Uğur Erçin1
1Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Rıdvan Ege Hastanesi, Ankara, Türkiye
Amaç: Eritrosit sedimentasyon hızı(ESR) akut ve kronik inflamatuvar hastalıklarda yaygın bir tarama testi
olarak kullanılmaktadır. Günümüzde ESR’yi EDTA içeren tüplerde ölçebilen otomatize cihazlar geliştirilmiş olup bu çalışmada EDTA içeren tüpte ESR çalışılan Vision B cihazı ile sitratlı tüpte ESR çalışılan Sistat ESR 40 marka-model cihazların sonuçları karşılaştırılarak sonuçlar arasındaki uyumu değerlendirmeyi amaçladık.
Yöntem: Hastanemize başvuran ve rastgele seçilen toplam 65 hastanın sitratlı tüplere alınan kan numuneleri
ölçüm metodu infrared bariyer olan Sistat ESR 40 cihazı ile, EDTA’lı tüplere alınan kan numuneleri ise yine aynı teknolojiyi kullanan Vision B cihazı ile ölçülmüştür.
Bulgular: Verilerin dağılımı Shapiro-Wilk testi ile değerlendirildiğinde nonparametrik dağılım olduğu
gözlenmiştir. Ortalama ±SD ESR’leri Sistat ESR 40 cihazı için 21,69±13,28 mm/saat (18,40±24,98 mm/saat ortalama için %95CI) iken Vision B cihazı için 19,91±12,77 mm/saat (16,74±23,07 mm/saat ortalama için %95CI) tespit edildi. Yapılan Spearman korelasyon analizinde korelasyon katsayısı 0,937(p=0,000) bulundu. İki cihaz ölçümleri arasında Passing-Bablok regresyon analizinde y=1,450+1,065x (n=65) eşitliği elde edilmiş ve doğrusallıktan önemli bir sapma gözlenmemiştir(p=0,15). Bland-Altman grafiğine göre iki cihaz ölçümleri arasındaki fark 1,8 ±1,96 SD (%95 CI, alt limit:-6,6; üst limit:10,1)olarak hesaplanmıştır.
Sonuç: Aynı yöntemleri fakat farklı içerikli tüpleri kullanan Sistat ESR 40 ve Vision B cihazlarının
sonuçlarının birbirleri ile istatistiksel olarak uyumlu ve korele olması bize her iki cihazın birbirlerinin yerine alternatif olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Ancak yine de tüm sonuçların altın standart yöntem olan Westergren yöntemine göre kontrol edilmesi uygun olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Eritrosit sedimentasyon hızı, Sitratlı tüp, EDTA'lı tüp Abstract
Objectives: Erythrocyte sedimentation rate (ESR) is a common screening test used in acute and chronic
inflammatory diseases. Automatized devices that can measure ESR with tubes containing EDTA have been developed at present. The aim of this study was to compare the results of the Vision B device where ESR was examined with a tube containing EDTA and the Sistat ESR 40 device where ESR was examined with a citrate tube and to evaluate the conformity between the results.
Material and Methods: The blood samples of 65 patients who were administered to our hospital and were
selected randomly taken with citrate tubes were measured using the Sistat ESR 40 device where the blood sample measurement method was infrared barrier while the blood samples taken with the EDTA tubes were measured using the Vision B device using the same technology.
Results: The distribution of data was evaluated with the Shapiro-Wilk test and a nonparametric distribution
was observed. The Mean±SD ESR value was 21.69±13.28 mm/hour (95% CI for 18.40±24.98 mm/hour average) for the Sistat ESR 40 device and 19.91±12.77 mm/hour (95% CI for 16.74±23.07 mm/hour average) for the Vision B device. The correlation coefficient was found as 0.937(p=0.000) in the Spearman correlation analysis performed. In the Passing-Bablok regression analysis performed between the measurements of both devices, the equity of y=1.450+1.065x (n=65) was obtained and no significant deviation from the collinearity was observed (p=0.15). According to the Bland-Altman graph, the difference between the measurements of both devices was calculated as 1.8 ±1.96 SD (95% CI, lower threshold:-6.6; upper threshold:10.1)
Coclusion: The fact that the results of the Sistat ESR 40 and Vision B devices using the same method but
tubes with different substances were statistically compatible and correlated indicating that both devices can be used as an alternative for each other. However, it will be appropriate to check all results based on the Westergren method, which is the golden standard method.
