Dil, Kültür, Tek (Mono) Kültür

Dil kültürün en önemli öğelerindendir. Kültür düşünce ve dille yerleşir, gelişir. Küreselleşme süreci ilgiyi insanların soyut, ruhsuz ancak çekici, aldatıcı ve sanal bir mecraya çekmektedir. İnsanların kendi kültürü, tarihi, birikimi ve değerlerinden uzaklaştırmaktadır. İletişim araçları ulusal ve yerel dillerin kullanımını azaltmaktadır. Küreselleşme sürecinde kişilerin kendi dilleri ile olan uzaklıkları kültürlerini tanımalarını engellemektedir. Okumak, incelemek ve anlamak için yeterli dil bilgisi ve alt yapı zayıflamaktadır. İnternete ve sosyal medyaya ayrılan zaman çok olduğu için nitelikli okumaya zaman kalmamaktadır. Sosyal medya kullanıcıları az sayıda kelime ve kırık cümleler kullanmaktadırlar. Sosyal medya ağlarında kullanılan iletişim dili sığ ve basittir. Kültür dile hakimiyetle gelişir, kavramlar öyle anlaşılır. Küreselleşme adeta toplumların dillerini koparmıştır. İnsanları bir nevi işaret diline mahkum etmiştir. UNESCO tarafından yapılan araştırmalar göstermektedir ki, dünyada konuşulan 6000 dilin yarısından fazlası yok olmak üzeredir (Ahmadov, 2019: 34).

Küreselleşmenin dili İngilizcedir. Küreselleşme İngilizce ile konuşur, anlaşır, yazışır (Taylan - Arklan, 2008: 89). Uluslararası ilişkiler İngilizce ile yürümektedir. Malın, insanın ve paranın hareketinde İngilizce, başat küresel bir dildir. Küresel iletişim araçları, TV, sosyal medya ve yeni medya araçları bütün dünyaya İngilizce ağırlıklı yayın yapmaktadır. Küresel siyaset, ticaret, ekonomi, ilim, eğitim, turizm, kültürel ilişkiler, çalışmalarda İngilizce hakim ve geçerli bir dildir. İngilizce emperyal vizyonun yansımasıdır (Ak, 2017: 297). Dünyanın birçok eğitim kurumunda birinci veya ikinci

98

dil İngilizcedir. Birçok ülkede eğitim dili İngilizce olan okullar vardır. Yurtdışı eğitim, iş programları, paketler İngilizcedir. Yazılımlar, programlar, filmler, oyunlar, makaleler, videolar, internet bağlantılı materyaller İngilizcedir Uluslararası kuruluşların, küresel şirketlerin dilleri İngilizcedir. İngilizce bu bakımdan ABD’yi güçlü ve önde tutmaktadır. Küresel sistem diğer dilleri bertaraf etmiştir. Kültürel açıdan bir gerçektir ki, duygular, heyecanlar başka dilde ifade edilemezler. İngilizce yerkürede egemendir, bazı ilim adamlarına göre İngilizcenin konumu köle-efendi ilişkisi gibidir (Varol, 2017: 414).

İnternet dili İngilizcedir. Sosyal medya ve internette iletişim araçlarının dil üzerinde olumlu tarafları da vardır. Tercüme siteleri ve uygulamalar, dil öğrenimi kolaylaştıran uygulamalar, alt yazılar, anlık çeviriler, dijital sözlükler, sesli uygulamalar dil öğrenimi ve kültürel gelişim için geniş imkan, fırsat, avantajlar da sunmaktadır. Birçok konferans sitesi çeşitli konularda görüntülü seminer ve konuşmaları ücretsiz sunmaktadır. Bu sitelerde konuşmanın gördüğü rağbete orantılı olarak birçok dilden çeviri alt yazı ve metin olarak verilmektedir. Normal yollarda düşünce ve görüşlerini, çalışmalarını sunma imkanı bulmayan kişi ve toplulukların kendi dillerinde hazırladıkları birikimleri küresel kullanıma açık hale gelmektedir. Metin tercümeleri konulmaktadırlar, ilgi duyanlar tercüme ederek faydalanabilmektedirler.

