Aile Hayatı Özel Hayat Denkleminin Bilinmeyenleri

Aile hayatına saygı kavramının günümüzdeki temelleri özel hayata saygı(privacy) kökünden gelir192. Tarihsel olarak bakıldığında, mahremiyet aslında aile ile birlikte anılan bir kavramdır. Zira aile, devletin giremediği tek güvenli alan ve aynı zamanda cinsel dürtülerin meşru yolla tatmin edildiği, hatta meşru yolla çocuk sahibi olmanın da tek mümkün olduğu alan olmuştur. Ne var ki, bireyselliğin

(India) 2006, s. 43; ÜNLÜ, s. 34. 187

TURAN, Kadir:Almanya’da Türk Olmak, Başabakanlık Aile Araştırma Kurumu yay, Ankara 1997, s. 198.

188

Bu konuda kimi aileler spor çalışmalarının çocuğun akademik başarısını olumsuz yönde etkileyeceği düşüncesiyle, çocuklarını bu yöne teşvik etmekte iseler de, bunun tamamen yanlış bilgilendirilmeden kaynaklandığını belirtmek gerekir. Bu konuda ayrıntı için bkz. GÜVEN, Özbay/ÖNCÜ, Erman: “Beden Eğitimi ve Spora Katılımında Aile Faktörü”, Aile ve Toplum, Y. 8, C. 3, S. 10, Temmuz-Ağustos-Eylül 2006, s.83–84.

189

HATEMİ, Evlilik Hukuku, s. 2. 190

Boş zamanların değerlendirilmesi, çocuklarla iletişim ile birlikte, onlara boş zamanları değerlendirme alışkanlığı da kazandırılmış olmaktadır. ÜNLÜ, s. 8; DUMAZEDIER, Joffre: “ Aile ve Boş Zaman”,(Çev. Eriman TOPBAŞ), Aile ve Toplum, S.2, C. 1, Y. 1, Haziran 1991,s. 108.

191

Konuyla ilgili olarak bkz.DUMAZEDIER, s.107. 192

öne çıkması ile özel hayat kavramı daha öne çıkmıştır193.

Özel hayat kavramı etimolojik kökeninden farklı kullanılmakta ve daha çok özgürlük, otonomi, bireysellik, saygınlık, toplumdan uzak yaşama (inziva/seclusion) bağışık alan (absence of intrusion) gibi anlamlarda kullanılmaktadır194. Öğretide özel hayat kavramıyla ilgili gerek özel hukukçular, gerekse de kamu hukukçuları tarafından çok değişik tanımlar yapılmıştır195. ŞEN özel hayatı, bireyin kişiliğini geliştirmek ve manevi değerlerine güvence sağlamak için başkaları tarafından bilinmesini istemediği hususların oluşturulduğu ve korunması hukuken gerekli görülen hayat üzerindeki hakkı olarak tanımlamaktadır196. Çeşitli tanımlar yapılsa da, özel hayat meselesi aslında tanımı zor ve karmaşık bir alandır197. Özel hayat alanının sınırlarının belirlenmesinde şu kriter kullanılabilir: Bir hayat alanı kişinin sadece kendisi tarafından bilinmesi gerekiyorsa, başkaları tarafından öğrenildiği takdirde ilgilinin kişilik haklarına saldırı olarak nitelendiriliyorsa bu alan kişinin özel hayat

193

FRIEDMAN, s. 146-147. 194

KONVITZ, Milton R.:Fundamental Liberties of A Free People, Transaction Publishers, New Brunswick (New Jersey, US) 2003, s. 132; MILLS, s. 4; Özel hayatın İnglizce anlamına baktığımızda da (privacy) köken olarak privation (mahrumiyet) kökünden geldiği ve negatif bir anlam taşıdığı görülür. Ancak,“privacy” yani “özel hayat” kökeninden tamamen bağımsız anlamıyla kullanılmaktadır.Bkz. GLENN, Richard A.:The Right to Privacy:Rights and Liberties under the Law (America’s Freedom Series), ABC-CLIO Inc., Santa Barbara (California, US) 2003, s. 3.

