BİTLİS İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ STRATEJİ PLANI Politikaları, Stratejileri ve Planları

Bugün yenilenebilir enerji üretimi ve kullanımının olması gerekenden çok daha geride olması bu alanda yenilenebilir enerji politikalarını içeren kapsamlı bir planın henüz oluşturulmamış olmasından kaynaklanmaktadır (Koua, Koffi, Gbaha ve Touré, 2015). Ülkemizde Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) adlı kuruluş 2011 yılında Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı çatısı altında faaliyet göstermeye başlamıştır. YEGM’ nin kurulması ile yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanında çalışmalar, analizler, projeler hazırlanması ve yerel yönetim ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapılarak pilot sistemler geliştirmesi amaçlanmış buna rağmen 2014 yılına kadar GES ve RES’ lerde üretim kapasitesinde ciddi artışlar meydana gelmemiştir. 2014 yılına gelindiğinde ise gerek özel gerekse devlet teşvikleri ile yenilenebilir enerji kaynakları alanına yatırımlar arttırılmıştır. Ülke genelinde sunulan bu teşvik programları olumlu olmakla birlikte yasal düzenleme ve taslaklar yetersiz kalmaktadır.

Örneğin YEGM çalışmalarına aktif ve verimli yerel yönetim katılımı sağlanamadığından Bitlis gibi güneş enerjisi potansiyeli ortalamanın üzerinde olan bir ilde bile güneş enerjisi yatırımları yetersiz kalmıştır.

Özellikle Bitlis ili için hazırladığımız stratejik plan ile yenilenebilir enerji potansiyelinin etkin, verimli ve minimum maliyetli bir şekilde işlenmesi ve gerek şehrin gerekse bölgenin enerji anlamında kendi kendine yetecek hale gelebilmesi için öneriler yer almaktadır.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Çalışmamızın bu kısmında Bitlis ili için yenilenebilir enerji kalkınmasına yönelik öneri ve sonuçlar maddeler halinde verilmiştir:

 Veriler ışığında ortaya konan güneş enerjisinden ve biokütleden elektrik üretim potansiyeli yüksek olan Bitlis için daha fazla araştırma çalışmasının desteklenmesi ve yapılması gerekmektedir.

 Bu çalışmaların araştırılarak uygulanabilmesi için finansal destek şarttır. Bu anlamda bölge kalkınma ajansları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, yerel yönetimler ve endüstrinin işbirliği vazgeçilmezdir. Yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapmak isteyen kişi ve kurumları destekleyici

111

proje ve tasarım işlerini yerel kaynaklarla gerçekleştirebilecek devlet bünyesinde ve bölgesel faaliyet gösteren proje destek ünitelerinin açılması gerekmektedir.

 Ulusal ajansların haricinde uluslar arası ajansların desteği, bu alanda başarılı sonuçlar almış ülkelerin danışmanlıkları dâhilinde çok ortaklı projelerle verimli çalışmalar ortaya konmalıdır.

 Rüzgâr enerjisi potansiyeli güneş enerjisi potansiyeline oranla düşük olmakla birlikte belli bölgelerdeki yüksek potansiyel düşük maliyetli projelerde değerlendirilmeye değer bulunmuştur. Bu kapsamda özellikle yüksek rüzgâr hızına sahip üniversite yerleşke alanı değerlendirilerek bir ilk örnek proje yapılarak sonuçları detaylı bir şekilde incelenmelidir.

 HES üretim potansiyeli önemli ölçüde olmakla birlikte şehirleşmeye ve Sera Gazı etkisine bağlı sıcaklık değişimlerinden kaynaklı debi düşüşü ve su havzalarının seviyelerinin azalması sebebiyle HES’

ler sürdürülebilir enerji kaynakları arasından çıkarılarak yeni HES projelere yönelmek yerine hâlihazırda hidroelektrik üretimi gerçekleştiren santrallerin verimlerinin arttırılmasına yönelik çaba ve çalışmalar içine girilmelidir.

 Üretim politikaları oluşturulurken enerji, ekonomi ve çevre unsurları arasındaki denge baz alınmalı ve çevre faktörü önemi bir unsur olarak bütün plan ve projelere iyi bir şekilde entegre edilmelidir. Enerji protokolleri ve politikaları hazırlanırken ülkenin iç koşullarına göre özgür bir şekilde şekillendirilmelidir.

