektedir527. Ülkemizde kamuoyunda Af Kanunu528 olarak bilinen, 1826 Sayılı Tescil Edilmeyen Birleşmeler, Bunlardan Doğan Çocukların Cezasız Tescili Hakkında Kanun, kapsamına giren eşleri, “ yapılmış bir akde dayanmayarak birleşip karı-koca gibi yaşamış olanlar” şeklinde ifade etmiştir. Bu ifade ile kastedilen, açık bir şekilde “müşterek hayat” unsurudur529. Benzer şekilde, 2526 sayılı kanunda da “yetkili olmayan kişiler önünde yapılan evliliklerden doğan çocuklar “ifadesi yer almıştır530. Kanunda açıkça “bir evlenme akdi yapmaksızın fiilen karı koca gibi yaşayanlar”dan söz edilmek suretiyle, müşterek bir hayat kavramı vurgulanmıştır (2526 S. K. m. 1).

Bir ilişkinin evlilik dışı beraberlik olarak nitelendirilebilmesi için herkesçe bilinmesi, dışarıdan gözükmesi şartı aranmaktadır. Bu durum evlilik dışı beraberliğin bir unsuru olduğu gibi üçüncü kişilerin korunması açısından da gereklidir531. Fiili

526

Özünde müşterek hayatı korumadan, sadece şekli/resmi prosedür yerine getirilmek suretiyle kurulan evlilikler bulunmaktadır ki, bu şekilde kurulan evliliklere hukuki sonuç bağlanmaktadır. Ancak, evlilik dışı beraberliklerde müşterek hayat söz konusu olmadığı takdirde, evlilik dışı bir beraberliğin varlığından söz edilemez. Bkz. KÖTELİ, s. 113; Nitekim kimi boşanma davalarında nikâh akdinin yapıldığını, ancak tarafların fiilen bir araya gelmediklerini (daha çok taraflardan birisinin yurtdışında olması hali) bu nedenle boşanma davası açıldığını görmekteyiz.

527

KÖTELİ, s. 114. 528

Türk Kanunu Medenisi’nin kabul edilmesinden sonra zaman zaman çıkarılan kanunular ile fiili birleşmeler, dini nikahla yaşayanların birliktelikleri evlenme olarak kabul edilmiş ve evlenme tutanağı ile nüfusa tescil edilmiştir. Bunlardan mesela 1945 tarihli 4727 Sayılı Kanun, 1949 Tarihli 5524 Sayılı Kanun, 1954 Tarih ve 6652 Sayılı Kanun zikredilebilir. Bkz. BİLGE, Necip:Fiili Birleşmelerle Bunlardan Doğan Çocukların Tesciline Dair Mevzuat, AÜHF Yayını, Ankara 1958, s.37 vd.

529

Kanunun için bkz. RG. 20.06.1974/14329. 530

RG. 22.9.1981, 17466; 2526 sayılı Kanun hakkında geniş bilgi için bkz.KILIÇOĞLU, Ahmet:“2526 Sayılı Kanuna Göre Fiilî Birleşmelerin Evlilik Olarak Tescili ve Evlilik Dışı Doğan Çocukların Neseplerinin Düzeltilmesi”,AÜHFD, Y. 1981, C. 38, S. 1–4,s. 165; Af Kanunları konusunda ayrıca bkz.ÜSKÜL ENGİN, s.301–302.

531

birleşmelerinin evlilik olarak tesciline ve çocukların neseplerinin düzeltilmesine ilişkin, çeşitli tarihlerde çıkarılan yukarıda ifade edilen Af Kanun’larının, yürürlükte bulundukları dönemlerde Yargıtay, karı - koca gibi yaşamayı şu şekilde nitelendirmektedir: “Kadın ile erkeğin herkesin gözü önünde ve geleneklere uygun olarak, olağan bir evlilik hayatı yaşamış bulunmalarıyla mümkündür...”532 Kısaca ifade etmek gerekirse evlilik dışı beraberliğin bir aile olarak nitelendirilebilmesi için dışarından bakıldığında, aleni bir aile birlikteliği şeklinde görünmelidir.

Evlilik dışı beraberliklerde birlikte yaşama niyeti, birlikteliğin belirleyici unsurlarından birisidir533. Zira rastlantısal beraberlikler ya da cinsel amaçlı garsoniyer ilişkileri evlilik dışı beraberliklerden ayıran “niyet”tir. Bu niyet karı koca gibi birlikte yaşama arzusudur. Bu niyetin sonucu olarak, ilişkinin sürekliliği de diğer aranan bir unsurdur.