195

Zira, özel hayat hem Kamu Hukuku hem de Özel Hukuk alanına giren bir kavramdır. Kamu Hukuku açısından temel bir haktır ve bu hak Anayasa’nın 12. maddesinde ifadesini bulan kişiye bağlı dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez bir haktır.Bkz. TANÖR, Bülent/ YÜZBAŞIOĞLU, Necmi:1982 Anayasasına Göre Türk Anaysa Hukuku, 11.B., Beta Basım, İstanbul 2012, s. 134; Özel hukuk bakımından da kişinin mal varlığı hakların dışındaki haklarını, yani şahsiyet haklarına ifade eder. Özel hukuk bakımından da şahsiyet hakkı, şeref- haysiyet, sır gibi herkese karşı ileri sürülebilen, devredilmeyen, vazgeçilmez,miras yoluyla intikal etmez, haczedilmez bir haktır.Bkz. AYAN, Mehmet: Medeni Hukuka Giriş, 3.B, Mimoza yay, Konya 2006, s. 81; Ancak, belirtmek gerekir ki özel hayat,Felsefeyi de ilgilendiren multidisiplinel bir konudur ve felsefeciler özel hayatı başkalarından ayrı olma (being apart from others) olarak tanımlamaktadırlar. Bkz. PARKER, Richard B.: “A Definition of Privacy”, Rutgers Law Review, Vol.27, 1974, s. 276.

196

ŞEN, Özel Hayatın Gizliliği, s. 8; Benzer şekilde, özel hayatın kişinin kendini geliştirebilme imkânının varlığı olarak da tanımlanmaktadır. Bkz. McCLAIN, Linda C.: “Reconstructive Tasks for a Liberal Feminist Conception of Privacy”, William and Mary Law Review, Vol. 40, Issue 3, Article 4, 1999, s. 771-772.

197

KAHN, Jonathan: “Privacy as a Legal Principle of Identity Maintenance”, Seton Hall Law Review, Vol. 33, Issue 2, Article 3, 2003, s.371; Bu alanda yapılan tanımların hiç birisi alanının sınırlarını belirlemede yeterli olmamaktadır. Bkz. CATE, Fred H.:Privacy in the Information Age, Brookings Institution Press, Washington D.C. 1997, s. 19; Nitekim gerek ulusal gerekse de ulusalüstü düzenlemelerde özel hayatın (privacy) bir tanımının yapılmasından kaçınılmış ve konu öğretiye bırakılmıştır. Bkz. AKSOY, Hüseyin Can:Medeni Hukuk ve Özellikle Kişilik Hakkı Yönünden Kişisel Verilerin Korunması, Çakmak yayınevi, Ankara 2010, s. 48.

alanıdır198.

Özel hayat Anglo-Amerikan hukukunda 19.yy sonlarında ortaya çıkan bir kavramdır. Siyasi ve magazinsel popüler kişilerin kirli çamaşırlarının medya tarafından ortaya dökülmesi üzerine özel hayat alanının ele alınması zorunluluğu ile karşı karşıya kalan ABD Hukuku, bu alanı tartışmaya başlamıştır199. Nitekim ABD’li yargıçlar özel hayatı (privacy) “kişinin yalnız bırakılma hakkı” (the right to be let alone) olarak ifade etmişlerdir200. ABD’de özel hayat ve aile hayatına saygı ve bu hakkın korunması çerçevesinde çeşitli düzenlemeler de yapılmıştır201.

