İ.H am it HANCI* M .A li ÇAKMAK** Özlem HANCI***
ÖZET
İçeceğine ö ld ü rü cü dozda olm ayan uyutucu - uyuşturu cu madde katılarak uyu tu la n kişiye karşı gerçekleştirilen eylem , "zehirleyerek m üesir fiil" kapsam ında kab ul edilerek T.C.K 457. Maddesi çerçevesinde değe rlen dirilm iştir.
Anahtar Kelimeler: Z ehirlenm e, m üessir fiil, adli tıp.
GİRİŞ
Ceza hukuku " Kusursuz suç olmayacağını belirt miştir". Kusurluluğun kasıt (amaçlama) ve taksir (ihmal = savsama) olarak iki türü vardır. Dolayısıyla suçlarda kasıtlı ya da taksirli suçlar olmak üzere ikiye ayrılabilir (1,2,3,4,7, 8,9).
Kasıtlı suçlarda kişi eyleminden doğacak sonucu öngörerek,tahmin ederek ve bu sonucu isteyerek suçu işler. Kasıtlı suçlara örnek olarak kasıtlı adam öldürme ( T.C.K 448, 449 ve 450. maddeleri ) ile kasıtlı adam yaralama (müessir fiil= etkili eylem) ( T.C.K 456. maddesi) suçları örnek olarak verilebilir (1,2,3,4,7, 8,9).
Hekimlerin yaralanma olgularında raporlarını yazarken kullandıkları terim ve kavramlar T.C.K. 456. maddesinde belirtilmiştir. Hekim, kişide meydana gelen lezyonlaıı bu kavramlar çerçevesinde değerlendirir (6,7,8).
TCK 456. maddesinde müessir fiilerin insan üzerinde meydana getirdiği zarar ve değişiklikler ağırlık derecelerine göre 4 ayrı fıkra içinde toplanmıştır. Hafif zararlar 456/4, basit zararlar 456/1, ağır zararlar 456/2. çok ağır zararlar 456/3- fıkrasında yer almıştır (5, 6,7,8).
Müessir Fiil=Etkili eylem : Katil kastı (Öldürme kastı) olmadan cismen eza veren (vücuda ağrı acı veren), sıhhati ihlal eden (sağlığı bozan), akıl melekelerinde teşevvüş (akıl fonksiyonlarında karışıklık) meydana getiren eylemlerdir (6,7,8).
T.C.K 456. Maddede geçen ve adli raporların yazımında kullanılan en önemli iki kavram;
a-Hayati Tehlike:
Bir kimsenin travma anında veya travmadan çok kısa bir süre sonra ölümle karşı karşıya gelmesidir. Hayati tehlike spontan olarak, tıbbı veya cerrahi tedavi ile ortadan kalkar. Hukuki anlamda hayati tehlike travmadan sonra kişinin hayatının muhakkak
tehlikede olduğu kavramını kapsar. Hayatın tehlikeye maruz kalması şart olup, tehlikenin gerçekleşmesinin şart olmadığı prensibi mevcuttur (6,7,8)
b- Mutad İştigalden Kalma Süresi
Mutad iştigal; günlük olağan aktiviteleriınizdir. Ye mek yeme, tuvalete gitme, oturup kalkma, tra.ş olma, saç tarama gibi. Bu süre, mesleki iştigal (faaliyet) değil, kişinin günlük faaliyetlerinde yapılması gereken zorun lu işleri yapabilecek hale geleceği, yani bedeni faaliyet leri yapabileceği süredir.
Mutat iştigalden kalma süresi travmanın şiddetine ve meydana gelen lezyonun ağırlığına göre verilir (6,7,8).
OLGU
... 1957 Doğumlu Erkek Olay Tarihi: 26.7.1995
Köyde tütün çardağında eşi ve çocuklarıyla EY'yi ziyarete gelen komşusu MÖ. yanında gazete kağıdına sarılı pet şişe içinde 13.. marka poıtakallı gazoz getirir. Bir bardak çay içtikten sonra gider. EY'nin eşi GY şişenin kapağını açmak istediğinde kapağın boşa döndüğü görür, kapağın emniyet çemberi kırıktır. EY, sarı renkli bu sıvıdan bir bardak içer, tadının yavan olduğunu farkeder. İkinci bardağı içerken sıvının beyazlaştığını görür, bir müddet sonra sızıp kalır.
