Demografik Değişkenlerine Göre Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algılarına

Araştırmanın beşinci alt problemi “Öğretmenlerin örgütsel sessizliklerine ilişkin algıları cinsiyet, branş, mesleki kıdem ve okulda çalışma süresi değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermekte midir?” biçiminde belirlenmişti. Bu alt probleme cevap vermek amacıyla, bağımsız iki örneklem t testi ve tek yönlü varyans analizinden yararlanılmış, elde edilen bulgular tablolar halinde sunulmuştur.

4.5.1. Örgütsel Sessizliğin Cinsiyet Değişkeni Açısından Değerlendirilmesine İlişkin Bulgular ve Yorumlar

Kadın ve erkek öğretmenlerin örgütsel sessizlik ve alt boyutlarına ilişkin algıları arasında istatistiksel açıdan bir farkın olup olmadığını belirlemek için yapılan bağımsız iki örneklem t testi sonuçları Tablo 4.8’de verilmiştir.

Tablo 4.8.

Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik ve Alt Boyutlarına İlişkin Algılarının Cinsiyete Göre Değişimini Gösteren Bağımsız İki Örneklem T Testi Sonuçları

Cinsiyet n Ortalama ss t p Cohen d

Razı Olma Sessizliği

Kadın 262 10.15 2.97 -2.615 .009* .24 Erkek 206 10.89 3.16 Savunma Sessizliği Kadın 262 8.71 2.77 -1.353 .177 - Erkek 206 9.06 2.91 Prososyal Sessizlik Kadın 262 18.98 3.82 .640 .523 - Erkek 206 18.75 3.89 Örgütsel Sessizlik Kadın 262 37.83 6.51 -1.479 .140 - Erkek 206 38.70 6.10 *p<.05

Tablo 4.8’e göre kadın ve erkek öğretmenlerin örgütsel sessizliğin savunma sessizliği ve prososyal sessizlik boyutlarına ve ölçeğin geneline ilişkin algıları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark belirlenemezken (p>.05); razı olma sessizliği boyutuna ilişkin algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur (p<.05). Buna göre, kadın ve erkek öğretmenlerin örgütsel sessizliğin savunma sessizliği ile prososyal sessizlik boyutlarına ve ölçeğin geneline ilişkin benzer algılara sahip oldukları söylenebilir. Savunma sessizliğinin kendini koruma ve prososyal sessizliğin iş arkadaşlarını ve çalıştığı örgütü koruma anlamına geldiği düşünülürse, öğretmenlerin aynı kültürle yetişmeleri benzer algılara sahip olmalarının nedeni olarak gösterilebilir.

Anlamlı farklılığın ortaya çıktığı razı olma sessizliği boyutunda ise ortalamalar dikkate alındığında, erkek öğretmenlerin ortalamalarının (X =10.89), kadın öğretmenlerin ortalamalarından ( X =10.15) daha yüksek olduğu görülmektedir. Buna göre erkek öğretmenlerin, kadın öğretmenlere göre daha çok razı olma sessizliği gösterdiği söylenebilir. Bu bulgu, erkek öğretmenlerin çalışma ortamlarındaki olay ya da durumlar hakkında daha kabullenici olduklarını gösterebilir. Cinsiyet değişkeninin öğretmenlerin razı olma sessizliği boyutuna ilişkin algıları üzerindeki etki düzeyini belirlemek amacıyla

hesaplanan Cohen d değerleri incelendiğinde; razı olma sessizliği üzerinde cinsiyet değişkeninin (.24) “düşük” etki büyüklüğüne sahip olduğu söylenebilir.

4.5.2. Örgütsel Sessizliğin Branş Değişkeni Açısından Değerlendirilmesine İlişkin Bulgular ve Yorumlar

Farklı branşlarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel sessizlik ve alt boyutlarına ilişkin algıları arasında bir farkın olup olmadığını belirlemek için yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçları Tablo 4.9’da verilmiştir.

Tablo 4.9.

Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik ve Alt Boyutlarına İlişkin Algılarının Branşa Göre Değişimini Gösteren Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Branş n Ortalama ss F p İkili

Fark η2

Razı Olma Sessizliği _{Sözel 77 11.05 3.07}

1.317 .268 - - Sayısal 139 10.52 2.98

Sınıf 130 10.33 3.28 Diğer 122 10.20 2.95 Savunma Sessizliği _{Sözel 77 9.51 2.89}

1.975 .117 - - Sayısal 139 8.94 2.81

Sınıf 130 8.61 2.88 Diğer 122 8.64 2.75 Prososyal Sessizlik _{Sözel 77 19.77 3.39}

1.650 .177 - - Sayısal 139 18.69 3.89

Sınıf 130 18.71 3.74 Diğer 122 18.70 4.14 Örgütsel Sessizlik _{Sözel 77 40.32 6.63}

3.700 .012* 1-3 1-4 .02 Sayısal 139 38.16 6.26 Sınıf 130 37.65 5.80 Diğer 122 37.54 6.57 *p<.05

Tablo 4.9’daki bilgiler incelendiğinde, farklı branşlarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel sessizliğin alt boyutlarından razı olma sessizliği, savunma sessizliği ve prososyal sessizlik boyutlarına ilişkin algıları bakımından anlamlı bir farklılık bulunamazken (p>.05), öğretmenlerin örgütsel sessizlik ölçeğinin geneline ilişkin algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık (p<.05) bulunmuştur. Buna göre sözel, sayısal, sınıf ve diğer gruplarında yer alan öğretmenlerin razı olma sessizliği, savunma sessizliği ve prososyal sessizlik boyutlarına ilişkin benzer algılara sahip oldukları söylenebilir. Bu

bulgu, öğretmenlerin branşları farklı olsa da çalışma ortamlarının ortak olmasından kaynaklanabilir.

Anlamlı farklılıkların ortaya çıktığı örgütsel sessizlik ölçeğinin genelinde bu farkın hangi grup ya da gruplar arasında olduğunu anlamak amacıyla yapılan Post Hock Tukey testi sonucunda sözel ders öğretmenleri ile sınıf öğretmenleri (I-J= 2.671, p= .017); sözel ders öğretmenleri ve diğer ders öğretmenleri (I-J=2.775, p=.014) arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Ortalamalar dikkate alındığında sözel ders öğretmenlerinin ortalamalarının ( X =40.32), sınıf öğretmenlerinin ( X =37.65) ortalamalarından daha yüksek olduğu görülmektedir. Buna göre sözel ders öğretmenlerinin, sınıf öğretmenlerine göre daha fazla örgütsel sessizlik davranışı gösterdiği söylenebilir. Bu durumun nedeni sınıf öğretmenlerinin görev yaptıkları okullarda daha uzun süreli vakit geçirdikleri için iletişimlerinin yoğun olmasıyla açıklanabilir. Ayrıca sözel ders öğretmenlerinin ortalamalarının (X =40.32), diğer ders öğretmenlerinin (X =37.54) ortalamalarından daha yüksek olduğu görülmektedir. Bir başka ifadeyle sözel ders öğretmenlerinin, diğer ders öğretmenlerine göre daha fazla örgütsel sessizlik davranışı gösterdiği söylenebilir. Bunun nedeni ise diğer ders öğretmenlerinin (beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, rehberlik, anasınıfı, meslek dersleri, teknoloji tasarım vb. öğretmenleri) okullarda yapılan etkinliklere aktif katılımları sonucu iletişimlerinin çalışma arkadaşlarıyla daha yoğun olmasından kaynaklanabilir. Branş değişkeninin örgütsel sessizlik üzerindeki etki düzeyini belirlemek için hesaplanan eta-kare değerine (η²=.02) göre öğretmenlerin branş değişkeni, örgütsel sessizlik davranışları üzerinde “küçük” etki düzeyine sahiptir.

4.5.3. Örgütsel Sessizliğin Kıdem Değişkeni Açısından Değerlendirilmesine İlişkin Bulgular ve Yorumlar

Farklı kıdem gruplarındaki öğretmenlerin, örgütsel sessizlik ve alt boyutlarına ilişkin algıları arasında bir farklılığın olup olmadığını belirlemek için yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçları Tablo 4.10’da verilmiştir.

