Ülke içi gelir eflitsizli¤inin temel göstergelerinden biri olan Gini katsay›s›, dünya genelinde ülke içi gelir eflitsizliklerinin ülkelere göre de¤iflen genifl bir yelpazeye yay›lm›fl oldu¤unu göstermektedir. 2010 y›l› Dünya Bankas› gelir da¤›l›m›
verileri-S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
2
ne göre, ülke içi gelir eflitsizlikleri yelpazesinde 0,23 Gini katsay›s› ile Danimarka ve ‹sveç en düflük eflitsizlikle yer al›rken 0,74 Gini katsay›s› ile Namibya en yük-sek eflitsizli¤e sahip ülke olarak yer almaktad›r. Dünya genelinde gelir eflitsizli¤ini aç›klaman›n yolu ülke içi gelir eflitsizliklerinin oluflturdu¤u yelpazenin iki ucunda-ki ülkelerden örnekler vermekten daha çok, ülke içi gelir eflitsizliklerinin ülkeler aras›nda neye göre de¤iflti¤ini aç›klamak olmal›d›r.
Tablo 5.5’te 127 ülkeye ait ülke içi gelir eflitsizli¤i gözleminin ülkelerin geliflmifl-lik düzeyine göre da¤›l›m› görülmektedir. Conference Board of Canada (2011) ülke-leri ülke içi Gini katsay›s›n›n büyüklü¤üne göre grupland›rmak amac›yla dört ayr› ül-ke içi eflitsizlik aral›¤› oluflturmufltur. Buna göre 0,20 - 0,29 aras› “düflük eflitsizlik”, 0,30-0,39 aras› “orta eflitsizlik”, 0,40-0,49 aras› “yüksek eflitsizlik” ve 0,50’nin üzeri
“çok yüksek eflitsizlik” olarak tan›mlanm›flt›r. Tablo 5.5’te Dünya Bankas›’n›n gelifl-mifllik düzeyine göre grupland›rmas› esas al›narak farkl› geliflgelifl-mifllik düzeyindeki ül-kelerin, tan›mlanm›fl gelir eflitsizli¤i dilimlerine göre da¤›l›m› incelenmektedir.
Ülke içi gelir eflitsizliklerinin ülkelerin geliflmifllik düzeyine göre da¤›l›m›, Kuz-nets’in ters-U hipotezinido¤rulayan sonuçlar ortaya koymaktad›r. Ülkeler ara-s›nda düflük gelirli ülkeler daha çok orta ve yüksek eflitsizlik grubunda yer al›rlar-ken alt-orta gelirli ve üst-orta gelirli ülkelerin yüksek ve orta eflitsizlik grubunda yo¤unlaflt›klar›, yüksek gelirli ülkelerin ise orta ve düflük eflitsizlik grubunda top-lanm›fl olduklar› görülmektedir. Gelir eflitsizli¤i en düflük ülkeler yüksek gelirli ül-keler iken eflitsizli¤in en yüksek oldu¤u ülül-keler orta gelirli ülül-kelerdir. Orta gelirli ülkeler aras›nda alt-orta gelirli ülkelerin a¤›rl›kl› olarak çok yüksek eflitsizlik ve yüksek eflitsizlik ile temsil edilen ülkeler oldu¤u dikkat çekmektedir.
Tablo 5.6’da 127 ülkeye ait, Gini katsay›s› ile ölçülen ülke içi gelir eflitsizlikleri-nin ülkelerin co¤rafi konumlar›na göre da¤›l›m› görülmektedir. Buna göre düflük eflitsizlikteki ve orta eflitsizlikteki ülkelerin a¤›rl›kla Avrupa ve Orta Asya bölgesin-de; yüksek eflitsizlikteki ülkelerin Sahra Alt› Afrika’da; çok yüksek eflitsizlikteki ül-kelerin ise Latin Amerika ve Karayipler bölgesi ile Sahra Alt› Afrika’da toplanm›fl ülkeler oldu¤u görülmektedir.
Yüksek Gelirli Ülkeler
Üst-Orta Gelirli Ülkeler
Alt-Orta Gelirli Ülkeler
Düflük Gelirli Ülkeler
Say› % Say› % Say› % Say› %
Düflük Eflitsizlik
Gini: 0,20-0,29 14 48,3 3 10,0 1 2,8 1 3,1
Orta Eflitsizlik
Gini: 0,30-0,39 15 51,7 8 26,7 11 30,5 14 43,8
Yüksek Eflitsizlik
Gini: 0,40-0,49 0 0 11 36,6 14 38,9 13 40,6
Çok Yüksek Eflitsizlik
Gini: 0,50-+ 0 0 8 26,7 10 27,8 4 12,5
Toplam 29 100,0 30 100,0 36 100,0 32 100,0
Tablo 5.2
Ülke ‹çi Eflitsizliklerin Ülkelerin Geliflmifllik Düzeylerine Göre Da¤›l›m›
Kaynak: Wold Bank, World Development Indicators Data Base verilerinden
yararlan›larak haz›rlanm›flt›r.
Kuznets’in Ters-U Hipotezi:
Ekonomik kalk›nma sürecinde ekonomik büyüme ile artan gelir eflitsizli¤inin ekonomik kalk›nma sürecinin ilerleyen aflamalar›nda büyüme ile azalaca¤›n› öngören Kuznets taraf›ndan tan›mlanm›fl hipotezdir.
