MALÎ PİYASALAR
IV. 1.2. Bankacılık Sektörü Bilançosuyla İlgili Gelişmeler
Bankacılık sektörünün toplam aktifleri. AB ile ilgili devam etmekte olan sürecin makroekonomik bekleyişleri olumlu etkilemesi, düşen enflasyon ortamı ile ekonomik büyümenin devam etmesi ve uluslararası likidite koşullarının olumlu seyri nedeniyle fınansal sistemin derinleşmesi sonucu. 2005 yılı sonunda bîr önceki yıl sonuna göre. reeJ olarak yüzde 20 oranında artarak, 397,1 milyar YTL’ye yükselmiştir.
Bankacılık sek ilinin iin hilaın’eı hin iikliiğii, kredi hacmindeki yüksek artış nedeniyle 2005 yılı sonunda 295.7 milyar ABD dolarına vilkselmişllr.
Yıllık Rapor 2005 105
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
Toplam aktifler, ABD doları cinsinden ise YTL’ııin ABD doları karşısında reel olarak değer kazanmasının da etkisiyle yüzde 30 oranında artarak. 2004 yılı sonunda 228,3 milyar ABD dolarından 2005 yılı Aralık ayında 295,7 milyar ABD dolarına yükselmiştir (Tablo IV. 1.3).
T A B L O IV. 1.3
T O P L A M A K T İ F V E P A Y L A R I
Aralık 2004 Aralık 2005
Milyar Pay Milyar Pay
ABD doları (yüzde) ABD dolan (yüzde)
Toplam 228.3 100,0 295,7 100.0
Kamu Bankaları 79,7 34,9 92,7 31.3
Özel Bankalar 131,1 57.4 176,6 59,7
TMSF Bankaları 1,4 0,6 1.4 G.5
Yabana Bankalar 7.7 3,4 15,4 5,2
Kalkınma ve Yatırım Bankaları 8,4 3,7 9.6 3.2
Kaynak: TCMB.
Bankacılık sisteminin yeniden yapılandırılma süreci ve yabancı kuruluşların Türk bankalarına göstermiş olduğu yoğun ilgi sonucu. 2005 yılında kamu kesiminin bankacılık sistemi İçerisindeki payı azalırken, özel sektörün payı artmıştır. 2005 yılı Aralık ayında özel ve yabancı sermayeli bankaların paylan bir önceki yıl sonuna göre artarken, kamu bankaları, TMSF kapsamında bulunan bankalar ve kalkınma ve yatırım bankalarının payı daralmıştır. Payı en hızlı daralan banka grubu kamu bankaları olurken, en hızlı artan banka grubu yabancı kuruluşların Türkiye’den banka alımlarının yoğunlaşması nedeniyle yabancı bankalar grubu olmuştur (Tablo IV.1.3).
2005 yılında, ABD doları nominal olarak yüzde 0.1 oranında artarken, TÜFE yüzde 7,7 artmıştır. Bu nedenle, bankaların konsolide bilançosu ile İlgili kalemler aşağıda değerlendirilirken. YTL cinsinden kalemler TÜFE 2003=100 ile reei 1 eştiri 1 erek rapor edilmiş, yabancı para emsinden kalemlerin ise ABD doları karşılıkları sunulmuştur. 2005 yılında, konsolide bankacılık sektörü bilançosundaki gelişmeler incelendiğinde. YTL cinsinden aktifler, reel bazda yüzde 29 oranında artarken, yabancı para cinsinden aktifler ABD doları cinsinden yüzde 13 oranında yükselmiştir. YP cinsinden aktiflerin YTL karşılığı ise ABD dolarının YTL’ye karşı nominal olarak Önemli bir değişim göstermemesi nedeniyle reel bazda yüzde 5 oranında artmıştır. Konsolide bilançonun YTL cinsinden pasif kalemleri ise, reel bazda yüzde 29 oranında, YP cinsinden pasif kalemler de ABD doları cinsînden yüzde 15 oranında artmıştır. Aynı dönemde, YP cinsinden pasif kalemlerin YTL karşılığı ise reel bazda yüzde 7 oranında artmıştır.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