Batıda özel hayat, onsuz kişinin yaşamasının anlamsız olacağı bir değerdir202. Başka bir ifadeyle, özel hayatın birey olma için olmazsa olmaz bir değer olduğu kabul edilmektedir203. Özel hayata saygı hakkı demokratik devletleri totaliter devletlerden ayıran bir özellik olarak da ABD’de bir mahkeme kararında vurgulanmıştır204. Ancak, ABD sisteminin özel hayata tamamen özgürlük (liberty)

198

İMRE, Zahit: “ Şahsiyet Haklarından Şahsın Özel Hayatının ve Gizliliklerinin Korunmasına İlişkin Meseleler”, İÜHFM, C. XXXIX, s. 1-4, 1974, s. 149; ŞEN, Özel Hayatın Gizliliği, s. 13. 199

Nitekim ABD’de eyaletler bazında yapılan çeşitli düzenlemeler ile özel hayata saygı ilkesinin korunması yoluna gidilmiştir. Bkz. BARENDT, Eric M.: “The Protection of Privacy and Personal Data and The Right to Use One’s Image and Voice: When Does the Dissemination of Information Become an Interference with A Person’s Life?”, Conference on Freedom of Expression and the Right to Privacy (Strasbourg, 23 September 1999), Conference Reports, http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/media/doc/dh-mm (2000)007_EN.asp#TopOfPage (E.T.18.5.2012).

200

WARREN, Samuel D. / BRANDEIS, Louis D.: “The Right to Privacy”, Harvard Law Review, Vol.IV, No. 5, December 1890, s. 1;ABD’de Griswold v. Connecticut kararı ile Supreme Court özel hayatı (privacy) temel bir hak olarak kabul etmiştir. Bkz.LUNDMARK, Thomas:Power and Rights in US Constitutional Law, Oceana Publications, Inc, Dobbes Ferry, New York 2001, s. 161; Özel hayat ABD’de büyük oranda Fourteenth Amendement çerçevesinde Anayasal bir hak olarak kabul edilmektedir. Bkz.ANTIEAU, Chester James:The Intended Significance of the Fourteenth Amendement, William S. Hein Co. Inc, Bufallo (New York) 1997, s. 228-229; Elbette farklı Anayasal koruma hükümleri de bulunmaktadır. Sözgelimi özel hayat alanı yine arama ve gözaltı (search and seizure) kararlarına karşı Fourth Amendement ile anayasal koruma kapsamındadır. Bkz. ANTIEAU, s. 290; Nitekim Griswold kararında Yargıç Douglas, özel hayata saygı hakkının dayanağının Anayasa’nın Birinci Değişiklik (First Amendement), Üçüncü Değişiklik (Third Amendement), Dördüncü Değişiklik (Fourth Amendement), Beşinci Değişiklik (Fifth Amendement), Dokuzuncu Değişiklik (Ninth Amendement) ve Ondördüncü Değişiklik (Fourteenth Amenedement) olduğunu iddia etmiştir. Bkz. Griswold v. Connecticut, 381 U.S. 479 (1965).

201

Ayrıntı için bkz. REGAN, Priscilla M.:Legislating Privacy: Technology, Social Values, and Public Policy, The University of North Carolina Press,Chapel Hill (NC, US) 1995, s. 6.

202

Aslında kişinin sahip olduğu inanç, sevgi gibi tüm değerleri için uygun bir atmosfer kısacası kişi için özel hayatın ateş için oksijene olan ihtiyaca benzetilmiştir. Bkz. FRIED, Charles: “Privacy”, YaleLaw Journal, Vol. 77, 1968, s. 477-478.

203

KAHN, s. 371. 204

açısından baktığını da belirtelim. Yani özel hayatın hep devlet tarafından ihlal edildiği ve devlete karşı korunması düşüncesi esastır205.

Belirtmek gerekir ki, özel hayat toplumların değer yargılarına ve kültürlerine göre değişen bir alandır206. Bu nedenle karmaşık ve tanımı zordur. Özel hayat bir şahsiyet hakkı207 olup, kişinin manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkının(Ay. m.17) kullanılması imkânını tanır ve sağlar208. Hukuk açısından bakıldığında, özel hayatın iki temel anlamı vardır. Bunlardan birisi anlamını daha çok haksız fiil209, kişilik haklarına saldırı gibi nedenlerle açılmış olan davalarda gördüğümüz anlamıdır210. Herkesten gizli olmasını istediğimiz bir alan vardır ki, bu alana girilmesi ile özel hayata tecavüz ya da özel hayat alanı ihlal edilmiş olacaktır. İkinci temel anlam ise, temel haklar açısından kişiye seçim hakkı tanıyan anlamıdır. İşte bunlar daha çok cinsel içeriklidir. Cinsel hayat, cinsel tercih, doğum kontrolü gibi hususlardır. Bu alana özellikle başta devlet olmak üzere başkalarının müdahale etmesini istenilmez211.