Keyword: Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR), Westergren Method, acute phase reactants Giriş
Eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) inflamatuar veya akut cevabı değerlendirmede basit ve ucuz bir laboratuvar testi olup, ilk olarak yaklaşık 70 yıl kadar önce kullanılmaya başlanmış ve 1973 yılında Uluslara- rası Hematoloji Standardizasyon Komitesi tarafından 'Westergren metodu' ile ESR ölçümü önerilmiştir (1). Basit ve kısa zamanda sonuç alınan bir teknik olduğu için yıllardır yaygın şekilde kullanılır ancak duyarlılığı (sensitivite) ve özgünlüğü (spesifisitesi) düşük bir kan testidir (2).
ESR eritrositlerin bir saatte çökme mesafesinin ölçülmesi ile bulunur. Eritrositlerin yoğunluğu plazmaya göre yüksek olduğundan, kan standart bir tüp içinde bekletildiğinde, yerçekiminin etkisiyle eritrositler tüpün alt kısmına inerken, plazma üst kısma doğru yükselir (3).
Günümüzde dünya çapındaki tüm laboratuvarların üçte ikisi ESR ölçümü için değiştirilmiş veya alternatif ESR test yöntemleri kullanmaktadır (4). Bu yeni teknolojiler, eritrosit sedimantasyon sürecinin farklı fazlarını ölçer ve farklı yöntemler ile elde edilen sonuçlar farklılık gösterebilir. Bu nedenle Uluslararası Hematoloji Standardizasyon Komitesi objektif değerlendirmeler yapılabilmesi için bazı tavsiyeler yayınlandı ve tüm yeni teknolojilerin ve analizörlerin rutin uygulamada kullanılabilmesi için önceden kapsamlı bir doğrulama sürecinden geçmesi gerektiğini belirtmiştir (5).
Günümüzde ESR’ yi EDTA içeren tüplerde ölçebilen otomatize cihazlar geliştirilmiş olup bu çalışmada EDTA içeren tüpte ESR çalışılan Vision B cihazı ile sitratlı tüpte ESR çalışılan Sistat ESR 40 marka-model cihazların sonuçları karşılaştırılarak sonuçlar arasındaki uyumu değerlendirmeyi amaçladık.
Gereç ve Yöntem
Hastanemize başvuran ve rastgele seçilen toplam 65 hastanın sitratlı tüplere alınan kan numuneleri ölçüm metodu infrared bariyer olan Sistat ESR 40 cihazı ile, EDTA’lı tüplere alınan kan numuneleri ise yine aynı teknolojiyi kullanan Vision B cihazı ile ölçülmüştür.
Verilerin istatistiksel olarak dağılım ve korelasyon analizinde SPSS (Version 22.0., IBM Corp.Ar. monk, NY, USA) programı kullanılırken, iki cihaz ölçümleri arasındaki fark ve regresyonu belirlemek için MedCalc (MedCalc Software Ltd, Version 19.1.7, Acacialaan 22, 8400 Ostend, Belgium) programı kullanıldı. p<0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.
