Beden Eğitimi ve Sporun Önemi ve Amacı

Beden eğitimi ve spor, genel eğitimin tamamlayıcısı ve ayrılmaz bir parçasıdır. Bedensel ve hareket becerilerinin gelişimi, organizmanın bütünlüğü ilkesine dayalı olarak bireylerin sinir kas koordinasyon gelişimi, kişisel ve sosyal gelişim açısından son derece önem taşımaktadır (Bucher ve Koenig, 1983; Harmandar, 2004).

İnsan mühendisliği olarak da ifade edilebilen beden eğitimi ve spor bilimleri, insan bedeni ile ruhunu birlikte ele alan ender disiplinlerdendir. Yaşam kalitesini iyileştirmede, sağlıklı yaşama ve yaşlanmada eğlence, serbest zamanın değerlendirilmesi ve sağlık için yapılan beden eğitimi ve spor etkinliklerinin insanlık için önemi tartışılmazdır (Kale ve Erşen, 2010). Beden eğitimi ve sporun hem insan sağlığına hizmet etmesi hem de insan sağlığını koruma ve kollaması bakımından tıp bilimlerinden sonra en önemli disiplin olduğu söylenebilmektedir (Kale, 2007).

Beden eğitimi ve sporun önemini, sağlık açısından, kişisel gelişim açısından, toplumsal yönden, ekonomik yönden, çocukların ve gençlerin yetiştirilmesi bakımından, uluslararası ilişkiler yönünden ve engelli bireyler açısından ele almak mümkündür (Aracı, 2006). Sağlık açısından ele alındığında, beden eğitimi ve spor faaliyetleri; kardiyovasküler yaşlanmayı yavaşlatarak, yaşam süresini ve kalitesini attırmakta, ruhsal sorunlarla mücadele etme direncini arttırmakta, kalp ve damar hastalıkları gibi olumsuzlukları önemli ölçüde engellemekte, felç riskini azaltmakta, güçlü kas ve kemik yapısı oluşturmakta, çocuklar, gençler, kadınlar ve yaşlılarda günlük aktivitelerin yapılmasında kolaylıklar sağlamakta ve sağlıklı yoldan vücuttaki fazla yağ miktarını azaltarak kilo verdirmede yardımcı olmaktadır (Aracı, 2006).

Kişisel gelişim açısından bakıldığında; bireyin kendini tanımasında, yeteneklerini geliştirme, sınırlı ve güçlü yönlerinin öğrenmede, vücuduna ve sağlığına karşı bilinçli davranmasında, beceriler kazanarak organizmasını en etkili bir biçimde kullanmasını

40

öğrenmede, fiziksel uygunluğunun geliştirilmesinde, sağlıklı ve mutlu yaşamak için gereken bilgi düzeyine erişmesinde, serbest zamanı olumlu yönde değerlendirme, davranış, alışkanlıklar ve beceriler kazanmasında beden eğitimi ve sporun oldukça önemli bir yeri vardır (Doğan, 2013).

Toplumsal yönleriyle ele alındığında, beden eğitimi ve spor; bireylere, başkalarına ve kendine saygılı olmayı öğretmesi, ölçülü ve planlı çalışmayı sağlaması, toplumsal sorumluluklarının farkına varmayı, birlikte olma, birlikte iş yapma ve toplum içinde kendini belirleme gibi konularda öğreti sağlaması açısından önem arz etmektedir (Aracı, 2006).

Ekonomik olarak beden eğitimi ve spor bireylerde, öncelikli olarak fiziki ve ruhsal yönden gelişim sağladığı için onların iş verimini de arttırmaktadır. İş, görev ve meslek sorumluluğu kazandırması bakımından ve birçok iş dalında bireylerin kazanç elde edebilmesine olanak sağlaması açısından beden eğitimi ve sporun önemi muhakkaktır. Toplumdaki çocuk ve gençlerin sağlıklı olması, kendilerini tanıması, yetenek ve yeterliliklerinin farkında olmaları, potansiyellerini tümüyle ortaya çıkarabilmeleri için, bilinçli bir biçimde yetiştirilmeleri gerekmektedir. Beden eğitimi ve spor etkinliklerine katılmak çocukların ve gençlerin bedensel, ruhsal gelişimi ve sosyalleşmesi için zorunludur (Çamlıyer, 1992). Çocuklar ve gençlerin topluma faydalı bireyler olarak yetiştirilmesinde beden eğitimi ve sporun tartışılmaz önemli bir faktör olduğu bilinmekte ve herkes tarafından kabul edilmektedir.