Küresel odaklar çıkarlarına daha kolay ulaşmak, amaçlarına erişmek için pratik ve pragmatik çözümler üretmişlerdir. İnternet, cep telefonları ve sosyal medya ağları, yerel dillere yönelik yazılımlar, programlar ve uygulamalarıyla bütün ülkeleri ve toplumları küreselleşme sürecinin parçası haline getirmiştir. İnternet uygulamalarıyla süreç dil engelini de kısmen ortadan kaldırmaktadır. Google gibi güçlü tercüme hizmeti veren programlar, youtube videolarında otomatik çeviriciler global dünyayı canlı tutmakta, dili engelini kaldırmakta, anlık ve etkin çözümlerle iletişim sağlamaktadırlar.

Rusça, Fransızca, Arapça, Türkçe, İspanyolca, Çince küresel dillerdir. Hiçbir dil bu süreçte İngilizce ile yarışacak durumda değildir. Türkiye’nin dizi filmleri vesilesiyle birçok kimsenin Türkçeyi öğrendiği, geliştirdiği bir vakıadır. Ayrıca uydu sistemleri ile yaygın birçok ulusal TV alt yazı hizmeti ile dünyanın her yeri ile iletişim ve propaganda halindedir. Dil kültür demektir. Küreselleşme İngilizce ile başlayarak mesafe almıştır.

99

İngilizcenin kültürün etkin bir aracı olması kültürel emperyalizmin egemenliğini yerleştirmekte öncü etkisi vardır.

Dijitalleşme diğer dillerin ve kültürlerinde önünü açmıştır. İnsan dil öğrenmeye eğilimlidir. Çok dilli küresel toplum teşekkül etmektedir. Göçler diller arasında etkileşimi artırmakta, göçmenler çok dilli olmaktadır. İnternet ortamında yoğunlaşma ve malın, hizmetin, insanın hareketi ile husule gelen bağlantılar diğer dillere karşı ilgiyi artırmıştır. Küresel bağımlılık, ticaret ve eğitimden dolayı orta ve ileri düzeyde dil öğrenimi her ülkede artmıştır. Birçok yerde Çince, Japonya, Türkçe, İspanyolca, Arapça gibi dilleri öğreten ticaret, turizm, dil eğitimleri veren kuruluşlar çoğalmış, üniversitelerde bölümler açılmıştır.

Popüler kültür kitle iletişim araçlarını kullanarak sosyal medya ile kültürel hegemonyayı sağlamaktadır. Baskın popüler kültür emperyalizmin kendisidir (Alan, S., 2018: 6). Dünyanın tek kültüre, inanca, düşünceye, yaşayışa, değerlere, ahlaka indirgenmesi küreselleşmenin amacıdır. Küresel şirketler tarafından insanların istekleri, kimlikleri, bilgileri, hizmetleri, ürünleri düzleştirme çalışmalarında küresel medyanın etkisi yüksektir (Vural, 2017: 415). Bireyler, toplumlar arasındaki kültür farklılıkları kaldırılarak kültür, tek bir zemine çekilmektedir. Bu tek kültür ise Amerikan kültürüdür, küreselleşen de Amerikan kültürüdür (Vural, 2017: 416).

Yaygın ve küçük üretim atölyelerinin yerini büyük sanayi kuruluşları almıştır. Sayısız ürün çeşitleri, zenginliği tek çeşit ürünlere, tekel üretici ve satıcılara indirgenmiştir. Tüketim ürünleri, bir tek tüketim ve kullanım kültürüne göre dizayn edilmektedir, Yırtık kot pantolonlar, strech giyimler sıradan hale gelmiştir. Küreselleşme süreci müzik, film, çizgi film, oyunla en küçük bebeklerden başlayarak mono/tek kültürü yaymaktadır. Kitle iletişim araçları, medya, popüler ve tüketim kültürü yoluyla toplumlar birbirine benzeştirilmektedir (Alan, S., 2018: 6). Küresel sermayenin egemenliği altında olan her türlü medya yerel kültürleri aşındırmaktadır. Medyanın içeriğine batılı yaşam tarzları, Amerikan ve Anglosakson kültürü hakimdir (Taylan - Arklan, 2008: 95). Yerel kültürlere küresel Amerikan medyası tek/ bir ideoloji, dünya görüşü şırınga etmektedir. Hem fiziki olmayan hem de zihni ve fiili bir işgal, sömürü söz konusudur (Vural, 2017: 417). İnsanlığın kadim birikimleri silindirle ezilmektedir. Duygu, düşünce ve ahlak düzeyinde ilgiler, hassasiyetler, algılar, anlayışlar, tercihler değiştirilmektedir. Günah ve

100

ayıp kuralları örselenmekte, zayıflamaktadır. Küresel kültürü taşıyan en önemli unsur medyadır.