Kuşkusuz,“süreklilik” kavramı nesnel bir kavram değildir. Bu süre, öznel bakış açısıyla farklı şekilde yorumlanabilir. Öğretide evlilik dışı beraberliklerin yapısında zaten geçicilik olduğu534 bu tür ilişkilerde süreklilik unsuru aranmasının ilişkinin özüne ters düştüğü ileri sürülmüştür535. Oysa gerek bilimsel araştırmalar, gerekse de sosyolojik bir gerçeklik olarak, evlilik dışı beraberliklerin hepsinin benzer yapıda olmadığını, bunların içinde niyet ve süreklilik unsurunu taşıyanların çoğunlukta olduğu gözlenmektedir536. Ülkemizde bu gerçeklik, daha çok kırsal kesimdeki geleneksel yapılarda kendisini göstermekte olup, Medeni Kanun’un tek ve amaçlanan beraberliğin fiili bir durum olduğunu, ancak eşlerin dışarıya karşı evliliğe benzer bir durum sergilenmesi nedeniyle, buna iyiniyetle yaklaşan üçüncü kişilerin bu iyi niyetinin korunmasıdır. Bkz. KÖTELİ, s. 116–117.

532

Yrg. HGK. 14.10.1964 E.64 /156, K. 619, İKİD. 1960 – 1965, C. 1, Ocak 1965, s. 49;Benzer şekilde Yrg. HGK. 4.4.1962, E. 2/16, K. 29 İKİD.1960 – 1965, C. 1, s. 687 (vurgu eklemiştir). 533

Aile hayatının varlığı için behemahal birlikte yaşamak gerekmemektedir. Kendilerini bir aile olarak kabul etmeden birlikte yaşyanlar olduğu gibi birlikte yaşamadan da kendilerini aile olarak kabul edenler olabilir. Bkz. GITTINS, Diana:Aile Sorgulanıyor,(Çev. Tuna Erdem) Pencere Yayınları, İstanbul 1991, s. 65.

534

Bu görüşü savunanlar, evlilik dışı ilişkilerde eşlerin bir evlenme akdi ile sürekli bağlı kalmaktansa, eşe mümkün olduğu kadar bağlı olmama ve her an ayrılabilme konusundaki özgürlükleriniellerinde bulundurmak için bu tür ilişkileri seçtikleri varsayımından hareket etmektedirler. Bkz. BRINIG, Margaret F.: “Domestic Partnership and Defaults Rules”, in: Reconceiving the Family: Critique on the American Law Institute’s Principles of the Law of Family Dissolution, Edited by Robin Fretwell Wilson), Cambirdge University Press, New York 2006, s.275; THORNTON /AXINN / XIE, s. 306.

535

Tartışmalar için bkz. KÖTELİ, s. 117. 536

resmi eşlilik esasını kabul etmesi nedeniyle, evlilik dışı beraberlikler ortaya çıkmaktadır.

bb) Geçerlilik Tanınmayan Nikâh

Kimi durumlarda orta yerde bir nikâh akdi olmakla birlikte, nikâh akdi çeşitli şekil şartlarının yokluğu nedeniyle geçersizdir. Bazen de aslında dini nikâh gibi bir nikâh akdi vardır, ancak kabul edilen laik hukuk sistemi bu nikâha geçerlilik tanımamaktadır.

Geçerlilik tanımayan nikâh akitlerindeki noksanlıklar değişik şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Medeni kanunda evlenme için evlenme ehliyeti öngörülmektedir537 Hemen bütün hukuk sistemlerinde, evlilik için belli bir yaşa ulaşma şartı aranmaktadır. Bu yaş hukuk sistemine göre değişse ve kadın-erkek için farklı yaşlar öngörülmüş olsa da, genelde ergenlik yaşına ulaşma yaşı olarak kabul edilmektedir538. Öte yandan Medeni Kanun’da farklı evlenme engelleri539 ön görülmekte, evlenmenin ne şekilde yapılacağı da düzenlenmektedir. Sözgelimi, çocuğun erginlik (rüşt) yaşından önce evlenmesi halinde anne babanın rızasının alınması540 geçerli bir evlilik için gereklidir541. Bunun yanında iletişim vasıtasıyla