Tablo 5.7, 1990’l› y›llar›n ilk yar›s› ile 2000’li y›llar aras›nda karfl›laflt›r›labilir veri-leri elde edilebilen 110 ülkenin Gini katsay›s› ile ölçülen ülke içi gelir eflitsizlikveri-leri- eflitsizlikleri-nin ne yönde geliflti¤ini göstermektedir. Tablo 5.7 ayn› zamanda, ülke içi gelir eflit-sizli¤i de¤iflen ülkelerin hangi geliflmifllik düzeyinde olduklar›n› da incelemektedir.
Tablo 5.7’deki rakamlar 110 ülkenin 50’sinde bu dönem zarf›nda gelir
eflitsizli-¤inin artt›¤›n› göstermektedir. Ayn› dönemde 110 ülkenin sadece 39’unda ülke içi gelir eflitsizli¤i azalm›flt›r. Ülke içi gelir eflitsizli¤i de¤iflmeyen ülke say›s› ise 21’dir.
Tablo 5.7: Dünyada 1990-2010 Döneminde Ülke ‹çi Eflitsizli¤i Artan, Azalan Ve De¤iflmeyen Ülkelerin Geliflmifllik Düzeyine Göre Da¤›l›m›
Tablo 5.7 incelendi¤inde dünyada ülke içi gelir eflitsizli¤i artan ülkelerin yük-sek gelirli ülkeler grubunda gelir eflitsizli¤i azalan ülkelerin ise a¤›rl›kla alt-orta ge-lir grubunda yer ald›klar› görülmektedir. Gege-lir eflitsizli¤i de¤iflmeyen ülkeler ise a¤›rl›kla yüksek ve düflük gelir gruplar›na da¤›lm›fl durumdad›r.
Tablo 5.7’yi son yirmi y›ll›k dönemde gelir eflitsizli¤i artan, azalan ve de¤iflme-yen ülkelerin hangi geliflmifllik düzeyindeki ülkeler olduklar›na bakarak da yorum-layabiliriz. Buna göre yaklafl›k son yirmi y›ll›k dönemde ülke içi gelir eflitsizlikleri a¤›rl›kl› olarak alt-orta gelirli ülkeler aras›nda azalm›fl di¤er tüm gelir gruplar›nda-ki ülkeler aras›nda artm›fl durumdad›r.
Dünyada ülke içi gelir eflitsizli¤indeki de¤iflimin dünya genelindeki gelir da¤›-l›m› üzerindeki sonuçlar›n› 110 ülkeden örneklerle de aç›klayabiliriz. Buna göre
Düflük Eflitsizlik
Orta Do¤u ve Kuzey
Afrika 0 0 6 12,8 2 5,0 0 0
Latin Amerika ve
Karayipler 0 0 0 0 9 22,5 11 55,0
Kuzey Amerika 0 0 2 4,3 0 0 0 0
Avrupa & Orta Asya 18 90,0 20 42,6 5 12,5 0 0
Toplam 20 100,0 47 100,0 40 100,0 20 100,0
Tablo 5.3
Yüksek Gelir Grubu 16 32,00 6 15,38 6 28,57 28
Üst Orta Gelir Grubu 12 24,00 10 25,65 4 19,04 26
Alt Orta Gelir Grubu 12 24,00 14 35,89 5 23,81 31
Düflük Gelir Grubu 10 20,00 9 23,07 6 28,57 25
Eflitsizli¤e Göre Ülkeler Toplam› 50 100,00 39 100,00 21 100,00 110 Tablo 5.4 haz›rlanm›flt›r.
dünya nüfusunun %69’u Çin, Hindistan, Rusya ve ABD gibi gelir eflitsizli¤i artm›fl olan 50 ülkede; dünya nüfusunun %29’u gelir eflitsizli¤i azalalm›fl olan Brezilya ve Meksika, Pakistan ve Türkiye gibi 39 ülkede yaflamaktad›r. Dünya nüfusunun %2’si ise ‹rlanda, Japonya, Hollanda ve G. Kore gibi ülke içi gelir eflitsizli¤i istikrarl› olan 21 ülkelerde yaflamaktad›r.
Dünyada çok yüksek gelir eflitsizli¤i göstermekte olan Bolivya, Ekvador, Para-guay, Botswana, Kolombiya, Peru ve Zambiya’da ülke içi gelir eflitsizli¤i artarak daha da derinleflmifltir. Düflük gelir eflitsizli¤i ile bilinen yüksek gelirli Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Almanya, Norveç, Slovak Cumhuriyeti,
‹sveç gibi baz› ülkelerde de ülke içi gelir eflitsizlikleri artm›flt›r. Bununla birlikte yüksek gelir eflitsizli¤i ile bilinen Brezilya, fiili, Bolivya, Gutemala, Nikaragua, Pa-nama gibi ülkelerde ülke içi gelir eflitsizli¤i azalm›flt›r.
Dünyada 1990’lar›n bafllar› ile 2000’li y›llar aras›nda gelir eflitsizli¤i artan ülke-lerin say›s› eflitsizli¤i azalan ülkeülke-lerin say›s›ndan fazlad›r. Ayn› zamanda gelir eflit-sizli¤i artan co¤rafyadaki nüfus da gelir efliteflit-sizli¤i azalan co¤rafyadaki nüfustan fazlad›r. Bu iki bulgu dünyada ülkeler aras›ndaki gelir eflitsizli¤i 2000’li y›llarla bir-likte azalmaya bafllam›fl olsa da 1990’l› y›llardan günümüze ülke içi gelir eflitsizlik-lerinin artmakta oldu¤unu göstermektedir.
Dünya’da genel olarak gelir eflitsizli¤i ne yönde geliflmektedir? Milanovic’in Gini katsay›s›
ölçütünü esas alarak de¤erlendiriniz.