Atık Kağıt Toplama Kampanyası

Değerlendirilebilir katı atıkların “geri dönüşümünün” beldede uygulanmasına hazırlık amacıyla başlatılmıştır. Örnek bir STK –Yerel Yönetim işbirliği çalışması olması amaçlanan projenin kısa dönem hedefi, vatandaşlara atıkları kaynağında ayrı biriktirme alışkanlığı kazandırmaktır. Muğla Valiliğinin desteği ve Belediyenin kısmi işbirliğiyle, bu kampanyada 2 yıl içerisinde yaklaşık 10 kamyon yükü toplanan kağıt SEKA Dalaman Kağıt işletmesine gönderilmiştir.

Bodrum Turgutreis beldesinde başlatılan, Habitat II. Konferansı resmi belgesi, Ulusal Rapor ve Eylem Planında örnek “Sivil Toplum Pratikleri” arasında gösterilen atık kağıt toplama kampanyası projesi, yıllardır savsaklanan katı atıkların değerlendirilmesi demek olan geri dönüşümün, Turgutreis’ te başlatılması için hazırlık işlevi görerek atıkların kaynağında ayrı biriktirilmesi alışkanlığı oluşturulmasını amaçlamaktadır. Kampanya atıkları kaynağında ayrı biriktirmenin toplumda tutumluluk ahlakı oluşturacağı inancı ile başlatılmıştır.

Ponjenin amacı; genelde aktif eğitim çalışması yapabilmektir. Buna bağlı olarak çevre kirliliğinin önlenmesi, çöp çöplülük sorunlarının azaltılması, orman

varlığının korunması, ülke ekonomisine katkı gibi düşüncelerle başlatılmıştır. Çoğu kez karşılaşılan zorluklar nedeni ile yarıda bırakılan, kağıt toplama kampanyasının en önemli özelliği (yararı) yurttaşlık projesi olarak göreceği işlev, toplumda tutumluluk ahlakı oluşturmasıdır.

Projenin gerekçesinin, amacının ve kapsamının, Habitat II. Kent Zirvesindeki sunuş şeklide şöyledir:

3.2.2.1. Projenin Gerekçesi

Savurganlığın Dünyanın basta gelen sorunları arasında yer aldığını, günümüzde hızla tırmanarak bağımlılığa dönüşmekte olan bu alışkanlığı (hastalığı) sağaltmada en etkili önlemin tutumluluk olduğunu biliyoruz. Ülkenin, saygınlığına gölge düşüren borç batağından kurtulabilmesi, her yeni hükümetin bir öncekinden enkaz halinde devraldığı ekonomisinin düze çıkabilmesi ve devletin ekonomik darboğazdan kaynaklanan türlü sorunlarla başedebilir kılınması için tutumluluğu toplumsal bir ahlak anlayışı olarak benimsememiz gerektiği anlaşılıyor.

Belediyelerin başlatmaktan kaçınmaları nedeniyle ertelenip duran, katı atık sorununa çok yönlü çözüm getiren geri-dönüşüm uygulaması, bu bağlamda etkili bir eğitsel araç olarak düşünülebilir, hızla, yok edesiye tüketen bir varlığa dönüşen bireye tutumluluk bilinci kazandıracak, tasarrufun da bir erdem olduğu düşüncesini sürekli gündemde tutacak bir uygulama olarak hemen başlatılabilir.

Kağıt toplama kampanyaları bu uygulamadan önce, ona hazırlık olarak, işin eğitim boyutunu gözeterek, belediyeyi bu hizmeti (geri-dönüşüm) yapar kılmak için yapılmalıdır. Bu kampanyayla, bir yandan değerlendirilebilir tüm atıkları ev ve işyerlerimizde ayrı biriktirme alışkanlığı edinmemiz sağlanırken, diğer yandan, belediye üzerinde de zorlayıcı bir baskı oluşturulmalıdır.

Gerek atık kağıt kampanyaları gerekse geri-dönüşüm uygulamaları, özen gösterildiği takdirde, hemen sağlanacak çevresel, ekonomik ve eğitsel yararları yanında, uzun dönemde yol açacakları imece ruhu, işbirliği ve dayanışma

anlayışıyla yurttaşlık bilincimizi güçlendirip katılımcılığı yüreklendirirken, devletle vatandaş, vatandaşla vatandaş arasında türlü nedenlerle oluşan karşıtlıkları gidererek, devletle vatandaşın yekdiğerine sahip çıkmasını kolaylaştırabilir, böylece, çok yönlü bir bütünleştiricilik işlevi de görebilirler.

Bodrum’un Turgutreis Beldesinde başlatılan ve eldeki projeye örnek olan atık kağıt toplama kampanyamız, bir bakıma doğal sayılması gereken zorlukları dikkate alındığında, bu bağlamda başarılı bir model olarak görülebilir.

3.2.2.2. Proje Aktörleri ve Üstlerine Düşen Görevler, Belediyeden Beklenenler

1.Gönüllüler için gazete türü kağıtların kolaylıkla getirilip bırakılabileceği, merkezi bir yerde, bir çalışma yeri (bir oda) sağlamak.

2.Zamanla çok amaçlı bir eğitim merkezine dönüştürülecek bu çalışma yerinde bir depo görüntüsü oluşmaması için, biriken kağıtları merkezden uzakta olabilecek bir ardiyeye yeteri sıklıkla taşımak.

3.Ardiyede biriken kağıdı kağıt işletmesine taşıyacak araca yüklemek. 4.Kağıt bedelini (proje, tüzel kişiliğe sahip bir örgütün girişimi değilse) gönüllülerin çevre etkinlikleriyle ilgili giderleri karşılamak üzere belediye adına açılacak bir fon hesabında tutmak.