Günümüzde internet, medya, güvenlik kameraları, diğer iletişim araçları; basit bir telefon aboneliği ve banka kartı başvurusunda alınan bilgilerimiz düşünüldüğünde, aslında özel hayat alanından geriye ne kaldığı düşünülebilir212.Gelinen noktada, teknoloji artık özel hayatımıza ve aile hayatımıza 261,280 (1982); Zira aslında özel hayatın devletin yetkilerini sınırlayan bir mekanizma olarak kabul edilmektedir. Bkz. ROBERTS, Dorothy E.: “Punishing Drug Addicts Who Have Babies: Women of Color, Equality, and the Right of Privacy”, Harvard Law Review, Vol.104, Number 7, May 1991, s. 1469.

205

WHITMAN, James Q.: “The Two Western Cultures of Privacy: Dignity Versus Liberty”, Yale Law Journal, Vol. 113, April 2004, s. 1161.

206

WHITMAN, s. 1153. 207

Bilindiği gibi şahsiyet hakları, kişinin mal varlığı hakları dışındaki para ile ölçülemeyen haklardır. Öğretide zaten buna “kişinin manevi varlığı” da denilmektedir. Bkz. AKİPEK, Jale G.,/AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ KARAMAN, Derya: Türk Medeni Hukuku: Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, C.I, 9.B., Beta Basım, İstanbul 2012, s. 340.

208

ŞEN, Özel Hayatın Gizliliği, s. 8; AKİPEK/AKINTÜRK/ATEŞ KARAMAN, s. 340. 209

Özel haytın haksız fiil boyutu için bkz. PROSSER, William L.: “Privacy”, California Law Review, Vol.48, No. 3, 1960, s. 383-423; Bu konuda ayrıca bkz. ZIMMERMAN, Diane L.: “Requiem for a Heavyweight: A Farewell to Warren and Brandies’s Privacy Tort”, Cornell Law Review, Vol. 68, No. 11, 1983, s. 291.

210

Belirtmek gerekir ki, haksız fiil sonucu açılan tazminat davaları tek başına özel hayatın korunması için yeterli olmamaktadır. Zira, tazminat takdir edilse bile kişinin özel hayatı ihlal edilmiş olmaktadır. MILLS, s. 7.

211

FRIEDMAN, s. 146. 212

MILLS, Jon L.: Privacy the Lost Right, Oxford University Press, New York 2008, s. 2; Teknolojik gelişmeler globalleşmeyi hızlandırıp, toplumu evrensel olarak sosyalleştirirken özel

geçici zarar vermekle kalmamaktadır. Eğer özel hayat alanı bir kez ihlal edilmişse, bu bilgilere internet kayıtlarından bir klavye tuşu ile ulaşılması mümkündür. Bu durum dijital çağın insan hayatına en olumsuz etkilerinden birisidir. Artık dijital ortamda, internet ortamında bilgiler silinememekte, silinse bile bu bilgiler çoktan bir yerlere ulaşmış ve depolanmış olmaktadır. Eş söyleyişle, artık bilgiler dijital ortamdan silinmekle de kaybolmamaktadır. LASICA bu durumu kalıcı bir dövmeye (permanent tatoo) benzetmektedir213. Kısacası teknolojik gelişmeler günümüzde artık özel hayat (privacy) alanı için ciddi bir tehlike oluşturmaktadır214.

Hukuk sistemimize özel hayat, Anayasa’nın kişinin hakları ve ödevleri bölümünde, temel haklardan birisi olarak düzenlenmiştir. “Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz”(Ay. m.20/1)215. Anayasadaki bu düzenleme birçok uluslararası düzenlemeye koşuttur.