T A B L O İV . 1.4
B A N K A C I L I K S E K T Ö R Ü N Ü N S E Ç İ L M İ Ş B İ L A N Ç O K A L E M L E R İ ( M i l y a r YTL)
Aralık 2004 Aralık 2005
K.B. Ö.B Y.B Toplam K.B, Ö.B. Y.B. Tuplam
A K T İ F T O P L A M I 1116.9 1 7 5 ,9 1 0 .4 3 0 6 ,4 1 2 4 ,5 2 3 7 ,2 2 0 ,7 3 9 7 ,1
Yeni Türk lirası 81,6 98.9 6,6 195,6 100,6 147.2 13.2 271.4 Yabana Para 25,3 77,0 3.8 110,8 23,9 90,0 7,5 125,7 ] Bankalardan Alacaklar 6.5 9.5 t . 5 21,0 5,8 13,4 34 25,8
2 Toplam Menkul Değerler (Neıl’" 61.8 56.4 2,5 123,7 64,7 71,1 4,4 1434 Yeni Tiirk lirası 48,8 29,4 1,9 82.5 52,6 40,8 3,2 99,1
Yabancı Para 13.0 27,1 0,6 41,1 12,1 30,3 U 44.0
V Krediler 20,9 68.4 4.7 99.3 31,4 102,3 10,2 149,9 Yeni TUrk lirası 17,8 40.5 3.1 64,3 26.9 694 7,3 107.3
Yabancı Para 3,1 28,0 1,6 35,0 4,6 33,2 2,9 42,7
4. Takipteki Alacaklar (Etj-ül) 2,4 3,5 0,2 6.4 2,5 4.3 0,4 7,5 5. Faiz ve Gelir Tahak kuk Reeskontları 3,8 5,9 0,3 HU 3,5 6,5 0,5 10,9 6. İştirakler ve Bağlı Ortaklıklar (Net) 0.9 10,5 0,1 Tl ,8 1,0 9,6 0,3 11.2
7 Diğer Aktifler 1.3 1,9 0,3 3 J 1.9 2,9 0.5 6,2
P A S İ F T O P L A M I 1 0 6 ,9 1 7 5 ,9 1 0 ,4 3 0 6 .4 1 2 4 ,5 237,2 2 0 ,7 3 9 7 ,1
Yeni Tiirk lirası 79.5 89.3 5,9 183.4 98,2 134,8 12.1 255,3 Yabana Para 27,4 86.6 4,4 123,0 26,3 102,4 8,6 141,8 1 Mevduat 81,1 105,2 4,7 I91.Í 94,4 138,7 10,0 243,1 Yeni Türk lirası 5922 45,1 1,4 105,7 734 76,7 4,7 154,6 Yabancı Para 21.8 60,1 3,3 85.4 21,3 61.9 5,3 88,6 2. Repo işlemleri tiden Sağlanan Fonlar 12 9,0 0,2 10,6 0,7 15,7 0,6 17,4 î. Bankalara Borçlar 44 23,9 2,4 33,8 5.4 40,3 5.0 54,3 4. Faiz ve Gider Reeskontları 0.8 1,3 0,2 2.4 0.9 24 0,4 3.4 5. Özkaynaklur 10.1 27,4 2,1 46,0 13,3 29,8 3,3 54,2 Ödenmiş Sermaye 3.8 7,8 0.6 14,8 4,7 11.2 0.9 20,0
Yedek Akçeler 0.6 2,9 0,4 23,6 5,0 124 1,7 41,2
Dönem Kâr.'Zarar 2,7 2,8 0,2 6,5 2,9 1,9 0,5 6,2 Geçmiş Donem Kâr/Zarar 0.2 -0,5 0.0 -21,6 04 -0.2 04 -18,9
S e ç ilm iş B ila n ç o D ış ı K a le m le r
1 Gayrinakdî Krediler ve Yükümlülükler 7,5 44.0 2.0 55,7 8,6 48,5 5,7 64,8 2 .Taahhütler 8,4 97,7 15,8 124,0 8,8 93,9 25,3 134,0
Kaynak: TCMB.
K.B.: Kamu bankaları, Ö.B.: Özet bankalar, Y.Ö.: Yabancı bankalar.
11) Toplam menkul değerler, ahm-sattm amaçlı, satılmaya hazır ve vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler kalemlerinin toplamından oluşmakladır.
