ERTELENMİŞ CEZANIN ADLİ SİCİLDEKİ DURUMU

Karşılaştırmalı hukukta ertelenmiş cezaların adli sicil bakımından özel bir rejime tabi tutulması kabul edilmiş bir esastır. Erteli cezaların adli sicildeki durumu diğer hürriyeti bağlayıcı cezalar ve para cezalarınınkinden farlı şekilde düzenlenmiştir. Erteli cezaların adli sicildeki yeri yine fail lehine olmak üzere düzenlenmeye çalışılmıştır321. Erteli cezaların gerek adli sicile kaydı

319 _{Önder, s. 326.}

320 _{Erem-Danışman-Artuk, s.851.}

321 _{Önder, Ayhan, “Müeccel Cezaların Adli Sicildeki Durumu”, Adalet dergisi, Yıl 49, S.:3-4,}

132

gerek kaydedilmiş bulunan erteli cezalar hakkında verilen bilgiler hakkında yabancı ülke kanunlarında bazı sistemler kabul edilmiştir.

Bir sisteme göre, erteli cezalar infaz edilmiş cezalardan ayrılamaz. Onlar gibi adli sicile geçirilip deneme süresi iyi hal ile geçirilmiş olsa dahi düşürülen kayıtta hiçbir değişiklik yapılmaz. Bu sistemi savunanlara göre, deneme süresi iyi hal ile geçtikten sonra mahkemeler ve diğer makamlar adli sicil fişlerini inceleyerek gerekli bilgileri edinebilirler. Çünkü kişinin deneme süresinde suç işlememiş olması ileride suç işlemeyeceği anlamına gelmez. Bu nedenle adli sicil kayıtlarında değişiklik yapılmamalıdır. Bu sisteme örnek 1949 Avusturya Tecil Kanunun 7 maddesinin 2. fıkrası ve 8. maddesidir.

Diğer bir sisteme göre, erteli cezalar adli sicile kaydolunmakta, fakat deneme süresinin iyi hal içinde geçirilmesi halinde adli sicilden tamamen çıkarılmaktadır. Bu sistem Fransa’da uygulanan sistemdir. Fransa’da ertelenmiş mahkumiyetlerin adli sicile geçirileceği fakat cezanın infazının geri bırakıldığının da kaydolunacağı kabul edilmiştir322.

Üçüncü bir sistemde ise, erteli cezalar yalnız adli makamlara fail hakkında yapılacak yeni bir tahkikat sebebiyle verilebilir. Bu makamlardan başka talep eden olması halinde bu kayıtlar gösterilmez. Adli sicilden verilen bilgilerin belirtilen makamlara belirli konularda verilebileceği konusunda mahkemenin ayrıca karar almasına gerek yoktur. Deneme süresi iyi hal içinde geçtikten sonra kendiliğinden meydana gelir323.

Ertelenmiş mahkumiyetin adli sicile geçirilmesi, gereklidir. Erteli ceza adli sicile geçirilmeyecek olursa, ertelemenin düşmesi halinde cezanın var olup olmadığının da tespiti mümkün olmaz. Böylece cezanın ertelenmesi kararının düşmemesi halinde, deneme süresinde yeni bir suç işlendiğinde infaz edilmesi fiilen imkansız duruma girmiş olur. Bu nedenle ertelemeye ilişkin kararları da Adli Sicil Kanununun 4. maddesinde belirtilen ve “Türk adli ve askeri mahkemelerince verilerek kesinleşen” kararların adli sicile geçirileceği hakkındaki düzenlemeye dahil saymak gerekir. Yine kanun 4. D-

322 _{Dönmezer-Erman, III., s.54.} 323 _{Önder, s. 338, 339.}

133

a maddesinde infaz edilen ertelenmiş cezaların da adli sicile bildirileceğini belirtmiş bulunmaktadır.

Ertelenen hüküm kesinleşince, diğer mahkumiyet hükümleri gibi, mahkemece derhal ceza fişi düzenlenerek Adli Sicil Genel Müdürlüğüne gönderilir. Ve adli sicil kaydına işlenmesi sağlanır. İlamın bir sureti de cumhuriyet savcılığına gönderilir. Cumhuriyet savcılığı ise bu ilamı, ilamat defterine kaydetmeksizin esas defterine kaydeder ve söz konusu ilamın karşısına ertelenmiş olduğu yolunda şerh düşülür. Bu kayıtlar deneme süresinde yeni bir suç işlenmesi halinde önem kazanır324.