EY’nin eşi GY kendisi de gazozdan içmek için bardağa doldurduğunda şişede hap kırıkları farkeder. EY uyurken eşi GY, MÖ nün duvarın kenarından evi izlediğini farkeder.Ertesi gün olayı adli makamlara intikal ettirirler.
C.Savcılığı olayı zehirleyerek müessir fiil olarak değerlendirerek; EY'yi ve içinde portakallı gazoza benzer sıvı bulunan pet şişeyi Adli Tıp Kurumu İzmir Grup Başkanlığı’na gönderir.
İzmir Grup Başkanlığı nda şahsa düzenlenen adli raporda "hayatının tehlikeye maruz kalmadığı, iki gün süreyle mutat iştigaline engel bir durumun meydana geldiği" şeklinde bir rapor düzenlenir.
Adli Tıp Kurumu İzmir Grup Başkanlığı Kimyasal Tahliller İhtisas Dairesinde yapılan toksikolojik inceleme sonucu düzenlenen 11.9.1995 1181/598 nolu raporda sıvıda "Benzodaiazepin" türevi bir mad denin bulunduğu belirtilir.
Adli Tıp Kurumu Başkanlığı 5. İhtisas Kurulu’nun
* 1-.0.T.PAdli Tıp A .l)
” A cili Tıp K u ru m u İz m ir G ru p B aşkanlığı *** İ z m ir Barosu
III. ADLİ BİLİMLER KONGRESİ
16 Eylül 1996 gün, A.T No: 15406-960711-15, Karar No: 1634 sayılı raporunda;
"alolayda kullanılan sıvıda saptanan benzodi azepin türevi maddenin merkezi sinir sistemi üzerinde sakinleştirci ve uyku verici etki gösteren maddelerden olduğu; benzodiazepin türevi ilaçlardan on kadarının piyasada bulunabildiği, bunların bağımlılık yapma özellikleri nedeniyle kontrole tabi ve özel reçete ilke satılan ilaçlardan olduğu
b)Benzodiazepin türevi sakinleştirici ve uyutucu ilaçlara göre zehirleyici ve ölüme yol açıcı etkilerinin daha düşük bulunduğu; normal erişkin bir kimsenin yalnızca bu ilaçlardan birkaç adedinin birden alınması durumunda ciddi ve ölüme varan bir zehirlenme oluşmadığı" söylenir.
TARTIŞMA VE SO N U Ç
Türk Ceza Kanunun da kişilere karşı işlenen cürümler
T.C'.K 448: Her kim, bir kimseyi kasten öldürürse 24 seneden 30 seneye kadar ağır hapis cezasına mahkum olur.
T.C.K 449 i Değişik: 2370 - 7.1.1981): Adam öldürmek fiili:
...Zehirlemek suretiyle yapılırsa;
Fail, müebbet ağır hapis cezasına mahkum olur. T.C.K 456: H er kim katil kasdiyle (öldürme amacıyla) olmaksızın bir kimseye cismen eza verir veya sıhhatini ihlale yahut akli melekelerinde teşevvüş husulüne sebep olursa 6 aydan 1 seneye kadar hap- solınıur (456/1 ).
Eğer fiil, hiçbir baskılığı veya mutat iştigallerden mahrumiyeti mucip olmamış yahut bu haller ou gün den ziyade uzamamış ise takibat icrası (kovuşturma açılması) mutazarrırın (za ra r görenin) şikayetine bağlı olmak şartıyla f a il hakkında 2 aydan 6 aya kadar hapis veya...para cezası hükmolııııtır (456/4).
Bil fiil, 457. maddede yazılı vasıtalarla işleniıse takibat icrası şikayete bağlı değildir.