Kültürel küreselleşme ile Batılı değerlere dayanan düşünce, ahlak, duygu, toplumsal, ailevi ilişki kalıpları bütün dünyaya yayılmıştır (Ahmadov, 2019: 39). Sosyal medya ve internet ile ilkeler, ahlaki anlayışlar da melez bir hale gelmiştir. Kültürel genlere, yapılara yapılan müdahaleler tepki uyandırmakta, yerel değerler ve kültürel yapılar da harekete geçmektedir.

Dürüstlük, adalet, ciddiyet, sadakat, ahlak, haya, edep gibi erdemler düşük düzeyde de olsa küreselleşme sürecinde yükselen değerlerdir. Nitekim, Almanya’da otomobili suya düşen yaşlıları kurtaran bir göçmen kahraman kabul edilmektedir. Cüzdanını unutarak havaalanında uçağı kaçırmakta olan iş adamına kredi kartını emanet veren göçmen taksicinin davranışı ve değerleri gazete manşetlerine konu olmaktadır. İş, spor, kültür, sanat, edebiyat, siyaset hayatında yaşanan olaylarla, önde gelen simaların, şirketlerin, kurum ve kuruluşların hayatları sosyal medya araçları yoluyla her yere çabucak ulaşmaktadır. Tanınan, bilinen erdemli ilkelere sahip olanların ahlaken tercih edildikleri, destek buldukları, diğerlerinin yadırgandığı görülmektedir. Örneğin, beğenilen bir spor adamının yanlış bir hareketi, amatör bir kamera ile yayılınca karizması çizilmekte, kariyeri etkilenmektedir. İnternet üzerinden bir alışveriş yapılacağından puanlama sistemleri oluşmuştur. Satıcıları dürüst, kaliteli, başarılı olmaya sevk etmektedir.

İnternet alışverişi geleneksel esnaf – müşteri ilişkilerini de ortadan kaldırılmıştır. Esnaf- müşteri ilişkisi sadece ürün değil bir kültürel alış-veriştir. İnsanların selamlaşmasını, tanışmasını, dayanışmasını, yardımlaşmasını, dertleşmesini, paylaşmasını gerçek anlamda sosyalleşmesini sağlar. Dolayısıyla internet bir yönüyle insanlar arası doğrudan ve sıcak iletişimi azaltan, sosyalleşmeyi zayıflatan sosyal medya egemenliğine yönelmiştir. Kültürel değerlerin çift taraflı yıpranması söz konusudur. Mono kültür sadece alışveriş ve ihtiyaçlar da değil, inanç, düşünce, duygu, vicdan dünyasını şekillendirecek içerikleriyle yayılmaktadır.

Mono/tek kültür değerleri ortadan kaldırmaktadır. Giyim kuşam, konut, yeme içme, eğlence, spor, turizm, sanat, aile anlayışı, yönetim tarzlarında bütün insanlığı tek bir boyuta, tek örnek-kültürle bütün insanlığı kapsamına almaktadır. Sınırsız tüketim,

101

çılgınlık derecesinde yeme-içme, alış-veriş, gezip eğlenme, cinsellik eğilimlerine toplumlar yönlendirilmiştir. (Duralı, 2000: 186-187).