537

Türk Medeni Kanununda evlenme ehliyeti şu şekilde düzenlenmiştir: “Erkek veya kadın onyedi

yaşını doldurmadıkça evlenemez. Ancak, hâkim olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir (/m.124/ Yaş

Şartı), Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar evlenemez (m.125/fiili ehliyeti şartı ),küçüklerde ve kısıtlılar da yasal temsilcinin izin şartı (m.126 -127)aranmaktadır. Evlenme ehliyeti konusunda geniş bilgi için bkz. KESKİN, Dilşad, “Küçük Yaşta Evlenmenin Müeyyidesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, S. 4, Y. 2011, s. 66; Bu konuda ayrıca bkz. DURAL/ ÖĞÜZ/ GÜMÜŞ, s. 51-58.

538

Sözgelimi ABD de common law sisteminde bu yaş kadınlarda 12 erkeklerde 14 olarak kabul edilmekte iken Eyalet düzenlemelerinde 16 ve 18 yaş sınırında ısrar edildiği görülmektedir. Ayrıntılar için bkz. KRAUSE/MEYER, s.38–39; Ayrıca bkz. GOLDSTEIN/ KATZ, s. 13. 539

Kanunda evlenme engelleri ise hısımlık, önceki evlilik ve akıl hastalığı olarak kabul edilmiştir:“Aşağıdaki kimseler arasında evlenme yasaktır: Üstsoy ile altsoy arasında; kardeşler

arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında, Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu veya altsoyu arasında, Evlat edinen ile evlatlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında (TMK m.129),

yeniden evlenmek isteyen kimse, önceki evliliğinin sona ermiş olduğunu ispat etmek zorundadır (TMK m.130)” Ayrıca bkz. DURAL/ ÖĞÜZ/ GÜMÜŞ, s.58 vd. çağdaş hukuk sistemlerinde de belli akrabalar arasında evlenme yasaklanmıştır. ABD de neredeyse tüm eyaletlerde amca, dayı, hala, teyzeler ile yeğenleri arasında evlenme yasaklanmıştır. Kimi eyaletlerde birinci derece kuzenler arasında da evlenme engeli bulunmaktadır. Bkz. KRAUSE/MEYER, s. 40.

540

Rüşt (erginlik) yaşından önce evlenme hallerinde, anne-babanın rızasının aranması da anne babanın aile hayatına saygı kapsamında kabul edilmekte ve onu yetiştirmekle sorumlu olan anne babanın, çocuğun evlenmesi konusunda da rızasının aranması gerektiği kabul edilmektedir.

yapılan evlilikler, vekil vasıtasıyla(proxy marriage) yapılan evliliklere de bizim hukuk sistemimizde542 olduğu gibi geçerlilik tanınmaması mümkündür543.

Evliliğin belli bir resmi merasim çerçevesinde yapılması öngörmektedir ki, bu durum Kanun’da evlenme başvurusu ve töreni olarak düzenlenmiştir544. Ayrıntılar bir yana, kısaca evlenme iradesinin evlendirme memuru önünde açıklanması gerekmektedir (TMK m. 141). Evlenmenin memur önünde yapılmaması (şekli şartlar) ya da yukarıda bahsedilen ehliyet ve engellerin (maddi şartlar)bulunmaması halinde evlilik batıl545 ya da yok hükmünde546kabul edilmektedir. Buna göre ABD’nin Nevada eyaletinde anne babası ayrı yaşayan ve annesi ile birlikte kalan (velayet anne ve babaya birlikte bırakılmıştı) bir kız, 48 yaşındaki bir erkekle evlendirilmek istemiş, ancak baba buna karşı çıkmıştı. Bunun üzerine Nevada Yüksek Mahkemesi; anne babanın, yaşı küçük çocuğun yetişmesi ve evlenmesi konusunda rızasının gerektiğini belirterek, bu hususun önemli bir ailevi mesele olduğunu, anne baba ve çocuğun hakları açısından bir denge kurulması gerektiğini belirtmiştir. Bkz. Kirkpatrick v. Eighth Judicial Dist. Ct.- Nev.-64 3d 1056 (2003). 541

Bilindiği gibi evlenme kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardandır. Bu nedenle sınırlı ehliyetli olan bu kişilerin evlenme iradesini de bizzat açıklamaları gerektiği düşünülür. Ancak, bu durumu aşmak için kanunda sınırlı ehliyetsizlerin ancak yasal temsilcilerin izniyle evlenebilecekleri kabul edilmiştir. Bkz. KESKİN, s. 67-68.