3.2.2.3. Vatandaşların Yapacakları

Kampanyaya katkıda bulunurken üstlerine düşeni en iyi şekilde yaparak gönüllülerin işini kolaylaştırarak, etkili bir işbirliği içinde bulunmak. Bunun için, kağıtları toplama, taşıma, depolama, ulacım kolaylığı ve giderlerini de dikkate alarak, bağlanmış ya da paketlenmiş olarak getirmek.

3.2.2.4. Bakkal, Market ve Benzerî İşletmelerin Yapacakları

1.Boşalan oluklu mukavva kutuları bükülü yerlerinden (ezerek, buruşturarak değil) açarak, katlayarak varsa yabancı maddelerden arındırarak, taşımaya uygun şekilde hazırlayarak işyerlerinde biriktirmek.

2.Bu kağıtların ticari ya da başka amaçla toplayanlarca alınmasına engel olmak. (Biriken kağıdın işyerlerini zorda bırakmamak için belediyece yeteri sıklıkla alınması gerekir.)

3.2.2.5. İnşaat Sahiplerinin Yapacakları

1. Boşalan çimento torbalarını bağlı balyaler halinde biriktirmek ve yukarıda sözü edilen ardiye ya da belediyenin göstereceği başka bir yere taşımak.

3.2.2.6. Gönüllülerin Yapacakları

1. Verilen çalınma yerini kağıt toplama yeri olarak kullanmanın ötesinde bir amaçla bir çevre kütüphanesi, gönüllü çalışmaların sergilendiği bir arşiv, bir toplantı ve okuma odası ve çevre etkinliklerine aktif olarak katılan gençlerin yabancı dil öğrenimi ve geliştirme gibi gereksinimlerini karşılayacak bir dershane şeklinde düzenleyip kurslar açarak, yörede bir çevre eğitimi merkezi kurmanın ve bir STK örgütü oluşturmanın ilk adımlarını atmak.

2. Toplum, yönetim, atık kağıt işletmesi ve kitle iletişim araçları arasında projenin gerektirdiği etkili, sürekli bir işbirliği ve iletişimi sağlamak.

3.2.2.7. Kampanyada Zorunlu Uygulamaya Geçiş

Toplumun gönüllü katkılarıyla başlatılacak bu proje, zamanla, vatandaşın işbirliğini kolaylaştıracak bir alışkanlık sürecinin ardından zorunlu bir uygulamaya dönüştürülmelidir.

İlk koşul: İşbirliği yapması beklenen belediye, bu işe, kendi sıradan hizmetleri arasında bir öncelik vererek, işi ciddiye aldığını göstermelidir.

İkinci Koşul: Yine belediye, bu kampanyanın ardından kaynağında ayrışımı öngören, yani değerlendirilebilir atıkları ev ve işyerlerimizde ayrı biriktirmemizi zorunlu kılan geri-dönüşümü hemen başlatacağını açıklamalıdır.

Üçüncü koşul: Kitle iletişim araçları bu projenin iletişim gereksinimini karşılamada üstlerine düşeni özenle yerine getirmelidir.

Açıklanan koşullar, üstüne düşeni özenle yapması beklenen vatandasın da işi ciddiye almasını sağlayacak, böylece bu girişiminde önceki bazı örneklerinde görüldüğü üzere, bir zaman sonra tavsamasını ve angaryaya dönüşmesini önleyecektir.

3.2.2.8. Projenin Baş Aktörleri: Emekliler

Vakitlerini dumanlı lokallerde ya da sadece kendilerine dönük bir yarar gözeterek geçirmek istemeyen; ortak sorunlara da, sadece eleştirerek, protesto ederek değil, toplumu duyarlı olduğu konularda motive ederek katılımcılığa yönlendirerek, farklı (!) bir çevrecilik anlayışını yaşama geçirerek sahip çıkmak; Böylece, devleti üstlendiği sorunlarla baş edebilir kılarken, emekli kesiminin bilinen sorunlarına ilgisiz kalan, bugünün çalışanı-yarının olası emeklilerine de anlamlı bir tepki göstermek; Bu şekilde, yükseldiğinden yakınılan bazı değerlere (!) de karşı çıkarak, bu gibi konularda söz sahibi olarak yaşamı sürdürmek isteyecek emekliler için bu tür projelerin bir fırsat olduğunu düşünmek gerekir.

Dahası, bu tür bir görevi bir misyon olarak üstlenmenin bireye olanı yanında topluma dönük yararlarıyla düşünüldüğünde ve emeklilikte boşta boşlukta kalmanın kişi kadar topluma dönük olumsuz sonuçlarının evrensel bir sorun olduğu gerçeği dikkate alındığında, emeklilik ve çevreciliğin yekdiğerleri için biçilmiş kaftan olabilecekleri de savunulabilir. Şu var ki, emeklilerin böylesi bir göreve iştiyakli olabilmeleri ve bu görevin zamanla angaryaya dönüşmemesi için topluma, yönetime ve kitle iletişim araçlarına düşen görevin ne ve nasıl olacağı, kuşkusuz, tarif gerektirmeyecek kadar açıktır.

Çözüm: Güven Verici Somut Etkinlikler

Duyarlı olduğu halde ise yarayacağına aklı yatmadığı için ortak sorunlara sahip çıkmakta zorluk çeken, katılımcılıktan kaçınan pek çok bireyi ikna etmek, evrensel nitelikteki bu sorunu aşmada insana umut aşılamak için de, bu tür somut projelerin etkili araçlar olacağı düşünülmektedir.

Kağıt toplama projesi olarak belirtilen ve faaliyet alanı Turgutreis olarak belirlenen çalışma planı 15-19 Şubat 1998 tarihlerinde düzenlenen Bodrum Yarımadası Çevre Sorunları Sempozyumunda da sunulmuştur.247