Deneme süresinin suç işlenmeden geçmesi halinde ertelenen mahkumiyetin adli sicilden çıkarılması genellikle kabul edilen bir esastır. Adli Sicil Kanunumuzda deneme süresinin olaysız geçmesi halinde adli sicile geçen mahkumiyetin fişten çıkarılacağı da kabul edilmiştir. 3682 Sayılı Adli Sicil kanunun 4. maddesi gereğince diğer tüm hükümlülüklerde olduğu gibi ertelenmiş cezanın adli sicile geçirilmesi halinde, ertelenmiş ceza esasen vaki olmamış sayıldığında, bu tarih esas alınarak adli sicildeki kaydın silinmesine mahkemece karar verilir. 3682 sayılı kanunun 8/2. maddesi de bu konuda açıktır325. 3682 sayılı Kanunun 8. maddesinin 2. fıkrasına göre “ertelenmiş olan hüküm esasen vaki olmamış sayıldığı hallerde” bu tarih esas alınarak adli sicildeki kaydın sicilden çıkarılmasına mahkemece karar verilir326. Adli Sicil Kanunun 8. maddesinin 2. fıkrasına göre, bu konuda mahkeme duruşma yapmaksızın karar verir327.

879 Sayılı yasa ile değiştirilen 647 Sayılı yasanın 7 . maddesine göre “ertelenmiş olan hükümlülüklerin esasen vaki olmamış sayılacağı hallerde bu tarihten sonra ... kaydının silinmesine karar verilir.” şeklindeki hüküm328 3682 sayılı Adli sicil Kanunun 12. maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.

Şartlar gerçekleşince suçlu için mahkumiyetin adli sicilden silinmesini talep etmek hakkı doğar. Gerek Adli Sicil Müdürlüğü gerekse savcılık, şartlar 324 _{Hekimoğlu, s.85.} 325 _{Günay, s.492.} 326 _{Dönmezer-Erman, III., s.54.} 327 _{Erem-Danışman-Artuk, s.844.} 328 _{Kaya, s.544.}

134

gerçekleşince mahkumiyetin silinmesini talep etmek mecburiyetindedir. Duruşma yapılmaksızın karar verildiği için bu karara karşı itiraz yoluna da gidilebilir329.

25.05.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’na göre ertelenen cezalarda adli sicile kaydedilir. Bu kanunun 4.maddesine göre; “Türk mahkemeleri tarafından vatandaş veya yabancı hakkında verilmiş ve kesinleşmiş mahkûmiyet hükümleri adlî sicile kaydedilir. Bu bağlamda; ...Hapis cezasının ertelenmesi halinde;

1. Denetim süresi,

2. Denetim süresinin yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirilmesi dolayısıyla cezanın infaz edilmiş sayıldığı hususu,

3. Ertelenen hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine ilişkin karar... e) Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma ile ilgili olarak;

1. Kasten işlenen bir suç nedeniyle hapis cezasına mahkûmiyetin kanunî sonucu olarak yoksun kalınan haklara cezanın ertelenmesi dolayısıyla getirilen istisnaya ilişkin karar, Adlî sicile kaydedilir”.

5352 Sayılı adli sicil Kanununun 6. maddesine göre, “Kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak mahkeme, hâkim, askerî hâkim, Cumhuriyet Başsavcılığı veya askerî savcılık tarafından istenmesi halinde verilmek üzere kaydedilir”.

5352 Sayılı adli sicil Kanununun 9. maddesine göre de, “Adlî sicildeki bilgiler;

a) Cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması,

b) Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık,

c) Ceza zamanaşımının dolması, d) Genel af,

329 _{Dönmezer, Sulhi, “Cezaların İnfazı Hakkında Kanun”, İÜHFM., C.:XXXI, S.:1-4, İstanbul}

135

Halinde Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce silinerek, arşiv kaydına alınır”.