Tablo 4.10.

Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik ve Alt Boyutlarına İlişkin Algılarının Kıdeme Göre Değişimini Gösteren Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Mesleki Kıdem n Ortalama ss F p İkili Fark η2

Razı Olma Sessizliği 1-10 yıl 156 10.28 2.98

.809 . 446 - - 11-20 yıl 155 10.44 3.07

21 yıl ve üzeri 157 10.71 3.17 Savunma Sessizliği _{1-10 yıl 156 9.05 2.74}

.589 . 555 - - 11-20 yıl 155 8.83 3.00

21 yıl ve üzeri 157 8.71 2.77 Prososyal Sessizlik _{1-10 yıl 156 19.11 3.82}

.484 .617 - - 11-20 yıl 155 18.82 3.84

21 yıl ve üzeri 157 18.70 391 Örgütsel Sessizlik _{1-10 yıl 156 38.44 6.25}

.150 .861 - - 11-20 yıl 155 38.08 6.61

21 yıl ve üzeri 157 38.12 6.19

*p<.05

Tablo 4.10’daki bilgiler incelendiğinde, kıdem değişkenine göre öğretmenlerin örgütsel sessizliğin razı olma sessizliği, savunma sessizliği ve prososyal sessizlik boyutlarına ve ölçeğin geneline ilişkin algıları bakımından anlamlı bir farklılık bulunamamıştır (p>.05). Bu bulgulara göre, öğretmenlerin kıdem değişkeninin örgütsel sessizliğin razı olma sessizliği, savunma sessizliği ve prososyal sessizlik boyutlarına ve örgütsel sessizliğin geneline ilişkin tutum ve davranışlarına etki etmediği söylenebilir. 4.5.4. Örgütsel Sessizliğin Okulda Çalışma Süresi Değişkeni Açısından Değerlendirilmesine İlişkin Bulgular ve Yorumlar

Okulda farklı çalışma sürelerine sahip öğretmenlerin, örgütsel sessizlik ve alt boyutlarına ilişkin algıları arasında bir farklılığın olup olmadığını belirlemek için yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçları Tablo 4.11’de verilmiştir.

Tablo 4.11.

Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik ve Alt Boyutlarına İlişkin Algılarının Okulda Çalışma Süresine Göre Değişimini Gösteren Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Okulda Çalışma

Süresi n Ortalama ss F p İkili Fark η2

Razı Olma Sessizliği 1-5 yıl 310 10.33 3.08 1.107 .331 - - 6-10 yıl 96 8.80 2.77 11 yıl ve üzeri 62 18.98 3.71 Savunma Sessizliği 1-5 yıl 310 8.80 2.77 .364 .695 - - 6-10 yıl 96 9.08 3.20 11 yıl ve üzeri 62 8.82 2.56 Prososyal Sessizlik 1-5 yıl 310 18.98 3.71 .676 .509 - - 6-10 yıl 96 18.47 4.18 11 yıl ve üzeri 62 19.00 4.02 Örgütsel Sessizlik 1-5 yıl 310 38.11 6.08

.159 .853 - - 6-10 yıl 96 38.34 7.10

11 yıl ve üzeri 62 38.56 6.45

*p<.05

Tablo 4.11’deki bilgiler incelendiğinde, okulda çalışma süresi değişkenine göre öğretmenlerin örgütsel sessizliğin razı olma sessizliği, savunma sessizliği ve prososyal sessizlik boyutlarına ve ölçeğin geneline ilişkin algıları bakımından anlamlı farklılık bulunamamıştır (p>.05). Bu bulgulara göre bulundukları okulda farklı çalışma sürelerine sahip öğretmenlerin örgütsel sessizliğin razı olma sessizliği, savunma sessizliği ve prososyal sessizlik boyutlarına ve ölçeğin geneline ilişkin benzer algılara sahip oldukları söylenebilir. Bu bulgunun nedeni de öğretmenlerin çalışma ortamlarının ortak olması olarak gösterilebilir.

4.6. Demografik Değişkenlerine Göre Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşme Algılarına