Makroekonomik istikrarın sağlanması, nominal kredi faiz oranlarının düşmesi, kredilerin vade yapısının uzaması ve ekonomik büyüme nedeniyle gerek kredi arzı gerekse kredi talebi 2004 yılında olduğu gibi artmıştır. Bu dönemde, bankalar başta konut kredisi olmak üzere özellikle bireysel kredilere ağırlık vermişlerdir. Böylece
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
müşteri tabanlarını genişleterek kârlılıklarını artırmayı amaçlamışlardır. Ekonominin büyüme eğilimini sürdürmesi nedeniyle bireylerin ve şirketler kesiminin malî yapıları güçlenmesine rağmen, takipteki krediler hızlı kredi artışı nedeniyle yükseliş eğiliminde olmuştur. Takipteki kredilerdeki artış, temelde kredi karıları ve bireysel kredilerdeki yükselmeden kaynaklanmakla birlikte, kredilerin en hızlı artmış olduğu banka grupları olan özel bankalar ve yabancı bankalar gruplarında gerçekleşmiştir.
Konsolide bilanço içerisinde kredilerden sonra en büyük paya sahip İkinci kalem olan toplam menkul değerler kalemi, özel bankalar ve yabancı bankaların kamu kâğıdı portföyündeki artış nedeniyle yükselmiştir. Toplam menkul değerler
cüzdanındaki artış, ağırlıklı olarak Y T L cinsinden kalemlerde gerçekleşmiştir.
Ancak, söz konusu artış kredilerdeki artış ile karşılaştırıldığında oldukça sınırlı kalmaktadır.
Bankaların en likit kalemlerinden olan TCMB’den, bankalardan ve para piyasalarından alacaklar kalemi 2005 yılında bir önceki yıl sonuna göre yüksek oranda artmıştır. Para piyasalarından alacaklar kalemindeki yüksek artış, ağırlıklı olarak kanın bankalarının likit durumda bulunmalarından kaynaklanmıştır. TCMB'den alacaklar kalemi ise likidite fazlası nedeniyle en hızlı artan kalem olmuştur.
Aktif kalemlerden iştirakler, bağlı ve birlikte kontrol edilen ortaklıklar kalemi ve sabit kıymetler kalemi özel bankaların kredilere ağırlık vermeleri nedeniyle daralırken, diğer aktifler kalemi kamu bankaları ve özel bankalar ağırlıklı olarak artmıştır.
Banka pasifleri içinde en büyük paya sahip kalem olan mevduatlar, enflasyon oranının düşüş eğilimini koruması. AB yakınsama süreci, ekonomik büyüme ve makroekonomik istikrarın devam etmesi nedeniyle 2004 yılında olduğu gibi 2005 yılında da artış eğilimini korumuştur. Bu dönemde, döviz kurlarında sağlanan istikrar nedeniyle yıırt İçi yerleşiklerin portföy tercihlerinin YTL cinsinden kalemlere kayması sonucu. YP cinsinden mevduatlar, YTL cinsi mevduatlar ile karşılaştırıldığında daha az artmıştır. Mevduat hacmindeki artış ağırlıklı olarak yabancı bankalar ve özel bankalarda gözlenmiştir. Bankacılık sektörünün finansman kaynaklarından biri olan repo işlemlerinden sağlanan fonlar kalemi de 2005 yılında özel bankaların repo işlemlerinden sağlanan fonlar kalemindeki sıçrama sonucu yüksek oranda artmıştır.