Uluslararası ilişkiler bağlamında, beden eğitimi ve sporun uluslararası siyaset içerisinde ağırlığını hissettirmeye başladığı giderek daha çok görülmektedir. Kullanılabilecek birinci diplomatik araçların sonuç vermediği durumlarda sporun ikinci bir diplomatik araç olarak ortaya çıktığı ve bu ara sistem içerisinde kendilerini güçsüz olarak hisseden tüm ülkeler ve gruplar tarafından kullanıldığı bilinmektedir (Algün, Doğu ve Sunay, 2010). Ayrıca uluslararası spor organizasyonları, bilimsel kongre ve toplantılar nedeniyle ülkeler arasında turizminin gelişmesi ve ülkeler arası kültür alışverişinin beden eğitimi ve spor çatısı altında sağlanabilmesi ulusal ve uluslararası noktada önemlidir.

Tüm bunlardan farklı olarak, toplumda yaşayan engelli bireyler açısından bakıldığında, engelli bireylerin gerek dezavantajlı yönleri dolayısıyla içinde bulundukları psikolojik durum ve gerekse de toplumun kendilerine karşı olan tavırlarından kaynaklanan saldırganlık, öfke ve kıskançlık gibi duygularını kontrol etmelerini sağlamada beden

41

eğitimi ve spor etkinliklerinin önemli bir rolü vardır (Kınalı, 2003). Beden eğitimi ve spor genel olarak kişinin sosyalleşmesinde önemli bir role sahiptir. Özellikle engelli bireylerin topluma kazandırılmasında önemli rol üstlenen beden eğitimi ve spor etkinlikleri, engelli bireylerin, kendi dar dünyalarından kurtularak başka ortamlarda, başka kişilerle, farklı inanç ve düşüncelerden insanlarla iletişim içinde bulunmasını, onları etkilemesini ve onlardan etkilenmesini sağlamaktadır. Bu yönüyle beden eğitimi ve sporun, sosyal uyumun artmasında, yeni dostluklar kurulmasında, kurulan bu dostlukların pekiştirilmesinde ve sosyal kaynaşmaya destek sağlamasında önemli bir rol üstlendiği söylenebilmektedir (Yetim, 2005). Birçok akademik çalışmada beden eğitimi ve spor faaliyetlerinin, engelli bireyler üzerinde sosyalleşme ve yaşam kalitesinin artması biçiminde olumlu etkiler doğurduğu görülmektedir (İlhan, 2008).

İnsanların hareketsiz yaşayış biçimleri moral gücü üzerinde de zararlı etkiler oluşturmaktadır. Bu durumun sonuçlarından korunmanın en önemli yolu zinde ve genç kalabilmektir. Bunu sağlayabilmek ise beden eğitimi ve spor ile mümkün olmaktadır. Beden eğitimi ve spor insan ömrünün her döneminde gerekli ve yararlı olacağı kesin uygulamalardır (Tel ve Köksalan, 2008).

Atatürk İlkeleri ve inkılâpları, Anayasa, Milli Eğitim Temel Kanunu ve Türk Milli Eğitimi’nin temel amaçları doğrultusunda, Aracı (2006) beden eğitimi ve sporun genel amacı ile ilgili olarak; “Öğrencilerin gelişim özellikleri göz önünde tutularak, onların kişisel ve toplumsal yönden sağlıklı, mutlu, iyi ahlaklı ve dengeli bir kişilik sahibi, yapıcı, yaratıcı ve üretken, milli kültür ve değerlerini ve demokratik hayatın temel ilkelerini benimsemiş fertler olarak yetiştirilmesidir.” ifadelerini kullanmaktadır.

Beden eğitimi ve sporun genel anlamda amacı; beden eğitimi ve sporu günlük yaşantının önemli bir parçası haline getirmek, bireylerin fiziksel, motorsal ve duyuşsal gelişimlerine katkı sağlamak, bedensel sağlıklarını korumak ve rekreasyon alışkanlığı kazandırmaktır (Kale ve Erşen, 2003).

Yetim’e (2005) göre beden eğitimi ve sporun amacı; tüm bireylerin beden eğitimi ve spora teşvik edilmesinin sağlanması, sağlıklı, mutlu, çalışkan, moral değerleri yüksek, dinamik ve çağdaş bir toplumun oluşturulması, topluma karşı görev ve sorumluluklarının bilincinde, beden ve ruh sağlığı yerinde yapıcı, yaratıcı, üretken, ahlaklı ve erdemli, nesillerin yetiştirilmesidir.

42

Beden eğitimi ve sporun amacı; bireylerin, becerili hareket etmelerini, çok yönlü, etkin ve yetenekli olmalarını, hareketli olmanın öneminin ve insana yaşattığı hazzın farkında olmalarını ve tüm bunlarla ilgili olan bilgiyi elde etmelerini ve uygulamalarını sağlamaktır (Demirci, 2008).

Bireyleri; sosyal, duygusal, fiziksel, zihinsel ve manevi yönden güçlendirmek, geliştirmek ve bu yönlerini aktif olarak kullanabilmeleri için onları entelektüel bir birikime kavuşturmak, beden eğitimi ve sporun en temel amaçlarıdır (Kusworo, 2012).