BAŞVURUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

1. GENEL OLARAK

Yukarıda sayılan belgelerin eksiksiz şekilde ibraz edildiği bir konkordato başvurusunu alan mahkeme, derhal geçici mühlet kararı verir (İİK m.287,1)¹²³. Konkordato başvurusunun alacaklılardan biri tarafından yapılmış olması halinde ise bahsi geçen belgelerin ibrazı için mahkemece borçluya makul bir süre verilir. Bu süre içinde

122 Hakkında konkordato talep edilen işletmenin devamlılığı veya nakde dönüştürülebilmesi bakımından stokların bekleme süresi ve devir hızını gösteren bir tablo yahut işletmenin üzerinde piyasadaki kur farkından kaynaklı bir borca batıklık durumu oluştuğunu gösteren bir bilanço bu kapsamda düşünülebilir (Karakaş s.38).

123 Konkordatoda geçici mühlet ve kesin mühlet ayrımı ilk defa 7101 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle ortaya çıkmıştır: “Maddeyle, “geçici konkordato mühleti” adı altında yeni bir kurum ihdas edilmekte; bu mühletin uzatmayla birlikte beş ayı geçmemek üzere “geçici olarak” tanınabileceği hükme bağlanmaktadır. Amerika Birleşik Devletlerindeki “otomatik durdurma” kurumundan esinlenilerek yapılan İsviçre İcra ve İflâs Kanunu değişikliklerini (Kanuna eklenen m.293a-m.293d maddelerini) örnek alan bu düzenleme ödeme güçlüğü içindeki borçluya süratle geçici hukuki koruma sağlamaya yöneliktir. Şimdiye kadar aynı ihtiyaç iflâs erteleme talepleri üzerine verilen ihtiyati tedbir kararlarıyla karşılanmaya çalışılmaktaydı” (İİK m.287’de madde başlığıyla birlikte değişiklik yapan 7101 sayılı Kanun’un 15. maddesinin Gerekçesinden (TASARI,

Madde Gerekçeleri: Madde 14)

https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem26/yil01/ss524.pdf).

borçlu tarafından eksiksiz şekilde sunulan belge ve kayıtları alan mahkeme geçici mühlet kararı verir (İİK m.287,2). Bu durumda belge ve kayıtların hazırlanma masrafları konkordatoya başvuran alacaklı tarafından karşılanır. Belge ve kayıtların borçlu tarafından eksiksiz şekilde ibraz edilmemesi halinde ise geçici mühlet kararı verilmez ve alacaklının konkordato talebi de reddedilir (İİK m.287,2). Öte yandan borçlunun talep ettiği konkordatoda, talebe eklenmesi gereken belgelerde eksiklik olması halinde mahkeme geçici mühlet talebini doğrudan reddetmemelidir. Bu noktada eksikliklerin giderilmesi için mahkemece borçluya kısa bir süre verilmesi uygun görünmektedir¹²⁴.

2. DEĞERLENDİRMENİN NİTELİĞİ

Konkordato başvurusunun değerlendirilerek geçici mühlet kararının verilip verilmeyeceğinin saptanmasında, mahkemenin değerlendirmesinin şekli bir incelemeden mi ibaret olduğu yoksa konkordatonun başarıya ulaşma ihtimalinin de mi gözönünde bulundurulacağı sorunu ortaya çıkmıştır.

124 Arslan/Yılmaz/Taşpınar Ayvaz/Hanağası-İcra s.544; Pekcanıtez/Erdönmez s.22;

Sarısözen-Konkordato s.123; Sarısözen-Geçici ve Kesin Mühlet s.49; Karakaş s.32;

Kale-Sorular s.13. Bu noktada Özekes borçlunun Kanunda öngörülen belgeleri eksik ibrazının nedeni bakımından bir ayrıma gitmektedir. Buna göre belgelerin eksikliği bilinçli bir durumdan kaynaklanmıyor, belgelerin hazırlanması tereddütlü yahut takdire dayalı bir nitelik içeriyorsa, söz konusu eksikliğin tamamlanabilmesi için borçluya bir fırsat tanınabilmelidir. Öte yandan belgelerin eksikliği, borçlunun salt zaman kazanmak amacıyla ciddiyetten yoksun şekilde başvurduğu konkordato projelerine asgari düzeydeki belgelerin dahi eklenmemesinden oluşuyorsa belgelerin tamamlanması için süre verilmeden, konkordato talebi reddedilmelidir. Bu kapsamda süre verilmeyecek duruma, borçlunun belli hususları gizleme yahut gerçeğinden farklı gösterme amacıyla eksik belge vermesi hali de gösterilebilir. Hatta bu durumun İİK m.338 uyarınca gerçeğe aykırı beyanda bulunma suçuna vücut vereceği söylenebilir (Özekes-Geçici Mühlet s.66-68.

Aynı görüş için bkz. Akil-Sorular s.60,61).