Bankaların yurt dışından sağlamış oldukları krediler, makroekonomik istikrarın korunması, uluslararası piyasalardaki yüksek likidite ve Türk finans sistemine olan
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
güvenin artması sonucu 2005 yılında önemli oranda artmıştır. Bu artış, ağırlıklı olarak özel ve yabancı bankaların yurt dışı bankalardan sağlamış olduğu kredilerden kaynaklan mistir,
Bankaların özkayııakları. kârlılıklarındaki gerilemeye rağmen, ödenmiş sermaye \e yedek akçelerindeki artış nedeniyle iyileşmeye devam etmiştir. Bankaların bankacılık hizmetleri gelirleri artmasına rağmen, titiz marjlarındaki gerileme yüzünden toplam menkul değerler cüzdanından elde edilen gelirlerdeki gerileme nedeniyle kârlılıkları düşmüştür,
Bu dönemde, bilanço dışı kalemlerden gayrinakdî kredi ve yükümlülükler kalemi sınırlı oranda artarken, türev rinansa! araçlar dikkat çekici oranda artmıştır, 2005 yılı Aralık ayında gayrinakdî kredi ve yükümlülükler kalemi bir önceki yıl sonuna göre reci bazda yüzde N oranında artarken, türev rinansa! araçlar kalemi yüzde 57 oranında yükselmiştir. Ağırlıklı olarak YP cinsinden işlemlerden oluşan türev finansal araçlar kaleminin YTL kısmı reci bazda yüzde 09 oranında arlarken, YP kısmı ABD doları cinsînden yüzde 50 oranında artmıştır.
IV.I.2.A. Krediler
Düşük enflasyon ortamının ve AB yakınsama sürecinin bankacılık sektörünü olumlu yönde etkilediği ve bankaların temel aracılık fonksiyonlarının iyileştiği 2005 yılında, 2004 yılında olduğu gibi kredi hacminde artış görülmüştür (Grafik IV. 1.1), Kredi faiz oranlarındaki düşüş ve İç talepteki artışa paralel olarak, tüketici kredilerine ve özellikle de konut kredilerine yönelik ürün çeşitliliğine gidilmesi ve sektörde rekabetin artması nedeniyle söz konusu kredilerin artış hızında 2005 yılının başından itibaren önemli oranlarda artış olmuştur. Kredi artışı ağırlıklı olarak bireyse! kredilerde görülmüştür. 2004 yılında taşıt kredilerinde gözlenen yüksek reel büyüme oranlarının benzeri 2005 yılında konut kredilerinde gözlemlenmiş, konul kredileri ön plana çıkarak, tüketici kredileri içinde en çok paya sahip kalem haline gelmiştir.
K tulı iıoı iHi, 2<)<ı
Yilımlıı özellikle
tüketici kredilerindeki ¡ırıı) uHiııı tıınla büyümüştür.
Toplam krediler. 2005 yılı Aralık ayında bir önceki yıl sonuna göre, reel olarak yüzde 40 oranında artarak. 144.9 milyar YTL'ye yükselmiştir. Bu dönemde. YTL cinsinden kredilerin reel bazda yüzde 55 oranında arttığı dikkat çekerken. YP cinsinden krediier ABD dolan bazında yüzde 22 oranında, YP kredilerin YTL karşılığı ise reel bazda yüzde 13 oranında artış göstermiştir. 2004 yılında olduğu gibi. 2005 yılında kredi hacmindeki artış, gerek YTL cinsinden kredilerde gerekse YP cinsinden kredilerde gözlenmiş olsa da. kredi kullanımı ağırlıklı olarak YTL cinsinden gerçekleşmiştir. YP cinsinden kredilerin toplam krediler içindeki payı, 2004 yılı sonunda yüzde 35’ten, 2005 yılı sonunda yüzde 2X'e gerilemiştir.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
G R A F İ K IV . U K R E D İ H A C M İ ( S a b i t F i y a t l a r l a, B in Y T h f '
K a y n a k : T C M B .
1 11 T Ü F E 2 0 0 3 = 1 0 0 e n d e k s i y l e s a h il fiy a tla r a ç e v r ilm iş tir .
Banka grupları itibarıyla incelendiğinde, önceki yıllarda olduğu gibi 2005 yılında da kredi hacminin çoğunu özel bankaların verdiği kredilerin oluşturduğu görülürken, yabancı bankaların sektördeki payının 2005 yılında arttığı göze
çarpmaktadır (Grafik IV. 1.2).
