Dünya’da Mobil Bankacılık

Mobil bankacılık, müşterilerle bankalar arasındaki mesafeyi kaldırarak kullanıcılara büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Dünyanın birçok yerinde mobil bankacılık, bankacılık altyapısı olmayan ya da az olan özellikle uzak ve kırsal alanlarda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu ülkelerin çoğunda, bankalar ve şubeleri yalnızca büyük şehirlerde ya da belli bölgelerde bulunmaktadır. Bu nedenle müşterilerde bankaya ulaşmak için yüzlerce kilometre yürümek zorunda kalmaktadır. Örneğin İran, Guatemala ve Meksika gibi ülkelerde müşteriler yerel mobil ağlar üzerinden mobil bankacılığa ulaşabilmektedir (Khraim vd., 2011: 97). Ayrıca gelişmiş ülkelerde mobil bankacılığın yaygın olmasının nedeni ise teknolojinin etkin şekilde kullanılmasıdır.

Mobil bankacılık, dünyada ilk olarak 1990’lı yılların sonlarına doğru Alman şirketi Paybox ile Deutsche Bank’ın birlikte sunduğu hizmetle ortaya çıkmıştır.

Başlangıçta Almanya, İspanya, İsveç, Avusturya ve Birleşik Krallık gibi gelişmiş Avrupa ülkelerinde kullanılmış ve test edilmiştir. Gelişmekte olan ülkeler arasında ise ilk defa Kenya’da 2007 yılında metin tabanlı (mesaj) mobil bankacılık hizmeti olan M- Pesa kullanılmaya başlanmıştır. M-Pesa, 2012 yılında Kenya’da 7 milyondan fazla kullanıcıya ulaşmıştır (Shaikh ve Karjaluoto, 2015: 130).

KMPG araştırma şirketi tarafından 2015 yılında hazırlanan mobil bankacılık raporuna göre dünyada mobil bankacılığı kullananların sayısı 2013 yılında 600 milyon’dur. Bu rakam 2014 yılında 800 milyona ulaşmıştır. 2017 yılında ise kullanıcı sayısının 1 milyar kişi olması ve 2019 yılında bu rakamın 1 milyar 800 milyona ulaşması beklenmektedir (Global Trends and Their Impact on Banks: Mobile Banking, 2015).

ABD’de 2007 yılında İ-Phone’un piyasaya sürülmesiyle birlikte mobil bankacılıkta popularitesini artırmıştır. ABD’li banka müşterileri Apple’ın getirdiği bu yenilikle mobil yaşam tarzına alışmaya başlamış ve bankacılık faaliyetlerinde bunu yeniden keşfetmişlerdir. ABD’nin önde gelen bankalarından Citicorp, Chase ve Bank of America gibi bankalar bu yeniliğin öncüleri olmuştur. Bu bankalar İ-Phone, İ-Pad, Android ve Blackberry için banka uygulamalarını hazırlamakta ve müşterilerine bu hizmetleri sunmaktadır (www.comscore.com, 2017). Mobil bankacılık kullanımının her geçen gün arttığı ABD’de 2009 yılında 36 milyon, 2011 yılında 57 milyon, 2013 yılında 79 milyon ve 2016 yılında 111 milyon aktif mobil banka kullanıcısı bulunmaktadır. ABD’de 2011 yılından 2016 yılına kadar mobil bankacılık kullanıcı sayısı yaklaşık 3 kat artış göstermiştir (www.statista.com, 2017).

ING Bank tarafından 2016 yılında Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Almanya, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Polonya, Romanya, İspanya, Türkiye, Birleşik Krallık, ABD ve Avustralya’da "Mobil Bankacılığın Dünyası" konulu bir araştırma gerçekleştirilmiştir. 15 ülkede yapılan araştırma raporuna göre insanlar bankacılık, alışveriş ve ödemelerde mobili giderek daha fazla tercih eder konuma gelmişlerdir. Elde edilen sonuçlar, 2015 yılında Avrupa’da mobil cihaz kullanıcılarının %41’inin mobil bankacılığı kullandığını ve 2016 yılında bu oranın %47’ye yükseldiğini göstermektedir. İncelenen ülkelerde mobil bankacılık hizmetleri ve teknolojilerinin kullanımının sonucu olarak para yönetimi en az %50 oranında gelişmiştir. 2015 ve 2016

yıllarında mobil cihazlarla kullanılabilen mobil ödeme uygulamalarının dünya genelinde yaygınlaşması ve bu uygulamaların kullanım kolaylığı sunması önemli bir gelişmedir. 2015 yılında, Avrupa’da mobil cihaz sahiplerinin %33’ü mobil ödeme uygulamasını kullanırken, bu oran 2016 yılında %40’a ulaşmıştır (ING Bank Uluslararası Mobil Bankacılık Araştırma Raporu, 2016).

