Erzurum Halkevi İdare Heyeti ve Şube Çalışmaları

Murat Uraz başkanlığındaki, 9 üyeden oluşan Halkevi İdare Heyeti şu isimlerden oluşmaktadır:

“Başkan: Maarif Müşaviri Murat Uraz, Üyeler:

Erzurum Lisesi edebiyat öğretmeni Sıtkı Dursunoğlu, hukuk mezunu Reşat Budak, İlk Tedrisat Müfettişi Bahri Tekiner, Erzurum Lisesi Müdürü Reşat Özbayoğlu, Numune Hastanesi Başhekimi Sabri Sidal, Maarif Müdürü Hurşit Nazlı, ilkokul öğretmeni Salim Turfan, İlk Tedrisat Müfettişi Ahmet Yeşil, Öğretmen Okulu Müdürü Ali Oğuzman.” (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 84)

Erzurum Halkevi daha öncede belirttiğimiz gibi 9 şubeden oluşmaktadır. Her şubenin bir başkanı olmakla beraber, şubelerdeki toplam üye sayısı 37 olarak tespit edilmiştir. Murat Uraz dönemindeki Halkevi şube başkanları, üyeleri ve çalışmaları şöyledir:

Dil-Edebiyat Şubesi:

“Başkan: Erzurum Lisesi edebiyat öğretmeni Sıtkı Dursunoğlu,

Üyeler: Erzurum Lisesi edebiyat öğretmeni İzzet Deliçay, Türkçe Öğretmeni Sami Özerdim, Avukat Süreyya Şarman, Hukuk mezunlarında Ertuğrul Erverdi.” (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 84)

Dil-Edebiyat şubesi, çeşitli konularda konferanslar düzenlemiş, okuma yazma müsabakaları düzenlemiş, Yayla Dergisinin yazı işlerini yürütmüş, milli bayramlar, törenler, devlet büyüklerini anma günleri için çalışmalar yapmış ve bu günler için programlar hazırlamıştır (Yayla, 1944: 49).

Güzel Sanatlar Şubesi

“Başkan: Hukuk mezunlarından Reşat Budak,

Üyeler: Öğretmen Okulu öğretmeni Adalet Nazlı, Tevfik Bindal, ilkokul öğretmeni Faruk Kaleli, İhsan Özden.” (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 85)

Güzel Sanatlar şubesi, şehirde bulunan Bar ekibini çalıştırmış, diğer halk oyunlarını öğreterek törenlerde oynatmış, nakış, keman, piyano, mandolin dersleri vererek halka hizmet etmiştir. Ayrıca şube tarafından, halk türküleri korosu ve bir caz ekibi kurulmuş, piyesler sahnelenmiştir (İmzasız, 1944: 50).

Temsil Şubesi

“Başkan: İlköğretim Müfettişi Bahri Tekiner,

Üyeler: Erzurum Lisesi öğretmenlerinden Semiha Özbayoğlu, İzzet Emek, Varidat Müdürü Cemil Ersoy, Halk Partisi Kâtibi İhsan Gözüm.” (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 85)

Temsil şubesi, birçok piyes temsilini gerçekleştirmiş, halk gecelerinde ve aile toplantılarında, milli oyunların icrasını sağlamış, okullar arasında ve Halkevi

salonunda yapılan veli toplantısı müsamerelerini düzenlemiştir. Bunların yanında, genel sekreterlikten gelen filmlerin gösterilmesini sağlamış, gerekli dekor ve kıyafetlerin temini için çalışmıştır (İmzasız, 1944: 50).

Spor Şubesi

“Başkan: Erzurum Lisesi Müdürü Reşat Özbayoğlu,

Üyeler: Yapı Usta Okulu Müdürü Tahsin Tağmaç, Devlet Demiryolları memurlarından Vehbi Aksakal, hukuk mezunlarından Lütfü Uraz, jimnastik öğretmeni Mehcure Sezer.” (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 85)

Spor şubesi, kayakçıları çalıştırıp ihtiyaçları olan malzemeleri temin etmiş, güreş eki kurmuş, haftada bir yapılan halk gecelerinde güreş müsabakaları ve gösterileri düzenlemiştir. Kadınlara, öğretmenler tarafından beden eğitimi çalışmaları yaptırılmış, masa tenisinin gençler arasında yayılması için gerekli girişimlerde bulunmuştur (İmzasız, 1944: 50).

Sosyal Yardım Şubesi

“Başkan: Numune Hastanesi Başhekimi Sabri Sidal,

Üyeler: Sıhhiye Müdürü Ali Rıza Baykal, İnönü İlkokulu Başöğretmeni Fikri Saygın, belediye doktoru Tevfik Gezmiş, tüccar Remzi Temelli.” (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 85)

Sosyal Yardım şubesi, şehirdeki fakir insanlara ücretsiz muayene için muayenehane açmış, onlara ücretsiz ilaç temin etmiştir. Fakir ve kimsesiz öğrencilere her ay mali destekte bulunmuş, giyecek ve yiyecek yardımlarında bulunmuştur (İmzasız, 1944: 50).