G R A F İ K IV . 1.2
K R E D İ L E R İ N B A N K A G R U P L A R I N A G Ö R E D A Ğ I L I M I ( Y ü z d e )
Yatırım Bankaları ■ Aralık 2004 □ Aralık 2005
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
Öze! bankaların ve kanın bankalarının açmış oldıığu krediler, reel bazda yüzde 39 oranında artarken, yabancı bankaların açmış olduğu krediler yüzde 104 oranında artmıştır. Yabancı bankaların açmış olduğu kredilerde görülen yüksek oranlı artışta kredi tabanlarını artırmak İstemelerinin yanı sıra, sistemde göreli olarak büyük bir banka olan Fortis Bank'ın (Dışbank), özel mevduat bankaları statüsünden yabancı banka statüsüne geçmesiyle, yabancı mevduat bankaları alımda sınıflandırılmaya başlanması etkili olmuştur.
Takipteki kredilerin toplanı k iv ilile r iy indeki payı 21105 yılı Artılık ayında etilde5 'e gerilemiştir.
Sektörel olarak incelendiğinde, toplam takipteki krediler içinde eıı yüksek paya sahip olan tekstil ve tekstil ürünleri sanayi takipteki kredilerinin sektörün toplam kredileri içindeki payı 3005 yılı Aralık ayında yüzde 11,2 olurken, toplan ve perakende ticaret hizmetlerindeki ve diğer metal dışı madenler sanayinde takipteki kredilerin sektörün toplam kredileri içindeki payında gerileme gözlenmiştir.
Takipteki kredilerin toplam krediler içindeki payı, 2004 yılı sonunda yüzde 6.4 iken, 2005 yılı Aralık ayında yüzde 5'e gerilemiştir. Söz konusu oranda görülen gerileme, ağırlıklı olarak kamu bankalarının takipteki kredilerinin reel daralma göstermesinden kaynaklanmıştır. Kamu bankalarının takipteki kredilerinin toplam kredileri içindeki payı 2005 yılı Aralık ayında bir önceki yıl sonuna göre yüzde
11.4'ten yüzde 8’e gerilerken, özel bankaların takipteki kredilerinin oranı yüzde
5 ,1 'den yüzde 4,2’ye gerilemiştir.
G R A F İ K I V. 1.3 K R E D İ F A İ Z O R A N L A R I ( A ğ ı r l ı k t ı O r t a l a m a , Y ü zd e )
- - - ABD doları Kredi Faiz Oranı (sol eksen)
rı * " YTL Kredi Faiz Oranı (sağ eksen) Kaynak: TCMB.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
Diişeıı enflasyon sürecine paralel olarak, nominal ve reel kredi faiz oranlarında gözlemlenen azalış eğilimi 2005 yılında da devam etmiştir (Grafik IV. 1.3). Özellikle Temmuz-Ağustos aylarında bankalar arasındaki rekabetin yoğunlaşmasıyla birlikte önemli bir düşüş sergileyen kredi faiz oranlarının. Aralık 2005 itibarıyla yüzde 23'e gerilediği dikkat çekmiştir. Diğer taraftan, YP cinsinden kredi faiz oranlan ise 2005 yılında dalgalı ve yatay bir seyir izlemiştir.
IV.I.2.B. Ban kahirin Menkul Değerler Portföyü
Menkul değerler
toplamı, 2005
\ ılımla sınırlı h ir arıı,y göstermiştir
2005 yılında bankacılık sektörünün toplam menkul değerler portföyü kamu kesiminin borçlanma gereğindeki düşüş nedeniyle kredi hacmine nazaran daha sınırlı bir oranda artış göstererek. 143 milyar YTL've yükselmiştir. Bu dönemde, menkul değerler portföyündeki artış reel bazda yüzde 7 oranında gerçekleşmiştir. 2005 yılı Aralık ayı itibarıyla önceki yıl sonuna göre kamu bankalarının menkul değerler portföyünün toplam içindeki payı yüzde 50'den yüzde 45'e gerilerken. Özel bankaların payında bir miktar artış görülmüştür. YTL cinsinden toplam menkul değerler, reel bazda yüzde 11 oranında, YP cinsinden menkul değerler İse, ABD doları bazında yüzde 7 oranında artmıştır. Bankaların menkul değerler portföyünün yapısı incelendiğinde, gerek kamu bankalarının gerekse özel bankaların menkul değerler portföyünün ağırlıklı olarak YTL cinsinden arttığı görülürken, özel bir bankanın yabancı banka statüsüne geçmesinin de etkisiyle göreli olarak sistemde daha düşük bir paya sahip olan yabancı bankaların menkul değerler portföyünde önemli bîr artış gözlenmiştir (Tablo IV. 1.5),