Tablo 2.3’te Mayıs 2017 itibariyle Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Almanya, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Polonya, Romanya, İspanya, Türkiye, Birleşik Krallık, ABD ve Avustralya ülkelerinde çeşitli mobil cihazlar üzerinden mobil bankacılığa en az 1 kez giriş yapanların oranı gösterilmektedir. Tablo’ya göre Avrupa genelinde akıllı telefon sahiplerinin %57, tablet sahiplerinin %50’si bu cihazlarla en az 1 kez mobil bankacılığı kullanmıştır. Tablo’da belirtilen ülkeler arasında en fazla Türkiye’de yaşayan akıllı telefon sahiplerinin %80 ve tablet sahiplerinin %63’ünün en az 1 kez bu araçlarla mobil bankacılığı kullandığı görülmektedir. Türkiye’ye en yakın ülkeler ise Polonya ve ABD’dir. Avrupa ortalamasına en yakın ülke ise Birleşik Krallık’tır.

Tablo 2.3: Sahip Olunan Cihaza Göre Mobil Bankacılık Kullanma Oranı Akıllı Telefon Tablet Mobil Telefon

Avrupa Ortalaması %57 %50 %18 Türkiye %80 %63 %32 Polonya %65 %59 %26 ABD %65 %55 %20 İspanya %64 %47 %26 Hollanda %64 %42 %13 Çek Cumhuriyeti %58 %44 %19 Fransa %57 %55 %17 Birleşik Krallık %57 %46 %11 Avustralya %55 %48 %14 Romanya %53 %38 %15 Belçika %53 %43 %14 İtalya %49 %48 %14 Avusturya %47 %49 %13 Lüksemburg %43 %46 %12 Almanya %38 %41 %9

İngiliz Bankalar Birliği’nin (British Bank Association-BBA) Temmuz 2017 yılında yayınladığı bir rapora göre, İngiltere’de geçen yıla oranla bireylerin banka hesaplarını yönetmek için mobil uygulamaları daha fazla kullandığı belirtilmektedir. Bir önceki yıla göre mobil bankacılık kullananların sayısı %57 oranında artış göstermiştir. İngiltere’de 2012 yılından 2017 yılına kadar mobil bankacılık uygulamalarını kullananların sayısı %354 artmış, uygulamalar üzerinden cari hesaplara erişim oranı ise %21’den %61’e çıkmıştır. İngiltere’de 2015 yılında aktif mobil bankacılık uygulamasını kullananların sayısı 17.6 milyon’dan 2016 yılı sonu itibariyle 19.6 milyon’a çıkmıştır. Bu sayı yetişkin İngiliz nüfusunun %37’sine karşılık gelmektedir. 2015 yılında banka müşterileri mobil araçları kullanarak 895 milyon kez banka hesabına giriş işlemi gerçekleştirmiştir. Bu sayının 2020 yılında 2.3 milyar’a ulaşması beklenmektedir. İngiltere’de mobil bankacılık uygulamalarını kullananların çoğu kredi kartı işlemleri, mevduat hesabı takibi ve yatırım hesabı gibi geniş bir hizmet yelpazesinden faydalanmaktadır (www.bba.org.uk, 2017).

Günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde bankalar 4 şekilde m- bankacılık hizmeti sunmaktadır. Bu hizmetler; hesap bilgisini içeren akıllı telefonlara indirilebilen mobil uygulamalar, internet erişimi olan mobil ya da herhangi bir akıllı telefonla mobil internet tarayıcıları, tabletlere indirilebilen uygulamalar ve kısa mesaj (SMS)’dır. Bu hizmetlerden ilk üçünün kullanımı için mobil araçlarda internet bağlantısı gerekliyken, kısa mesaj GSM ağı üzerinden hizmet sunmaktadır (Shaikh ve Karjaluoto, 2015: 131-132). Dünyada mobil bankacılığın kullanımının giderek yaygınlaşması müşterilere finansal işlemlerin takibi ve yönetimi için büyük kolaylık ve yenilikler sunmaktadır. Bankalarda müşterilerin istek ve ihtiyaçlarında yaşanan bu değişime ayak uydurmak için mobil bankacılık gibi hizmetlerini çeşitlendirerek ve genişleterek çalışmalarını sürdürmelidir.