542

Hukuk sistemimzde evlenmenin mutlaka evlendirme memuru önünde ispat-ı vücut etmek suretiyle yapılması zorunlu ise de, yabancılık unsuru taşıyan evlenmelerde, 5718 S.Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 13/2 maddesinde öngörülen bağlama kuralı uyarınca,evliliğin şekline yapıldığı ülke hukuku uygulanacağından( lex loci celebrationis) yabancı bir ülkede vekil aracılığı ile yapılmış bir evliliğe Türkiye’de, diğer koşullar da bulunduğu takdirde, geçerlilik tanınması mümkündür. Evliliğin şekline uygulanacak hukuk konusunda bkz. ŞANLI, Cemal/ ESEN, Emre/ ATAMEN-FİGANMEŞE, İnci: Milletlerarası Özel Hukuk, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013, s. 119-120.

543

İletişim vasıtasıyla ya da vekil aracılığı ile evlenme İslam Hukukunda mümkündür. Ancak, çağdaş hukuk sistemlerinde de bu tip evlenmelerin zaman zaman geçerli bir evlilik olarak tanındığın görmek mümkündür. Sözgelimi İsviçre’de mülteci statüsünde olan karı kocanın Lübnan’da vekalet yoluyla yaptıkları evlilik İsviçre makamlarınca geçerli bir evlilik olarak tanınmıştır. Bkz. ÇİVİ, Ali: “İslam Hukukuna Göre Yurt Dışında Yapılan Evliliklerin İsviçre'de Tanınması”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 2, Temmuz 2010, s. 158; Hollanda Medeni Kanunu m. 66’da, pek önemli nedenlerin varlığı halinde Adalet Bakanlığı’nın, bu konuda yetkili kişilerin vekilliği ile(temsil/represent by a authorized person ) evlenme yapılabileceğini kabul etmiştir. Hollanda Medeni Kanununun(Dutch Civil Code) 66. Madde metni için bkz. WARENDORF, Hans/ THOMAS, Richard/ CURRY-SUMNER, Ian: The Civil Code of the Netherlands, Kluwer Law International,Alphen aan den Rijn(The Netherlands) 2009 s. 40.

544

TMK.m.134 vd. 545

TUTUMLU, Mehmet Akif: Evliliğin Butlanı Boşanma, Ayrılık Sebepleri ve Boşanmanın Hukuki Sonuçları, Adalet Yayınevi, Ankara 2002, s. 71 vd.

546

Evlenmenin yokluğu halinin en yaygını; evlenmenin evlendirme memuru önünde yapılmamış olması halidir. Evlenmenin aynı cinsiytten olanlar arasında yapılmış olması, evlenmenin yokluğu sonucunu doğuran hallerden bir başkasıdır. Hukukumuzda evlenme ancak bir kadın ile bir erkek arasında mümkündür. Aynı cinsten iki kişi, evlilik birliği kurmaya yönelik iradelerini yetkili bir memur önünde açıklamış olsalar bile, geçerli bir evlilikten söz edilemez. Bu halde evlenme “yoklukla” sakattır. Kuşkusuz eşcinsellerin birlikte yaşamaları ile kimi hukuk sistemlerinde, aynı

Kanun’daki ehliyet şartları yok; keza kanundaki evlenme engellerinden birisi mevcut ise geçerlik tanınmayan bir nikâh akdinden söz edilir.

b) Tamamlanmamış (Potansiyel) Evlilikler

Tamamlanamamış evlilikler; sözlenme ya da nişanlanma şeklinde görülmektedir. Sözlenen ya da nişanlanan çiftler şu ya da bu şekilde evliliği tamamlamayabilmektedirler. Evliliğin tamamlanamaması iradi olabileceği547 gibi irade dışı548 da olabilir. Evliliğin bu suretle tamamlanamaması halinde, hukuk sistemleri bu duruma evliliğin genel hükümleri değil ancak ayrı düzenlemeler ile yer vermektedir. Daha çok nişanın bozulmasının sonuçları olarak ele alınan bu düzenlemelere aşağıda ayrıca değinilecektir.