T A B L O IV . 1 .5 B A N K A C I L I K S E K T Ö R Ü N Ü N T O P L A M M E N K I L D E Ğ E R L E R İ ( M i l y o n YTL) A r a l ı k 2 0 0 4 K a m u Ö z e l Y a b a n c ı TIV IŞF K Y B T o p l a m T o p l a m M e n k u l D e ğ e r l e r 6 1 .8 2 0 5 6 .4 4 7 2 .5 2 5 1 .5 1 3 1.377 1 2 3 .6 8 2 Türk Lirası 48.810 29.360 1.911 1,513 940 82.534 Yabancı Para 13,010 27.087 614 - 438 41.149 A r a l ı k 2 0 0 5 K a m u Ö z e l Y a b a n c ı rıvısF K Y B T o p l a m T o p l a m M e n k u l D e ğ e r l e r 6 4 .6 8 0 7 1 .0 5 5 4 .3 9 9 7 6 4 2 . 1 6 0 1 4 3 .0 5 8 Türk Lirası 52.613 40.781 3.205 764 1.740 99.103 Yabancı Para 12.067 30,274 1.194 - 420 43.955 Kaynak: TCMB.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
IV.1.2.C. Mevduat
2005 yılında düşen enflasyon süreci ve malî disiplinin sürmesi gibi makroekonomik faktörlerden etkilenen bankacılık sektöründeki olumlu lıava. yabancı yatırımcıların sektöre doğrudan ya da ortaklık yoluyla girmeleri ile devanı etmiş, bu durum bankacılık sektörünün bilanço yapısının yanı sıra mevduat büyüklüklerini de etkilemiştir. Bankaların toplam mevduat hacmi, 2005 yılı Aralık ayında, bir önceki yıl sonuna göre, reel olarak yüzde İH oranında artmıştır. Bu dönemde, YTL cinsinden mevduatlar reel olarak yüzde 36 oranında artış sergilerken. YP cinsinden mevduatların ABD doları karşılığı yüzde 4 oranında artmış. YTL karşılığı ise yüzde 4 oranında daralmıştır. YTL cinsinden mevduatların, YP cinsinden mevduatlardan daha çok artmasına yol açan unsurlardan başlıcası. ekonomik istikrarın etkisiyle YTL'ye olan güvenin artması ve dolayısıyla YTL cinsinden yatının araçlarının daha fazla tercih edilmesi olmuştur.
Mevduat hacmi en yüksek artışı gösteren banka grubu yabancı bankalar olmuştur. 2005 yılı Aralık ayında önceki yıl sonuna göre, yabancı bankaların mevduatları, kredilerindeki yüksek artışına benzer olarak yüzde 07 oranında reel artış göstermiştir. Bu dönemde, toplam mevduat hacmi içindeki payı yüzde 2,5'ten yüzde 4,1'e yükselen yabancı bankaların sektör paylarını önemli oranda artırdıkları dikkat çekmiştir.
G R A F İ K IV . L 4
M E l D İ A T F A İ Z O R A N L A R I ( Y ü z d e )
- - - >3 Ay Vadeii ABD doları Faiz Oranı (sol eksen) --- 3 Ay Vadeli YTL Faiz Oranı (sağ eksen) Kaynak: TCMB. Yıllık Rapor 2005 113 2 i Ut 5 yıl imla mevduat hacmi, araş eğilimini sürdürmüştür.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
2005 yılında, özel bankaların mevduatları yüzde 22, kamu bankalarının mevduatları ise yüzde X oranında reci artış göstermiştir. Kamu bankalarının YTL cinsinden mevduatları reci olarak yiizde 15 oranında, özel bankaların mevduatları yüzde 58 oranında, yabancı bankaların mevduatları ise yüzde 216 oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde, kamu bankalarının YP mevduatlarının ABD doları karşılıkları yüzde 3 oranında düşerken özel bankaların YP mevduatlarının ABD dolan karşılıkları yüzde 3 oranında artmıştır. Yabancı bankaların YP mevduatlarının ABD doları karşılığı ise yüzde 5X oranında artmıştır.