Mono/tek kültür yeryüzüne hakim olduğunda insanlığın geleceği bunalıma, dünyanın geleceği tehlike ve felaketlere itilmektedir. Mono / tek kültür işgal ve istiladır. Fıtrata aykırıdır. Tarihte yaratılışa aykırı bütün hareketler, baskılar, işgaller dayatmalar geri tepmiştir. Nitekim liberal-kapitalist ve sosyalist kültür başarısız olmuştur, insanlık o kültürü reddetmiş, etmektedir. Küreselleşmenin egemen unsurları küresel kültürü bilinçli bir şekilde kadim değerlere aykırı olarak bina etmektedirler. İnsanlık buna direnecektir. Nitekim küreselleşme dalgası yerel kültürlerin inanç, düşünce, davranış açısından kendi değerlerine bağlılığı yanında kültürle ve geleneksel birikimlerini ortaya koyarak küresel kültüre karşı bir duruş sergilemektedir (Alan, S., 2018: 6).

İnsan için en önemli ve kapsamlı ilişkiler ağı internettir. Alışkanlıkları, düşünce, davranış kalıplarını, internet etkilemektedir. Yaşam kültürü değişmektedir. Damak tatları, cüzdana göre tercihler, mekanlar, desenler tümüyle değişime uğramaktadır. İnternetle kitle iletişim araçlarının içerikleri ve arka planlarında bulunan egemen kültürün rıza ile yerleştirdiği öğeler vardır (Taylan – Arklan, 2008: 91).

İnsanların zihni, değer yargıları, cebi, cüzdanı, ailesi, arkadaşları, sokağı, mahallesi, akrabası, komşuları, iş yeri, mensup olduğu, sempati, antipati duyduğu STK’lar, partiler, sendikalar, zevk, keyif alanları, eğlenceler hayatın her alanı artık internet üzerindedir. İnsan internetin ağına bağlanmıştır (Güney, 2017: 208). İnternetin, cep telefonlarının, tabletlerin, internet uyumlu televizyonların aileye girmesiyle çok küçük yaşta çocuklar da dahil bütün aile, dijital ağlara kapılmıştır. Bir taraftan yetişkinlerin kültür hayatını değiştiren internet, diğer taraftan büyüklerin yerleşik kültürlerini de etkilemektedir. Ağlar buluşma noktası olmuş, internette buluşanlar arasında ayrı bir kültür oluşmaktadır (Dağtaş - Yıldırım, 2015: 152).

Devlet kurumları, kuruluşlar, üniversiteler, şirketler, işletmeler, STK’lar, dini, fikri, ilmi merkezler, araştırmalar, kültür faaliyetleri, sosyal etkinlikler, turizm “hayata dair her şey” internet üzerindedir. İletişim, haber ve bilgi internettedir. Kültür iletişimle sağlanmaktadır. Birey ve toplum, kuşaklar arasında kültürün taşıyıcı gücü iletişimdir (Babacan, 2016: 32). Tanıma, tanışma, bilişme, için internet merkez olmuştur. Aidiyetler internetle oluşmakta, gelişmekte, sürmektedir. ABD de askeri amaçlar ve

102

güvenlik sebepleriyle geliştirilen internet kişiden aileye, aileden topluma, toplumdan devlete, devletten devletlere ve tüm insanlığa “viral” büyük bir ağın kurulmasını sağlamıştır. İnternet sitelerinde kullanılan uygulamalara, yapılan araştırmalara göre insanların tercihleri tespit edilmektedir, üretim süreçleri ona göre belirlenmektedir. İnternet yoluyla bilgi, reklam etkisini göstermekte, hızlı yayılmaktadır. Kültürel ürünler ekonomik amaçları taşımaktadır. İletişimle, ekonomi iç içedir (Taylan - Arklan, 2008: 93).

Okunması gereken makaleler, kitaplar, haberler, mesajlar, açıklamalar, beyanlar internet yoluyla verilmektedir. İletişim kültürü iletişim araçlarının ve içerikleri hazırlayanların elinde şekillenmektedir. İnternetin demokrasi kültürüne ve demokrasiye katkısı ise tartışılmaktadır (Karakulakoğlu, 2012: 37). İnternet yoluyla talepleri ileten, şikayet eden, düşünceleri ileten, takip eden, sonuç alan, sorgulayan insanlar yönetime katılımcı durumundadırlar. İnternet mesaj, bilgi depolama ve transferi, veri bankaları ve online kütüphanecilikle ilmi çalışmalara ve akademik hayata büyük katkılar sağlamaktadır (Held - McGrew, 2008: 24).