 Türkiye genelindeki mevcut jeotermal enerji kaynaklarının sadece %2.97’ lik kısmının değerlendirildiği göz önünde bulundurularak bölge ve il jeotermal atlasını oluşturmak için Ar-Ge çalışmaları başlatılmalıdır.

 Elektrik üretim sistemlerindeki en önemli faktörlerden olan verim, üretim kaybı, meydana gelebilecek arızaların seviyelerinin ildeki mevcut tüm santral sistemlerinde denetlenmesi, yetersiz, verimsiz yada atıl kapasitede çalışan santrallerin belirlenerek ilgili firma yada kuruluş vasıtasıyla çözüm üretilmelidir.

 Yenilenebilir enerji stratejilerini oluşturmak ve enerji üretimindeki verimliliği arttırmak üzere bölge kalkınma ajansları, üniversiteler, meslek odaları ve özel ya da tüzel kurum yada kişilerin destekleri alınarak konferans, seminer ve çalıştaylar yapılmalıdır. Yapılacak bu çalıştaylardan elde edilen sonuçların uygulamaya geçmesi için sanayi ile iş birliği içerisine girilmelidir.

KISALTMALAR

BEPA Biokütle Enerji Potansiyeli Atlası GEPA Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlası GES Güneş Enerji Santrali

OECD İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı PV Fotovoltaik

REPA Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Atlası RES Rüzgar Enerjisi Santrali

112

TEŞEKKÜR

Katkılarından dolayı Adilcevaz HES’te sorumlu mesul tablocu olarak görev yapan Nihat Güler’e (Mostar Elektrik), Ahlat HES’te sorumlu mesul tablocu olarak görev yapan Mürsel Savaş Yıldız’a (Mostar Elektrik) Adilcevaz Belediyesi GES’te Suat Göksoy’a, Mahmutoğulları ve Yükseller Pazarlama GES adına Mesut Turan’a, İşsan Elektrik A.Ş.’de koordinatör olarak görev yapan Hadi Kandemir’e teşekkür ederiz.

KAYNAKLAR

Yarını Past , Present and Future of Electrical Energy in Bitlis ( Turkey ), 5 Chu, S., Cui, Y. ve Liu, N. (2017).

The path towards sustainable energy. Nature Materials, 16(1), 16–22. doi:10.1038/nmat4834

Çalışkan, M. Y. E. K. Ş. (2016). Türkı̇ye rüzgar enerjı̇sı̇ potansı̇yelı̇.

https://www.mgm.gov.tr/FILES/haberler/2010/rets-seminer/2_Mustafa_CALISKAN_RITM.pdf adresinden erişildi.

Eniş, A. (2016). Enerji politikalari; yerli, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklari.

http://www.emo.org.tr/ekler/c5689792e08eb2e_ek.pdf adresinden erişildi.

IEA. (2016a). Key World Energy Statistics 2016. Statistics, 80. doi:10.1787/9789264039537-en IEA. (2016b). Energy, Climate Change, and Environment, 133. doi:10.1787/9789264266834-en

International Energy Agency. (2012). Tracking Clean Energy Progress 2013. Technology, 1–82.

doi:10.1787/energy_tech-2014-en

International Energy Agency. (2016). World Energy Outlook 2016. International Energy Agency, 1–8.

doi:http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/WEB_WorldEnergyOutlook2015Executive SummaryEnglishFinal.pdf

Koua, B. K., Koffi, P. M. E., Gbaha, P. ve Touré, S. (2015). Present status and overview of potential of renewable energy in Cote d’Ivoire. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 41, 907–914.

doi:10.1016/j.rser.2014.09.010

Rüstemli, S., Dautov, Ç. P. ve Akdağ, M. (2016a). Bitlis İli Elektrik Enerjisi Üretiminde Güneş Enerjisinin Mevcut Durumu ve Geleceği. ÜNİDAP Uluslararası Bölgesel Kalkınma Konferansı (Muş-2016) içinde (ss.

252–264).

Rüstemli, S., Dautov, Ç. P. ve Akdağ, M. (2016b). Bitlis İli Elektrik Enerjisinin Dünü , Bugünü ve (2), 172–

182.

YEGM. (2012). Bitlis İli Rüzgar Kaynak Bilgileri. 6 Temmuz 2017 tarihinde http://www.eie.gov.tr/YEKrepa/BITLIS-REPA.pdf adresinden erişildi.

113

Management and Organization Problems and Solution Proposals for