Epistemolojik Ġnançlar Ölçeği

Bu araĢtırmada epistemolojik inançları ölçmek için Schommer (1990) tarafından geliĢtirilen epistemolojik inançlar ölçeği kullanılmıĢtır. Schommer‟in epistemolojik inançlar ölçeği ilk olarak 1990 yılında yayınlanmıĢ ve dünya genelinde çok yaygın olarak epistemolojik inançları belirlemek için kullanılmıĢtır. Schommer‟in epistemolojik inançlar modeli 63 madde ve dört ana bölümden oluĢmaktadır. Bunlar;

1) Basit/karmaşık bilgi (Simple/complex knowledge); bilgi maddelerinin izole ve karmaĢık olmayan inançlarından birbiri ile bağlantılı kavramlar dizisi inancına kadar 2) Kesin/kesin olmayan bilgi (certain/uncertain knowledge); bilginin durağan ve mutlak olduğu inancından devamlı olarak geliĢtiği inancına kadar

3) Hızlı/aşamalı öğrenme (quick/gradual learning); öğrenmenin hızlı veya hiç olmaması inancından yavaĢ ve kademeli gerçekleĢmesi inancına kadar

4) Sabit/biçimlendirilebilir yetenek (fixed/melleable ability); öğrenme yeteneğinin sabit ve değiĢtirilemez bir varlık inancından öğrenme deneyimleriyle geliĢtirilebilmesi inancına kadar.

Özgün ölçeğin test-tekrar test güvenirliği .74 alt boyutların güvenilirlik katsayılar ise, .85 ile .63 arasında bulunmuĢtur (Schommer,1993). Ölçeğin Türkçeye uyarlanmasını Deryakulu ile Büyüköztürk (2002, 2005) yapmıĢtır. Ölçeğin Türkçeye uyarlanması sürecinde ilk olarak 2002 ve daha sonra tekrar 2005 yıllında geçerlik ve güvenirlik çalıĢmaları yapılmıĢtır.

2002 yılında yapılan geçerlik ve güvenirlik çalıĢmaları sonucu Schommer‟in özgün ölçeği 63 maddeden 35 maddeye indirilmiĢ ve ölçek dört boyutlu yapı yerine üç boyutlu bir yapıdan oluĢtuğu görülmüĢtür. ÇalıĢmadan elden edilen verilere göre ölçeğin güvenilirliğini sınamak için hesaplanan Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayıları, Faktör-1 (Öğrenmenin çabaya bağlı olduğu inancı) için .83, Faktör-2 (Öğrenmenin yeteneğe bağlı olduğu inancı) için .62, Faktör-3 (Tek bir doğrunun var olduğuna inancı) için .59 ve ölçeğin bütünü için ise .71 olarak bulunmuĢtur (Deryakulu ve Büyüköztürk, 2002). Deryakulu ve Büyüköztürk 2005 yılında ölçeğin üç faktörlü yapısının korunduğunu ve güvenilirliğini sınamak için hesaplanan Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayıları, Faktör-1 için .84, Faktör-2 için .69, Faktör-3 için .64 ve ölçeğin bütünü için ise .81 olarak bulunmuĢtur (Deryakulu, 2005).

Bu çalıĢmada Deryakulu ve Büyüköztürk‟ün (2002) ilk çevirisi olan epistemolojik inançlar ölçeği kullanılmıĢtır. Ölçeğin yapı geçerliliğini belirlemek için yapılan faktör analizi sonuçlarında 28 madde ölçekten çıkarılmıĢ ve ölçekte kalan 35 madde bağımsız üç faktöre ayrıldığı bulunmuĢtur. Ölçeğin Türkiye‟de yapılan çalıĢmalar sonucunda faktör yapısının Amerika‟daki geliĢtirilmiĢ özgün ölçeğin faktörlerinden oldukça farklı olduğu için faktörler yeniden; “Öğrenmenin Çabaya Bağlı olduğuna inanç” 18 madde, “Öğrenmenin Yeteneğe Bağlı Olduğuna İnanç” 8 madde ve “Tek Bir Doğrunun Var Olduğuna İnanç” 9 madde olarak adlandırılmıĢtır (Deryakulu ve Büyüköztürk, 2002).

Bireylerin epistemolojik inançlarının içinde bulundukları kültürden yoğun olarak etkilenmesi nedeniyle Schommer‟in ölçeği farklı kültürlere uyarlamaya çalıĢan araĢtırmacılarda farklı faktör yapısına sahip ölçeklere ulaĢılmaktadır (Eliot ve Chan, 2000, 2002, Dahlin ve Regmi, 2000).

