Avrupa Birliği, KOBİ tanımlamasında Avrupa Birliği Komisyonu, 7 Şubat 1996 yılında kabul ettiği bir tavsiye kararıyla, KOBİ’ler için ilk kez belirgin ve ikna edici bir tanım önermiştir. Komisyonun tanımında, personel sayısı, bilanço büyüklüğü, satış tutarı veya ciro bağımsızlık derecesi gibi ölçütlere dayanmaktadır (Müftüoğlu ve Durukan, 2004:91).
Bu tanıma göre 250’den az işçi çalıştıran işletmelerin KOBİ olduğu kabul edilmektedir. Orta büyüklükte bir işletme; 50 ile 250 arasında işçi çalıştıran ve yıllık cirosu 40 milyon Euro’nun altında olan veya yıllık bilançosu 27 milyon Euro’yu aşmayan bir işletme olarak tanımlanmaktadır. Küçük işletmeye ilişkin ölçütler ise; 50 kişiden az işçi, 7 milyon Euro’yu aşmayan yıllık ciro veya 5 milyon Euro’nun altında bir yıllık bilanço değeri olarak ifade edilmiştir. 10 kişiden az işçi çalıştıran işletmeler “çok küçük” kategorisine girmektedir. Küçük veya orta büyüklükteki işletmelerin bir başka ölçütü ise sahip oldukları bağımsızlığın ölçüsüdür. Büyük ölçekli bir işletmenin veya ortaklaşa hareket eden birkaç büyük işletmenin bir KOBİ’de sahip olduğu hissesinin %25’in altında olması şartı getirilmiştir(Diken, 2007:5) OECD
(Avrupa Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı)’nın KOBİ tanımına göre ; 20 kişiden az işçi çalıştıran işletmeler çok küçük, 20-99 arasında işçi çalıştıran işletmeler küçük, 100-199 arasında işçi çalıştıran işletmeler orta büyüklükte işletme olarak kabul edilmektedir (Müftüoğlu ve Durukan, 2004:91). AB’de bir süreç içerisinde tanımların daha da netleştiği görülmektedir.
Avrupa Birliği KOBİ tanımları konusunda gerek ulusal gerekse birlik bazında karışıklığa neden olmamak amacıyla 1998 yılından itibaren geçerli olan yeni bir tanımlama yapmış ve bu tanımı değişen şartlara uyum sağlayacak şekilde 2003 yılında değiştirmiştir. Ancak bu yeni tanım 2005 yılından itibaren geçerli olmuştur. Buradaki tanım işçi sayısı, bilanço büyüklüğü ve bağımsızlık ölçütlerinden oluşmaktadır. Bağımsızlık ölçütü ile ifade edilen; sermayenin yada hisse senetlerinin %25 yada daha fazlası bir işletme tarafından üstlenilmemiş olan yada sermayesi küçük ve orta büyüklükteki işletme tanımı dışındaki işletmelerden meydana gelmemiş olan işletmeler anlatılmaktadır. Bu açıklamalar doğrultusunda (Özgül, 2005:4):
• Mikro İşletme, 10 kişiden az çalışanı olan ve yıllık cirosu ve/veya bilanço değeri 2 milyon ECU’yu geçmeyen bağımsızlık kriterlerine sahip işletmeler.
• Küçük işletmeler 50 kişiden az çalışanı olan ve yıllık cirosu ve/veya bilanço değeri 10 milyon ECU’yu geçmeyen bağımsızlık kriterlerine sahip işletmeler.
• Orta ölçekli işletmeler, 250 kişiden az çalışanı olan ve yıllık cirosu ve/veya bilanço değeri 43 milyon ECU’yu geçmeyen bağımsızlık kriterine sahip işletmeler.
Şeklinde tanımlanmaktadır. Avrupa Birliğinin yapmış olduğu bu tanımlamanın yanında üye ülkeler kendi kullanım amaçlarına göre farklı tanımlar geliştirmiştir. Bazı ülkeler ve yaptıkları tanımlar aşağıda verilmiştir.
Belçika’da genel olarak işçi sayısını temel alan tanımlar kullanılmakta, ancak işletme sahibinin bütün yetkileri elinde toplayıp toplamadığı konusu nitel kriter olarak tanımlamaya eklenmiştir (Müftüoğlu, 1998:122).
Yunanistan’da kriter olarak çalışan sayısı alınmıştır. Buna göre 1-9 çalışanı olanlar çok küçük, 10-99 arası çalışanı olanlar küçük, 100 ve daha fazla çalışanı olan işletmeler ise orta ve büyük boy işletme olarak tanımlanmıştır. Burada dikkat çeken nokta orta ve büyük boy işletmelerin bir arada yer almasıdır ve bu durumun diğer Avrupa Birliği ülkelerinde mevcut olmamasıdır. Bu nedenle KOBİ’lerin açık bir tanımına rastlanmamaktadır (Savaşır, 1999:48).