Özel hayatın temeli tabii hukuka dayanır216. Özel hayata saygı hakkı bugün için artık küresel bir konudur ve uluslararası sözleşmelerle de güvence altına alınmaktadır217.

hayat alanınını da oldukça sınırlamaktadır. Bkz.BAXTER, Teri Dobbins: “Low Expectations: How Changing Expectations of Privacy can Erode Fourth Mendment Protection and A Proposed Solution”, Temple Law Review, Vol. 84, No. 3, Spring 2012, s. 600.

213

“Eskiden bir söz söylenir, kaybolur giderdi ya da en azından bir gazetede yazılır sonra çöp olur giderdi. Şimdi ise geçmişimiz dijital derimize kazınmış bir dövme gibi kalmaktadır”.(Once, words were spoken and vanished like vapor in the air; newsprint faded and turned to dust. Today, our pasts are becoming etched like a tattoo into our digital skins). Bkz. LASICA, Joseph Daniel: “The Net Never Forgets”,Salon Magazine, http://www.salon.com/writer/jd_lasica/ (E.T. 16.3.2012).

214

GUTWIRTH, Serge, Privacy and the Information Age, (Translated in English by Raf Casert),Rowman & Littlefield Publisher Inc., Lanham (Maryland, US) 2002, s. 61; Ayrıca bkz. REGAN, s. 10.

215

Benzer düzenleme 1961 Anayasası’nda da yer almıştır. “Özel hayatın gizliliğine dokunulmaz.

Adli kovuşturmanın gerektirdiği istisnalar saklıdır “(1961 Ay. m. 15/1). 216

MILLS, s. 4. 217

Özellikle internetin sınır tanımayan bouyutu düşünüldüğünde, konunun bir global mesele olduğu daha da analaşılacaktır. Bkz. MILLS, s. 77; Örneğin Kuzey Ülkeleri Hukukçular Kongresinde kişinin özel hayat alanıyla ilgili olarak;

i. Kişinin keyfi olarak aranmaması, ii. Konut dokunulmazlığı,

iii. Tıbbi, psikolojik ve fiziki araştırmalara karşı korunma,

iv. Kişi hakkında alışılmışın dışında ve zor duruma düşürücü açıklamalara karşıkorunma, v. El koyma ve iletişimin tespiti gibi konularda kişinin haberleşmesinin korunması,”

Özel hayat alanının gizliliği ya da özel hayata saygı hakkı sınırsız değildir. Özel hayatın gizliliği ülke güvenliği, genel sağlık, genel ahlak, ifade özgürlüğü gibi diğer hakların gündeme gelmesi ile sınırlanabilmektedir218. Sınırlandırmanın birçok meşru nedeni vardır. Teknolojinin bugün için geldiği aşama düşünüldüğünde, çocuk istismarcılarına ve terörist saldırılara karşı toplumun korunması kaçınılmaz olmaktadır219.

Öğretide aile hayatını özel hayat alanı içinde mütalaa edenler vardır220. Bu nedenledir ki, aile kavramının hemen “özel hayatı” çağrıştırdığı söylenmektedir221. Zaman zaman aile hayatı ve ev hayatının özel hayatın alt unsurları olarak kabul edildiği ve özel hayat kapsamında korunacağının kabul edildiği görülmektedir222. Aslında aile kavramının çağrıştırdığı şey aile hayatına saygı hakkıdır. Ancak, aile hayatı alanı ile özel hayatı kavramı farklı alanları ifade etmektedir. Belirtmek gerekir ki, bu alanları somut bir şekilde ayırt etmek o kadar da kolay değildir. Zira bu iki alan çoğu zaman iç içe geçmiş durumdadır. Günümüzde özel hayat ile aile hayatının çok yakın ilişkileri olduğu gibi tamamen zıt alanları da bulunmaktadır. Her şeyden önce, sosyolojik olarak bakıldığında, özel hayat alanının genişlemesiyle (bireyselliğin öne çıkmasının sonucu olarak) özellikle cinsel konularda ve evlilik konusunda bireylere geniş tercih hakkı tanınmasıyla özel hayatın aile hayatını olumsuz yönde etkilediğini söylemek gerekir223. Aile hayatı – özel hayat denkleminde bilinmeyenler ortaya konulduğu takdirde denklemin çözüm kümesi de temel hususlar güvence altına alınmıştır. Bu konuda Kongre sonunda alınan kararların listesi daha uzun olup, ayrıntıya girilmemiştir. Ayrıntı için bkz. DONAY, Süheyl (Çev.): “Özel Hayata Saygı Gösterilmesi Hakkı Üzerine Kuzey Ülkeleri Hukukçularının Kongresi”, İÜHFM, C. XXXIX, S. 1-4, s. 439-449.