Halk Dersaneleri ve Kurslar Şubesi

“Başkan: Maarif Müdürü Hurşit Nazlı,

Üyeler: Başöğretmen Servet Eren, Behice Orhon, ilkokul öğretmenlerinden Eşref Gürsel, Erzurum Lisesi tabiiye öğretmeni Nabi Erverdi.” (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 85)

Halk Dersaneleri ve Kurslar şubesi, Halk Dersaneleri açmış burada kadın ve erkeklere okuma yazma öğretmemiş, onlara okuryazar olduklarında dair belge vermiştir. İngilizce ve Fransızca kurslar açılmış, isteyenlere burada dil eğitimi verilmiştir (İmzasız, 1944: 51).

Köycülük Şubesi

Başkan: İlköğretim müfettişi Ahmet Yeşiloğlu

Üyeler: Sıhhat müşaviri Salim Cimilli, Tüccardan İbrahim Kuzulugil, Erkek Orta Okulu Müdürü Osman Güney, Öğretmen Necati Yalçın (İmzasız, 1944: 51).

Köycülük şubesi, sağlıkla ilgili broşürleri Halkevlerine ve Odalarına dağıtmış, halkın bilinçlenmesine katkı sağlamıştır. Her hafta halk geceleri düzenletip gecelerce milli türküler söylenmiş, milli oyunlar oynanmıştır. Diğer şubelerle işbirliği içinde çalışarak fakir öğrencilere çeşitli yardımlarda bulunmuştur (İmzasız, 1944: 51). Kütüphane ve Yayın Şubesi

“Başkan: İlkokul öğretmenlerinden Salim Turfan,

Üyeler: Üçüncü Genel Müfettişlik Sıyyiye Müşaviri Salim Cimilli, tüccardan İbrahim Kuzulugil, Erkek Ortaokulu Müdürü Osman Güney, ilkokul öğretmeni Necati Yalçın.” (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 86)

Kütüphane ve Yayın şubesi, ilçelerde okuma odaları açarak buralara kitap göndermiş, Halkevi binasında gazete ve dergi okuma salonu oluşturturmuştur. Kitap sergileri düzenleyip halkın okumaya ilgisini artırmaya çalışan şube, Yayla Dergisinin yazın ve yazım işlerinde de görev almış, Halkevi gecelerinin programlarının düzenlenmesiyle de ilgilenmiştir (İmzasız, 1944: 51).

Tarih ve Müze Şubesi

“Başkan: Öğretmen Okulu Müdürü Ali Oğuzman,

Üyeler: Niyazi Kürdemir, Erzurum Lisesi Öğretmenlerinden tarih öğretmeni Abdurrahim Şerif Beygu, tarih öğretmeni Nail Gökbudak, ilkokul öğretmeni Necati Yalçın.” (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 85)

Tarih ve Müze şubesi, Erzurum’da bulunan Türk eserlerinden oluşan bir müze açmış, eski giysiler, yazılar, tekke eşyaları ve Erzurum’daki tarihi eserlerin fotoğraflarını bu müzede sergilemişlerdir (İmzasız, 1944: 52).

“Görüldüğü üzere, 1942’den 1945 yılının sonuna kadar iki dönem Halkevi Başkanlığına seçilmiş olan Murat Uraz, bu süre içinde birçok faydalı çalışmanın altına imza atmıştır.

Erzurum Mebusu Salim Altuğ’un belirttiği gibi Erzurum Halkevi, 1940’ların ortalarında “yüksek bir inkılâp müessesesi ve halk üniversitesi” halinde, Erzurum’a önemli hizmetlerde bulunmuştur.” (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 95)

Murat Uraz’ın İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğüne atanması üzerine, CHP İl İdare Kurulu 24 Aralık 1945 tarihli kararıyla Halkevi başkanlığına, uzun süre Erzurum Lisesi’nde Edebiyat Öğretmenli yapan Sıtkı Dursunoğlu’nu getirmiştir. Dursunoğlu döneminde bazı olumsuzluklar yaşansa da, kendisinin Halkevi çalışmalarına ve şehir kültürünün gelişmesine önemli katkıları olmuştur (Küçükuğurlu, Okur, 2007: 96).

Halkevleri, ”Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş süreci içerisinde, Türk milletinin daha çağdaş ve daha müreffeh bir düzeye ulaştırma gayretleri içerisinde cehaletle ve bilgisizlikle savaşarak çağdaşlaşma yolundaki engellerin aşılmasına çalışılmıştı. 1930’larda teşkil edilen Halkevleri, çağdaşlaşma amacıyla atılan en önemli adımlardandı. Netice itibariyle 1934’te Erzurum’da faaliyete geçen Halkevi ve Halkodaları 1951 yılına kadar 17 senelik süre içinde Erzurum’un çehresini değiştirmiş, yörenin okuma yazma oranının artmasına büyük katkı sağlamış ve folklorik değerlerin disiplinli, düzenli bir şekilde gün ışığına çıkmasında üstün hizmetlerde bulunmuştu. Erzurum Halkevi, şehrin geçmiş tarihine ait izleri gündeme getirdiği gibi, 1944’te yayın hayatına geçen “Yayla - Erzurum Halkevi Dergisi” ile de muhtelif çalışmalara yön vermişti.” (Pamuk, 2005: 642)