T.C.K.4 5 7 (Değişik 6123 - 9.7.1953b 456. maddede yazılı fiillere 449 uncu maddenin birinci ve üçüncü bentlerinde yazılı hal inzimam eder yahut f iil gizli veya aşikar bir silah ile veya aşındırıcı ecza ile işlenmiş olursa asıl ceza üçte birden yarıya kadar arttırılır.... (5,7)
Yukarıdaki maddelerden de anlaşılabileceği gibi TCK 449. Maddesinde zehirleyerek. adam öldürme fiilinden söz edilmektedir. TCK 457/1. Maddesinde ise, 449. Maddeye gönderme yapılarak zehirleyerek müessir fiil eylemi tanımlanmaktadır.
Kişinin aydınlatılmış rızası olmadan vücut bütün lüğüne dokunulamaz. Vücut bütünlüğüne dokunma tıbbi bir girişim ya da ilaç verilmesi olarak karşımıza çıkar ise aynı zamanda tedavi amacına da (1,2,7,8,10) yönelik olmalıdır. Aksi halde yapılan eylemler bir suç teşkil etmekte, müessir fiil olarak değerlendirilmektedir.
Bu olayda da öldürme kasdı olmadan sadece kişinin uyutulması amacıyla, ancak onun rızası ve bil gisi olmadan "benzodiazepin" türevi bir ilacın verildiği görülmektedir. Benzodiazepin türü ilacın bir ihmal sonucu değil kasıtla içeceğin içine katıldığı düşünülmektedir. Ancak burada kasıt kişinin uyutul masıdır.
Müessir Fiil ; Katil kastı (Öldürme kastı) olmadan cismen eza veren (vücuda ağrı acı veren), sıhhati ihlal eden (sağlığı bozan) ... eylem olarak tanımlanmaktadır. (4, 6,7,8).Sonuçta yapılan eylemde müessir fiildir.
SO NU Ç
İçeceğine öldürücü dozda olmayan uyutucu - uyuşturucu madde katılarak uyutulan kişiye karşı gerçekleştirilen eylem, "zehirleyerek müesir tiil" kap samında kabul edilerek T.C.K -ı57. Maddesi çerçevesinde değerlendirilmiştir.
Olayımızda muhtemelen kötü niyet güdülerek bu eylem gerçekleştirilmiştir. Bu tür olaylar her zaman kötü niyetli kişiler tarafından gerçekleştirilmemekte- dir.Bazende arkadaşlar arasında şaka amacıyla yiye cek ya da içeceklerine diüretik, pürgatif ya da sédatif lerin konulduğu görülmektedir. Yapılan bu eylemlerin ne kadar iyi niyetli olursa olsun adli mercilere yansıdığında "zehirleyerek müessir fiil" olarak değerlendirildiği unutulmamalıdır.
KAYNAKLAR
1. Aşçıoğlu Ç: Tıbbi Yardım ve Elatmalardan Doğan Sorumluluklar. Tekışık Ofset Tesisleri, Ankara. 1992.
2. Ayan M: Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk. Kazancı Yayınları, Ankara, 1991. 3. Çağlayan MM: Yargıtay içtihatlarının ışığı altında
çeşitli cürümler açısında kast ve ceza sorumlu luğu üzerine bir izah denemesi. Adalet Dergisi Sayı 5. 56-100, 1986.
4. Çağlayan MM: Yaıgıtayın en yeni içtihatlarının ışığı altında müessir fiil (etkili eylem) üzerinde bir izah denemesi (1). Adalet Dergisi, 1, 37-50. 1983. 5. Çöker F, Kazancı F, Kazancı M : Türkiye
Cumhuriyeti Kanunları. Kazancı Yayınları, İstan bul. 1996.
6. Gök Ş, Akvol S, Koiusayın Ö: Kişilerin Vücut Bütünlüğünde Oluşturulan Zararların Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi. Adli Tıp Müessesi Yayınları, No:2,İstanbul, 1978.
7. Gözübüyiik AP. Türk Ceza Kanunu Açılaması, 4. Bası, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 1981. 8. Hançı İH. Hekimin Yasal Sorumluluğu."Tıbbi
Hukuk" Eğem Tıbbi Yayıncılık. İzmir 1995, s:3l-48. 9. Keskin K: Hygulamada taksirle ölüme, ve
yaralanmaya neden olma suçları. Ankara, 1992 10. Oğuzmaıı K: Tıpta Hasta Muvaffakatının
P62
III. ADLİ BİLİMLER KONGRESİ