Çalışma kapsamında incelenecek her iki ülke her ne kadar üniter yapılı devletler olsalar da, yerel yönetimler alanındaki reform süreçlerinde geçirdikleri değişimin devlet yapılarında ne yönde bir evrime neden olduğunu daha kolay kavrayabilmek adına bu başlık altında federal yapılı devlet sistemlrinin ve çeşitlerinin açıklanması uygun bulunmuştur. Çünkü, üniter ve federal yapılı devletler her ne kadar temelde farklı yönetim felsefelerinin gerçekteki izdüşümü olsalar da, ÇC gibi üniter devletlerde, yerel yönetimler reformu sürecinde bölge yönetimlerinin bir yerel yönetim birimi olarak ortaya çıkması bu açıklamayı zorunlu kılmıştır. ÇC'de bölge yönetimleri bir üst yerel yönetim basamağı (higher-territorial self-government units) olarak ortaya çıkmıştır ve idari yerinden yönetim mekanizmasının bir parçası olarak üniter devlet yapısını zedeleyen bir kimlik taşımamaktadırlar. Bölge yönetimleri yönetsel alanlarının büyük olması, kapsadıkları bölge içinde birden fazla ilin, ilçenin, kasabanın ve bu yerleşim birimleriyle ilintili olarak birden fazla belediyenin olması sebebiyle, hiyerarşik
açıdan bir basamak üstte yer alan bir yerel yönetim birimi olarak algılanmaktadırlar. Bu algı, doğru bir algı olmakla birlikte, bölge yönetimleri zaman zaman federal devletler içerisinde yer alan bir siyasal yerinden yönetim biriminin örneği olan "federe devlet"ler ile karıştırılmaktadırlar. Federe devletler, kapsadıkları coğrafi alan, yerleşim birimleri ve yönetsel birimler açısından bölge yönetimlerine benzeseler de, temelde, en başta belirtildiği gibi farklı bir yönetim felsefesinin ürünüdürler ve ülke egemenliğini ve kamu hizmetlerinin sunumunu, yerelde hem siyasal hem yönetsel hem de yargısal anlamda, dış politika, dış savunma gibi alanlar dışında federal devletle tümüyle paylaşabilirler. Bu nedenle, özetle açıklanmaya çalışılan bu ayrımın, daha da netleştirilebilmesi için aşağıda yer alan başlıklar altında federal devlet sistemlerinin açıklanmasına gereksinim duyulmuştur.
Birleşik yapılı devletler içerisinde en bilinen devlet türü federal yapılı devletlerdir. Federal devleti oluşturan birden çok “federe” devlet bulunur. Federe devletler, federal devletin siyasi ve idari yetkilerini özerk bir biçimde kullanırlar. Öyle ki; her bir federe devletin kendi yasama ve yürütme organları bulunur. Kendi yasama organlarında çıkardıkları yasaları kendi yargı organlarının işleyişinde kullanmakta özgürdürler. Federal devletlerde, genellikle federal düzeyde iki adet meclis bulunur. Her federe devletin kendi meclisinin yanı sıra, federal başkentte, her biri federe devletten seçilerek gelen üyelerin oluşturmuş olduğu bir meclis ve yine her bir federe devleti eşit derecede temsil eden üyelerden oluşan bir ikinci meclis bulunmaktadır. A.B.D. özelinde bu meclislerden ilkine “Temsilciler Meclisi” ikincisine ise “Senato” denir. Her iki meclisin birleşmesinden oluşan büyük meclise ise “Kongre” adı verilir. Federal devletlerde, devletin özel sektöre devredilemeyen asli ve sürekli görevlerinden olan dış politika, dış savunma, genel ekonomik politikalar ve kısmen adalet (Yüksek Mahkeme) görevleri bizzat federal devletin kendisi tarafından yerine getirilir. Her bir üye devlet veya federe devlet bu politikaların belirlenmesinde ve uygulanmasında federal başkent ile ortak adım atmak durumundadırlar. Fakat bunun yanı sıra eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, iç güvenlik gibi kamu politikalarının belirlenmesinde ve uygulanmasında önceden belirlenmiş olan federal standartlar içerisinde kalmak kaydıyla federe devletlere büyük oranda özerklik tanınmıştır. Fakat yine de federe devletlerin özerkliği federal meclisin bu konuda çizmiş olduğu sınırlarla sınırlıdır (Batal, 2010, s. 7).