YTL cinsinden mevduat buz oranları 2005 yılında enflasyon eğilimindeki düşüşe paralel olarak gerilemeye devam ederken. ABD doları cinsinden mevduat büz oranları artış eğilimi ¡gerisinde olmuştur (Grafik IV, 1.4). FED'in faiz artırımları ABD doları cinsinden mevduat faiz oranlan üzerinde etkili olmuştur.
G R A F İ K 1 1 . 1 . 5
M E t D L A T İ N O R T A L A M A VA P E Ş İ ( A y R a z ı n d a )
---YTL - - - DTH
Kaynak: TCMB.
2005 yılı sonunda, gerek YTI. gerekse YP cinsinden mevduatların ortalama vadesi 2,X ay olarak gerçekleşmiştir (Grafik IV. 1.5). 2005 yılında YTL mevduatların ortalama vadesi 3 ay etrafında dalgalı bir seyir izlemekle beraber Aralık ayında belirgin bir azalış göstermiştir. Öte yandan, YP cinsinden mevduatlar kademeli olarak üç aydan daha uzun vadelere kaymış, buna paralel olarak ortalama vade artış eğilimi göstermiştir.
Mevduat hacmi, 2005 yılında 3 ay vadeli mevduata yoğunlaşırken 6 ay vadeli
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
göre yüzde 7,2'den yüzde 10,2'e yükselmiş, I yıl ve daha uzun vadeli mevduatların payı ise azalmıştır (Grafik IV. 1.6).
G R A F İ K I V . t . 6 M E Y D U A T I N V A D E L E R E G Ö R E D A Ğ I L I M I ( Y ü z d e ) 50 40 30 20 10 0 Kaynak: TCMB.
Vadesiz 1 Ay Vadeli 3 Ay Vadeli 6 Ay Vadeli 12004 Aralık □ 2005 Araltfr
1 Yıl ve Üstü Vadeli
IV.1.2.D. Özkavnaklar
Bankaların toplam özkaynağı 2004 yılı sonunda. 46 milyar YTL îkeıı, 2005 yılı sonunda ödenmiş sermaye ve yedek akçelerdeki artış nedeniyle reel bazda yüzde 0.5 oranında artarak. 54,1 milyar YTL'ye yükselmiştir. Yabancı bankalar ile kalkınma ve yatırım bankaları kârlılığını reel bazda artıran banka grupları olmuştur. Diğer banka gruplarının kârlılığı ise. bir önceki yıla göre reel olarak gerilemiştir.
IV.1.2.E. Bankalara Borçlar
"Bankalara Borçlar” kalemi, geçen yıl olduğu gibi ağırlıklı olarak bankaların yurt dışından sağlamış oldukları kredilerden oluşmaktadır. Bu kalem, 2005 yılı sonunda bir önceki yıl sonuna göre, uluslararası likidite koşullarının olumlu seyri, makroekonomik istikrar, düşen enflasyon ortamı ve AB sürecinin etkisiyle reel bazda yüzde 49 oranında artarak, 54,3 milyar YTL'ye yükselmiştir. Yabancı bankaların bankalara borçlar kalemi, reel bazda yüzde 9k oranında artarken, kamu ve
özel bankaların söz konusu kalemlerindeki artış, sırasıyla reel bazda yüzde 20 ve
yüzde 56 oranında gerçekleşmiştir. Bankaların yıııl dışından sağladığı krediler de, 2004 yılı sonunda 17.K milyar ABD doları iken, 2005 yılı Kasım ayı itibarıyla 25.7 milyar ABD dolarına yükselmiştir (Grafik IV. 1.7).
Yabancı bankalar, sektörde cıı kârlı banka grubu olarak Ön plana çıkmışlardır. Bankaların ı tırı dışından sağlamış oldukları krediler, 211(15 yılmda önemli ölçüde artmıştır. Yıllık Rapor 2005 115
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
Bankacılık
s e k t ö r ü n ü n h i t a n ç n
içi yabancı paru pnziıyon açığı 21)05 ı ilintin da n r t n u ş n r G R A F İ K İV. 1 .7 B A N K A C I L I K S E K T Ö R Ü N Ü N Y U R T D I Ş I N D A N K U L L A N D I Ğ I K R E D İ L E R ( M i l y o n A B D d o l a r ı )