3.3.2.1 Epistemolojik Ġnançlar Ölçeği Puanlaması

Ölçeği yanıtlayan bireyler her bir maddeye beĢli Likert tipi bir derecelendirme cetveli üzerinde katılma düzeylerini (1) kesinlikle katılmıyorum ile (5) kesinlikle katılıyorum arasında iĢaretlemektedirler. Özgün ölçekten alınan yüksek puan bireyin

geliĢmemiĢ/olgunlaĢmamıĢ epistemolojik inançlar sahip olduğunu, düĢük puan ise, geliĢmiĢ/olgunlaĢmıĢ inançlara sahip olduğunu göstermektedir.

Her bir alt boyuta giren sorular Likert puanlamasına göre kodlanmıĢ ve her bir alt boyuta ait puanlar hesaplanmıĢtır. Daha sonra ise bu üç alt boyut toplanarak ölçekten alınan toplam puan ortaya çıkartılmıĢtır.

3.3.2.2. Epistemolojik Ġnançlar Ölçeği Geçerlik ve Güvenilirlik ÇalıĢması

EĠÖ‟nin güvenilirliği için ilk adım olarak Cronbach α değerleri Tablo 3.16‟da verilmiĢtir.

Tablo 3.17 Deney ve Kontrol Grubunun Ön Test Epistemolojik Ġnançlar Ölçeği Alt Boyutları ve Tamamı için Cronbach α Değerleri

Deney Grubu Kontrol Grubu Öğrenmenin çabaya bağlı olduğuna inanç 0.609 0.627 Öğrenmenin yeteneğe bağlı olduğuna inanç 0.624 0.651 Tek bir doğrunun var olduğuna inanç 0.717 0.684

Toplam 0.844 0.863

Elde edilen sonuçlara göre deney ve kontrol grubunda bulunan fen ve teknoloji öğretmen adaylarının epistemolojik inançlar ölçeği üç alt boyutu için ön test Cronbach α değerleri 0.609 ile 0.717 arasında değiĢirken ölçeğin tamamı için bu değer deney grubunda 0.844 iken kontrol grubunda 0.863 değerini almaktadır. Bu sonuçlara göre epistemolojik inançlar ölçeğinin üç alt boyutu için oldukça güvenilir ve ölçeğin tamamı için ise yüksek derecede güvenilir çıkmıĢtır (Kalaycı, 2009). Cronbach α değerine ek olarak fen ve teknoloji öğretmen adaylarının EĠÖ‟ye verdikleri cevaplardaki tutarlılığı görmek için ön test ve son test arasındaki iliĢkiye bakılmıĢtır;

Tablo 3. 18 Deney ve Kontrol Grubunun Epistemolojik Ġnançlar Ölçeği Ön Test Son Test Puanları Arasındaki ĠliĢki

Ön Test

Deney grubu (N=38)

Kontrol grubu (N=40) Son test Son test Öğrenmenin Çabaya Olduğu

Ġnancı Alt Boyutu

Pearson Corelation .594 .871

Sig.(2-tailed) .000 .000

Öğrenmenin Yeteneğe Bağlı Olduğu Ġnancı Alt Boyutu

Pearson Corelation .518 .536

Sig.(2-tailed) .001 .000

Tek Bir Doğrunun Var Olduğuna Ġnancı Alt Boyutu

Pearson Corelation .768 .530

Sig.(2-tailed) .000 .000

Ölçeğin Bütünü Pearson Corelation .760 .801

Sig.(2-tailed) .000 .000

p<.05

Bu sonuçlara göre deney ve kontrol grubunda bulunan fen ve teknoloji öğretmen adaylarının epistemolojik inançlar ölçeği alt boyutları ve toplam puanları için ön test ile son test puanları arasında anlamlı ve yüksek derecede bir iliĢkinin olduğu görülmektedir. Yani öğrencilerin epistemolojik inançlar ölçeğini cevaplarken tutarlı oldukları söylenebilir.

Sonuç olarak epistemolojik inançlar ölçeğinin ön test Cornbach α değerleri kabul edilebilir aralıklarda ve yine ön test son test arasındaki iliĢkiye bakıldığı zamanda bu iliĢkinin anlamlı ve pozitif yönde olması ölçümlerin tutarlı olduğunu yani ölçeğin güvenilir bir ölçek olduğunu ortaya koymaktadır (Büyüköztürk, 2007).