İspanya’da satış şekli, elde edilen karlar ve sermaye gibi değişik kriterler kullanılmış olsa da en yaygın olan kriter çalışan kişi sayısıdır. Buna göre 1-49 kişi arası çalışanı olanlar küçük, 50-499 çalışan kişiye sahip olanlar orta boy işletme olarak tanımlanmaktadır. Bunun yanında İspanya Merkez Bankası’nın hazırladığı istatistiklere göre, 1-50 kişi arası çalışanı olanlar küçük, 50-250 kişi arası çalışanı olanlar ise orta boy işletme olarak tanımlanmaktadır(Müftüoğlu, 1998:111).
İtalya’da küçük işletmelerle ilgili yasada KOBİ’ler şu şekilde tanımlanmıştır(Özgül, 2005:5):
• Seri imalat yapılmıyorsa 18, yapılıyorsa 9 çalışanı olan(geleneksel el sanatları ve konfeksiyon atölyeleri için bu sayı 32, ulaşım sektöründe 8, inşaat sektöründe 10 kişidir).
• İşletme sahibi işletme faaliyetleriyle doğrudan ilgilidir.
• İşletmenin hukuki statüsü Anonim ya da Limited şirket olmayandır. Bunun dışında kullanılan diğer tanımlamalarda ise 1-9 arası çalışan kişi sayısı olan işletmeler mikro yada küçük, 10-99 kişi arası çalışanı olanlar küçük, 100- 499 kişi arası çalışanı olanlar ise orta boy işletme olarak kabul edilmektedir.
Hollanda’da KOBİ’ler ile ilgili yapılan tanımlamalarda da en çok çalışan sayısı kullanılmıştır. Kullanılan diğer nitel kriterler arasında ise işletme örgütünün basitliği ile tüm işletmecilik işlevlerinin işletme sahibi tarafından üstlenilmesine yer verilmiştir. Çalışan işçi sayısı kriterine göre; 1-9 arası çalışanı olanlar küçük, 10-100 arası çalışanı olanlar ise orta boy işletme olarak kabul edilmiştir (Müftüoğlu, 1998:113).
KOBİ cenneti olarak görülen Almanya da resmi bir tanım bulunmamakla birlikte 1-49 arası personel istihdam eden işletmeler küçük, 50-499 arası personel istihdam eden işletmeler ise orta ölçekli olarak tanımlanmaktadır(Tutar ve Küçük, 2003:191). Almanya’da bulunan “Küçük ve orta Ölçekli İşletmeler Araştırma Enstitüsü” (Institut für Mittelstand Forschung) tarafından yapılan ve genel kabul görmüş KOBİ tanımlamasında 500 kişiden az çalışanı olan veya yıllık cirosu 50 milyon ECU’yü aşmayan işletmeler KOBİ olarak nitelendirilmektedir(Özgül, 2005:6).
Fransa’da yapılan yasal düzenlemelere göre KOBİ, genel olarak yöneticilerin şahsen ve doğrudan doğruya mali, teknik, sosyal, ahlaki ve yasal zorunluluklar üstlendiği işletmeler olup bu konuda resmi bir tanımlama yoktur (Akgemici, 2001:10). Fransa’da “KOBİ Konfederasyonu” (General Confedertion for Small and Medium-Sized Enterprises) KOBİ’lerin tanımında sadece 1-500 arası istihdam edilen işçi sayısını kullanarak bir tanıma gitmiştir. Konfederasyon ayrıca 50 kişiden az istihdam yaratan işletmeleri küçük, 50-500 arası istihdam yaratanları orta boy işletme olarak tanımlamıştır(Özgül, 2005:6).
İngiltere’de resmi bir tanıma rastlanmamaktadır. Tanımlama yapılırken esas alınacak nicel ölçüt sektörden sektöre değişiklik göstermektedir. Sanayi sektöründe genel olarak tanıma esas alınan nicel ölçüt istihdam edilen işçi sayısıdır. Ticaret sektöründe ise çalıştırılan personel sayısı yerine işletmenin yıllık satış tutarı tercih edilmektedir(Müftüoğlu, 2002:112). Aynı zamanda farklı kurumlar değişik KOBİ tanımları getirmişti. Bunlardan Bolton Komitesi(Bolton Committe) 1971’de işletmeleri küçük ve büyük işletme olarak sınıflandırmış küçük işletmeleri ise “sahibi yada sahipleri tarafından yönetilen, küçük bir pazar payına sahip bağımsız girişimler” şeklinde tanımlamıştır(Özgül, 2005:6).