Federal devletlerin halen varlığını sürdüren örnekleri sıralanacak olursa; Amerika Birleşik Devletleri, Rusya Federasyonu ve Federal Almanya Cumhuriyeti sayılabilir.
Federal devletler de her ne kadar işleyişleri aynı mantık temelinde de olsa bazı öğelerinden ötürü kendi aralarında çeşitlilik göstermektedirler. Bunlar sıralanacak olursa;
1.1.2.1. Kişisel Birlik
Bu tür devlet birlikleri genellikle bir hükümdarın veya yöneticinin şahsi özelliklerine dayandırılarak tesis edilen, genellikle resmi anlaşmalara dayanmayan ve günümüzde de örneği kalmayan bir birlik türüdür. Bu birliklerin devamlılığı genellikle birliğin kurulmasını sağlayan kişinin hayatı ile sınırlı kalmaktadır. Geçmişteki örneklerine bakıldığında; 1815- 1890 yılları arasında Hollanda ile Lüxemburg arasındaki birlik ile 1885-1908 yılları arasında Belçika ile Kongo Cumhuriyeti arasındaki birlik buna örnek gösterilebilir (Öztekin, 2010(b), s. 59).
1.1.2.2. Gerçek Birlik
Gerçek birlik devlet sisteminin kişisel birlik devlet sisteminden en büyük farkı, ülkelerarası oluşturulan bu birliğin hukuki bir dayanağının bulunması yani bir anlaşmaya dayanmasıdır. Bu anlamda, iki ayrı devlet hükümet başkanları ya da devlet başkanları nezdinde bir araya gelerek hukuki bir birlik oluştururlar. Bu birlikten amaç; devletlerin iç işlerinde serbest olması, fakat dış ilişkilerde ve üçüncü devletlere karşı olan sorumluluklarda ortak davranılmasıdır. Yakın geçmişte 1818-1905 yılları arasında İsveç ve Norveç’in oluşturmuş olduğu birlik ile 1867-1918 yılları arasında Avusturya ve Macaristan arasında oluşturulan birlik buna örnektir (Öztekin, 2010(b), s. 59).
1.1.2.3. Konfederasyon
Konfederasyonlar, kendi iç işlerinde ve dış işlerinde tamamen serbest; fakat genellikle dış savunma konusunda ortaklıkta bulunmak amacıyla kurulan birlik türüdür. Konfederasyon tipinde devlet örgütlenmeleri mevcut devletler sistemi içerisinde pek karşılaşılan bir devlet sistemi değildir. Konfederasyonda aslında tüm yetki yine üye devletlerde toplanmaktadır. Üye devletler konfederasyona üye oldukları halde diplomatik ilişkilerinde özgür davranırlar. Tek başlarına bir üçüncü devlete savaş dahi ilan edebilirler. Sadece birbirlerine karşı saldırmazlık paktı benzeri bir anlaşma imzalayarak bu eylemlerini birbirlerine karşı sınırlandırırlar.
Konfederasyonda bir vatandaşlık söz konusu değildir. Dolayısıyla konfederasyon üye devletlerin toplamından oluştuğu için belirli tek bir ulusu da yoktur. Konfederasyonda üye devletlerin eşit temsilcilerinden oluşan en yetkili ve sorumlu organ ortak meclistir. Bu mecliste kararlar üye devletlerin oy birliği ile alınır ve yine her bir devletin kararları veto etme hakkı bulunmaktadır. Alınan kararlar üye devletlerin hükümetlerince uygulanarak hayata geçirilirler. Tarihte İsviçre (1848) ve Germen (1871) konfederasyonlarında olduğu gibi federasyona dönüşme olgusuna sıkça rastlanmaktadır (Öztekin, 2010(b), s. 59-60).