218

Kısaca belirtmek gerekirse, özel hayata saygı hakkı mutlak bir hak değildir. Diğer temel haklarla bu hak arasında bir denge kurulması ile bu hakkın sınırları belirlenmektedir. Bu sınır daha çok birlikte yaşamanın gerektirdiği bir zorunluluk ve topluluğun diğer bireyleri ile bireyin hakalarını bağdaştırmadır. Bu aslında bir sosyal sorumluluktur. Bkz. ETZIONI, Amitai:The Limits of Privacy, Basic Books, New York 1999, s. 5; MILLS, s. 3.

219

MILLS, s. 3-4. 220

KABOĞLU, Özgürlükler Hukuku s. 293; ŞEN, Özel Hayatın Gizliliği, s. 224. 221

AKIN, Ali: “Kadına Karşı Şiddet ve 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun Açısından Konuya Bakış”, Adalet Dergisi, S. 30, Ocak 2008, s. 271.

222

Nitekim Kuzey Avrupa Ülkeleri Hukukçular kongresinde özel hayata saygı hakkının kapsamı belirlenirken “özel, ailevi ve ev hayatına karşı tüm müdahaleler” bu kapsamda sayılmıştır. Bkz. DONAY, Özel Hayata Saygı, s. 441.

223

ortaya çıkacaktır.

a) Aile Hayatının Özel Hayattan Farklı Alanı (Fark Kümesi)

Çoğunlukla öğreti ve uygulamada aile hayatı, özel hayat ile birlikte anılsa da, aile hayatının özel hayattan farklı bir alanı vardır. Sözgelimi 1982 Anayasası m. 20’nin gerekçesinde bu husus vurgulanmıştır: “Bu madde ile kişinin özel hayatı korunmaktadır. Kişinin özel hayatı ferdî, özel hayat ve ayrı bir kavram ve bir “bütün” teşkil eden aile hayatından oluştuğu için her ikisi birlikte ifade edilmiştir”224. Gerekçede iki husus vurgulanmıştır. Bunlardan birincisi, aile hayatının özel hayattan farklı bir kavram olduğu; ikincisi de aslında bu alanın kişinin özel hayatı ile bir bütünlük gösterdiği hususudur.

Bir eşin özel hayatı diğer eşin aile hayatı ile ilgili olabilir. Diğer bir ifadeyle, bir eş açısından özel hayat, diğer eşin aile hayatı kapsamında kalabilir ve korunması gerekir. Sözgelimi, belirli bir mesleği kabul etme ya da belli kuralları olan bir statüye girme halinde, kişinin aile hayatının bundan ayrı tutulması gerekir. Bu bağlamda bir subay veya astsubayın lojmanda diğer üstlerine selam vermesi beklenirken, bu kişinin asker olmayan eşinin aynı selamı vermesi beklenmez. Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararı ile ordu ile ilişkisi kesilen askerlerle ilgili olarak konu AİHM nezdinde gündeme gelmiştir. Başvurucunun ordu ile ilişkisinin kesilmesi nedenlerinden birisi de eşinin başörtülü olması olarak gösterilmiştir. Nitekim başvurucu bu konuda, yani eşinin başörtülü olmasından dolayı üstlerinden uyarı da almıştır. Bu nedenlerle ordu ile ilişiği kesilen kişice konu, iç hukuk yollarının kapalı olması nedeniyle (YAŞ kararı olması) AİHM’e taşınmıştır. Ancak mahkeme başka nedenlerle, yani salt nedenin başörtüsü olmadığı gerekçesiyle ordudan ihracı AİHS’in 8. Maddesine aykırı bulmamıştır225. Benzer şekilde aslında kişinin cinsel hayatı genel olarak onun özel hayat alanı içinde mütalaa edilirken duruma göre konu kişinin aile hayatı kapsamında da kalabilir. Sözgelimi evli olmayan bir kadın, yasal süreler elverdiği

224

Madde gerekçesi için bkz. İZGİ, Ömer/ GÖREN, Zafer:Türkiye Cumhuriyeti Anasayasının Yorumu, C.I, TBMM Basımevi, Ankara 2002, s. 248 (vurgu eklenmiştir).