Bir görüş geçici mühlet kararı verilmesinde mahkemenin İİK m.286’da gösterilen belgelerin varlığını şekli bir inceleme ile tespit etmesi halinde, başkaca birşeye gerek olmaksızın geçici mühlet kararı vereceğini düşünmektedir¹²⁵. Buna göre mahkemenin konkordato talebine eklenen belgelerin içeriğini incelemesi veya bilirkişilere inceletmesi mümkün değildir¹²⁶. Diğer bir görüş ise şekli bir incelemenin yeterli olmayacağını, bu noktada mahkemece konkordatonun başarıya ulaşma veya borçlunun mali durumunu

125Altay/Eskiocak s.50; Sarısözen-Konkordato s.123; Sarısözen, Serhat: Geçici ve Kesin Mühlet Kararı, (7101 Sayılı Kanun Çerçevesinde Konkordato, MİHBİR 16.

Antalya Toplantısı, 5-6 Ekim 2018, s.41-73), s.48; Pekcanıtez/Atalay/Sungurtekin Özkan/Özekes s.449-450; Özekes-Geçici Mühlet s.49-50,61,65,71,72; Tunç Yücel, Müjgan: Konkordato Mühletinin Alacaklılar Bakımından Sonuçları, İstanbul 2020, s.23-24; Toraman, Barış: Konkordato Müessesesi Hakkında 7101 Sayılı Kanunla Getirilen Yeniliklerin Kanun Yollarına İlişkin Hükümleri Bakımından Değerlendirilmesi, (7101 Sayılı Kanun Çerçevesinde Konkordato, MİHBİR 16.Antalya Toplantısı, 5-6 Ekim 2018, s.207-225), s.213; Atalay-Değerlendirme s.126-127; Namlı s.1504. Bununla birlikte Namlı’ya göre konkordatonun iyileştirme amacından hareket ederek, belgeleriyle birlikte teklif edilen konkordato projesinin iyileşme ihtimali veya tasdikinin hiçbir şekilde mümkün görülmeme halinde mahkemece mühlet talebinin reddedilmesi gerekir (Namlı s.1504). Karakaş da burada öngörülen belgelerin eksiksiz şekilde verilmesi halinde derhal geçici mühlet kararı verileceğini, bu kapsamda geçici mühletin esasında hâkimin kendisine verdiği bir süre olarak nitelendirilmesi gerektiğini ifade etmiştir (Karakaş s.40). Burada Özekes’e göre geçici mühlet kararı ciddi, gerekçeli, dayanaklı bir iddiaya isnat edilmekle birlikte söz konusu kararın yaklaşık ispat değerinde dahi bir ispat ölçüsü taşımadığı söylenebilir. Bu durum her ne kadar usul ve takip hukuku bakımından tereddüt doğursa da geçici mühletin öngördüğü sürenin kısalığı nedeniyle menfaatler dengesine aykırılık teşkil etmeyen bir istisna olarak düşünülebilir (Özekes-Geçici Mühlet s.73).

126 Sarısözen-Konkordato s.123; Sarısözen-Geçici ve Kesin Mühlet s.48; Özekes-Geçici Mühlet s.72-73.

iyileştirme ihtimalini taşıdığına kanaat getirilmesinin de gerekli olduğunu savunmaktadır¹²⁷.

İİK m.287’nin lafzından hareketle kanun koyucunun geçici mühlet kararı verilmesinde mahkemeye herhangi bir takdir hakkı tanıdığından söz edilememektedir. Bu durumda İİK m.286’da sayılan belgelerin mevcudiyetini tespit eden mahkeme öncelikle derhal geçici mühlet kararı verir. Ancak hâkim, bahsi geçen belgelerin varlığını tespitte bilirkişi yardımına başvurabilmelidir. Zira yapılacak tespit konuya ilişkin özel uzmanlık gerektirir. Nitekim uygulama da geçici mühlet kararı verilmesi aşamasında, konkordato teklifine eklenen belgelerin tespiti bakımından bilirkişiye gidilmesi yönünde gelişmektedir. Öte yandan mahkeme bu kararla birlikte konkordatonun başarıya ulaşma ihtimalinin mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri görevlendirir. Dolayısıyla konkordatonun başarıya ulaşma ihtimaline ilişkin inceleme, geçici mühlet verildikten sonra komiser tarafından yapılacaktır. Nitekim madde gerekçesi de bunu desteklemektedir¹²⁸.

127 Pekcanıtez/Erdönmez s.24. Pekcanıtez burada bahsi geçen “derhal” ifadesinin, mahkemenin önüne gelen konkordato taleplerini hiç incelemeden geçici mühlet kararı vereceği şeklinde anlaşılmasını uygun bulmamaktadır (Pekcanıtez, Hakan: Tartışmalar, (7201 Sayılı Kanun Çerçevesinde Konkordato, MİHBİR 16.Antalya Toplantısı, 5-6 Ekim 2018, s.75-88), s.83.

128 “Geçici konkordato mühleti kurumunun ihdasıyla daha ayrıntılı bir düzenleme yapılmaktadır. Geçici konkordato mühleti ile birlikte mahkemenin borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü bütün tedbirlere karar vereceği ve konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri atayacağı hükme bağlanmaktadır.

Konkordatonun başarıya ulaşması ile kast edilen husus, konkordato talebinde bulunanın mali durumunun düzelmesinin mümkün olup olmadığı veya konkordato teklifinin tasdiki şartlarının yerine gelip gelemeyeceğidir” (İİK m.287’de madde başlığıyla birlikte değişiklik yapan 7011 sayılı Kanun’un 15. maddesinin Gerekçesinden (TASARI, Madde Gerekçeleri: Madde 14) https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem27/yil01/ss16.pdf).