Bulgular
Verilerin dağılımı Shapiro-Wilk testi ile değerlendirildiğinde nonparametrik dağılım olduğu gözlenmiştir. Ortalama±SD ESR’ leri Sistat ESR 40 cihazı için 21,69±13,28 mm/saat (18,40±24,98 mm/saat ortalama için %95CI) iken Vision B cihazı için 19,91±12,77 mm/saat (16,74±23,07 mm/saat ortalama için %95CI) tespit edildi. Yapılan Spearman korelasyon analizinde korelasyon katsayısı 0,937 (p=0,000) bulundu. İki cihaz
ölçümleri arasında Passing-Bablok regresyon analizinde y=1,450+1,065x (n=65) eşitliği elde edilmiş ve doğrusallıktan önemli bir sapma gözlenmemiştir (p=0,15) (Grafik 1). Bland-Altman grafiğine göre iki cihaz ölçümleri arasındaki fark 1,8 ±1,96 SD (%95 CI, alt limit:-6,6; üst limit:10,1)olarak hesaplanmıştır (Grafik
2).
Grafik 1. İki cihaz ölçümleri arasındaki regresyo-
nun Passing-Bablok grafiği ile gösterimi
Grafik 2. iki cihaz ölçümleri arasındaki farkın
Bland-Altman grafiği ile gösterimi
Graph 1. Representation of the regression between
the measurements of two devices with the Passing- Bablok plot graph
Graph 2. Representation of the difference between
the measurements of two devices with the Bland- Altman graph
Tartışma
ESR çalışılması için kullanılan Vision B cihazı ile Sistat ESR 40 marka-model cihazların sonuçları karşılaştı- rılarak sonuçlar arasındaki uyumu değerlendirmeyi amaçladığmız çalışma sonucunda farklı antikoagülan içerikli tüpler ile çalışılan iki cihaz sonuçları birbirleri ile uyumlu bulunmuştur. Ozturk G ve ark.’nın 149 hasta numunesi ile yaptıkları ve ESR ölçümünü EDTA’ lı tüp ile yapan iSed Alcor cihazı ile sitratlı tüp ile ölçüm yapan Berkhun SDM60 cihazının sonuçlarını karşılaştırdıkları çalışma sonucunda her ne kadar cihaz markaları farklı olsa da bizim çalışmamız neticesinde elde ettiğimiz gibi farklı antikoagülan içerikli tüpler ile çalışan iki cihazın birbirleri yerine alternatif olarak kullanılabileceğini öngörmüşlerdir(6).
Sonuç olarak; Aynı yöntemleri fakat farklı içerikli tüpleri kullanan Sistat ESR 40 ve Vision B cihazlarının sonuçlarının birbirleri ile istatistiksel olarak uyumlu ve korele olması bize her iki cihazın birbirlerinin yerine alternatif olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Ancak yine de tüm sonuçların altın standart yöntem olan Westergren yöntemine göre kontrol edilmesi uygun olacaktır.
Kaynaklar
1. Pektas M, Inal V, Yamanel L. Sedimentasyon Yüksekliği Olan Hastaya Yaklaşım. Dirim 2004; 26-32.
2. Gunday A, Kocatas Y, Cankaya S, Enginyurt O. Evaluation Of Patients With Esr Of Equal To Or Greater Than 100mm/Hr. Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi 2017; 5(9): 37-41.
3. Kratz A, Plebani M, Peng M, Lee YK, McCafferty R, Machin SJ. ICSH recommendations for modified and alternate methods measuring the erythrocyte sedimentation rate. Int J Lab Hem 2017; 39: 448–457.
4. Lapić I, Miloš M, Tosato F, Piva E, Zadro R, Rogić D, Plebani M. Analytical validation of the iSED automated analyzer for erythrocyte sedimentation rate. Int J Lab Hematol 2019; 00: 1-7.
5. Akalin N, Arikan S, Turkeli N, Serter T. The Comparison of Different Automation Systems with Reference Method for Erytrocyte Sedimentation Rate Measurement. Türk Klinik Biyokimya Derg 2004; 2(2): 77-82.
6. Ozturk G, Ozdemir S, Altuntas A, Akyol S, Bulut E, Erden G, et al. Comparison of two different methods for the determination of erythrocyte sedimentation rate. JCEI 2014; 5 (3): 371-375.