225

AİHM, Osman Sukut v. Türkiye Kararı, K.T.11 Eylül 2007, Başvuru no. 59773/00; Kanaatimizce, en azından AİHS 8. maddesi kapsamında aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine karar verilmeliydi.Zira, asker olan başvurucunun önünde iki seçenek vardır: Ya eşinden boşanacak ya da eşini başörtüsünü çıkarmaya zorlayacaktır. Birincisi başvurucunun aile hayatının ihlali, ikincisi ise kadının özel hayatının ihlali anlamına gelecektir.

takdirde, kendi arzusu ile hamileliği sona erdirebildiği halde; evli bir kadın, zorunlu haller hariç, ancak eşinin de rızası alınmak suretiyle hamileliği sona erdirebilir. Çelişik gibi görünen bu hal, evli kadının kocası yönünden, artık özel hayat değil aile hayatı ile izah edilebilir.

Özel hayat kimi zaman “hayatın gizli alanı” ve “özel hayat alanı” olarak ele alınır. Bu düşünceye göre kişinin dini ve felsefi inançları, cinsel hayatı onun hayatının gizli alanını; aile fertleri, yakın arkadaş ve akrabalar ile olan ilişkiler, onlarla paylaşılan alan ise özel hayat alanını oluşturur226. Bu ayrım dikkate alındığında, özel alanın gizli alana göre daha zayıf (soft) bir koruma kapsamında olduğu kabul edilir227. Kavramlar birbirine yakın ve iç içe geçmiş, kesişen hakları meydana getirdiklerinden kimi zaman karıştırılmaktadırlar. Gerek AİHS gibi ulusal üstü metinler, gerekse de Anayasa’da farklı kavramlar olarak ele alınan özel hayat, aile hayatı, konut ve haberleşme gibi kavramlar özel hayat alanı içinde ele alınıp değerlendirilir. Ancak, ne şekilde kabul edilirse edilsin, sayılan bu hak kategorilerinin hepsi bir gizlilik kalkanı ile korunur ve gerek kişisel, gerekse de aile hayatı dışarıdan yatay ve dikey müdahalelere karşı bir mahremiyet ve kişi için tekel alanı oluşturur228.

Çoğu zaman özel hayat kavramı içinde anılsa da229 aile hayatının özel hayat

226

MAHMUTOĞLU, Fatih Selami: “ Ceza ve Ceza Yargılama Hukukundaki Özel Yaşam”, Özel Yaşamın Gizliliği (Aile Yaşamı, Konut, Haberleşme ve Kişisel Verilerin Saklanması),Panel, 18 Ekim 2008, Türkiye Barolar Birliği Yay., Ankara 2009, s. 101.

227

MAHMUTOĞLU, s. 101-102. 228

KABOĞLU, Özgürlükler Hukuku, s. 293; Ülkemizde basında yer alan bir olayda, futbolda kırmızı kart nedeniyle oyuncunun oyundan çıkarılması üzerine gösterilen tepkiler nedeniyle, bir TV kanalı spor muhabiri hakemin kapısına dayanmıştı. Kapıda hakemin ve eşinin isimleri yazıyordu. Gece vakti olmasına rağmen muhabir öncelikle kapıyı çalmış hakemin eşi, eşinin evde olmadığını söylemiş ve kapıyı kapatmış, buna rağmen muhabir ısrarla kapıyı tekrar çalmıştı. Olay bununla bitmemiş, bu kez muhabir apartman komşularından ve apatman