• Sonuç bulunamadı

Araştırma Verilerinin Toplanması ve Analizi

Araştırmanın saha verilerinin toplanması ve analiz süreci çalışmaya dair literatürün taranması eşliğinde başlamıştır. Çalışmanın kapsamı dâhilinde taranan literatürden yola çıkarak araştırmanın soruları hazırlanmış ve saha araştırması için yarı yapılandırılmış görüşme formunun uygulanmasına karar verilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formu, görüşmecinin odaklandığı grup veya kişilerin gündelik deneyimleri hakkında konunun sınırları içerisinde kalarak esnek şekilde bilgi toplanmasını sağlayan bir formdur. Görüşmeci saha esnasında yarı yapılandırılmış formu kullanarak önemli olan bilgileri hatırlama güçlüğü çekmeden sistematik ve bütünlüklü bir şekilde toplar. Ayrıca soruların belirli olması, araştırmacının sahada süreyi en etkin şekilde yönetebilmesine imkân tanır (Kümbetoğlu, 2015,75). Yarı yapılandırılmış görüşme formu çalışmanın gidişatını düzenli bir şekilde takip etme imkânı tanıması ve görüşme esnasında esneklik sunması bakımından çalışma açısından önemli bir yer tutmaktadır.

Yarı yapılandırılmış görüşme formuna dair sorular ise dört grup altında toplanmıştır. Araştırmanın ilk kısmındaki sorular görüşülecek olan katılımcıların sosyo-demografik özelliklerini (yaş, cinsiyet, eğitim durumu, medeni durumu, doğum yeri vb.) anlamaya yöneliktir. İkinci kısımda katılımcıların cezaevindeki gündelik hayatı nasıl deneyimlediklerini ortaya çıkarmayı hedefleyen sorular yöneltilir iken; üçüncü kısımda cezaevinde annesi ile birlikte kalan çocukların gündelik yaşantılarını anlamaya odaklanan sorulara yer verilmiştir. Son olarak ise cezaevinden çıkan katılımcıların cezaevi sonrası yaşantılarını anlamaya yönelik sorular yer almaktadır.

Araştırma soruları oluşturulduktan sonra eski tutuklu ve eski hükümlü katılımcıların cezaevindeki gündelik hayat deneyimlerini anlamak amacıyla veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme tekniğine başvurulmuştur. “Niteliksel araştırmada kullanılan derinlemesine görüşme tekniği, sosyal dünyadaki görünür, birçok olgu, süreç, ilişkinin görünümünden çok özüne inmeyi, bunların ayrıntılarını kavramayı ve bütüncül bir biçimde anlamayı mümkün kılan bir veri oluşturma aracıdır”(Kümbetoğlu,2015, 72). Derinlemesine görüşme öncesinde görüşmeci öncelikli olarak katılımcılara kısaca kendisini tanıtmış, çalışmanın konusu, amacı ve

önemi hakkında bilgi vermiştir. Araştırmacının kendisini doğru bir şekilde katılımcılara sunması, kurulacak olan iletişimin sağlığı açısından önem taşımaktadır. Görüşmeye başlanmadan önce katılımcıların güvenini kazanmak amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme formu katılımcılara okutulmuştur. Böylece araştırmaya katılacak olan görüşmecilerin çalışmaya dair önyargıları kırılmaya çalışılmıştır. Ayrıca katılımcılara, araştırmaya başlanmadan önce izinleri dâhilinde ses kaydı alınacağı bilgisi verilmiştir. Katılımcılar araştırmaya katılmayı kabul etseler de kimlik bilgilerinin korunması hakkında temkinli davranmışlardır. Bu nedenle katılımcı isimleri anonim tutularak isimler K1 ve E1 şeklinde kodlanmıştır.

Araştırma 28 Aralık 2019 - 5 Mart 2020 tarihleri arasında sürdürülmüştür. Görüşmeler toplamda 15 ile 80 dakika arasında gerçekleşmiştir. Araştırma boyunca toplamda 33 kişi ile görüşülmüş fakat bazı kişilerin görüşme boyunca kendilerini kapatması ya da sorulan sorulara aynı yanıtı vermeleri üzerine 3 kişi araştırmaya dâhil edilmemiştir. Çalışma esnasında sahaya dair önceden edinilen bilgilerin askıya alınmasına ve sahada gerçekleşecek olan görüşmelerin objektif bir şekilde dinlenmesine özen gösterilmiştir. Görüşme sırasında sıcak ilişkilerin kurulmasına dikkat edilmiş yeri geldiğinde daha kolay bir iletişim sağlamak amacıyla yörelerin şivesine başvurularak resmi bir tutum takınmaktan kaçınılmıştır. Katılımcıların güvenini kazanmak araştırma sırasında anlatılacak olan hayat hikâyelerinin derinine inebilmek, paylaşılan duygulara ortak olabilmek, sıcak bir ilişki kurabilmek için değerlidir. Araştırma sırasında resmi giyimden ya da gündelik giyim şeklinden kaçınılmıştır. Araştırma esnasında katılımcıların olayları anlatırken büründüğü ruh hali, jest, mimik, tutum ve davranışları gözlemlenmiştir. Araştırmada veriler aktarılırken bu ayrıntılar parantez içerisinde belirtilmiştir. Sahada araştırmaya dair ayrıca notlar alınmış, bazı katılımcıların cezaevi hayatlarına dair mektupları izinleri dâhilinde fotoğraflanmıştır. Notların ve sahaya dair hafızanın kaybolmaması için ses transkripsiyonunun sahadan dönüşte çıkarılmasına dikkat edilmiştir.

Araştırmada ses kayıtları bilgisayar ortamında her kişinin kendisine ait dosyası olacak şekilde yazıya geçirilmiştir. Her kişinin dosyasında bulunan veriler düzenli hale getirilerek defalarca okunmuş ve kullanılacak veriler diğer verilerden sarı renge

boyanarak ayırt edilmiştir. Bu işlem bütün ham veriler üzerinde tekrarlanmıştır. Verilerin defalarca okunması sonrasında verilerden kavramlar çıkarılmıştır. Bu kavramlarda kendi aralarında ilişkilendirilerek gruplara, temalara ve kodlara ayırılmıştır. Araştırmada taranan ve okunan literatürden yola çıkarak oluşturulan bu kavramsal kategoriler altında her bir kişinin dosyasından konu ile ilgili elde edilen veriler alınarak tek bir dosya altında toplanmıştır. Böylece araştırmada kullanılacak olan veriler hazır hale getirilmiştir.