Göç olgusu günümüzde giderek küreselleşen bir sorun haline dönüşmektedir. Sanayi devriminden bu yana kırsal alanlardan kentlere devam eden göç hem kent için hem de kırsal alanların varlığını devam ettirebilmesi bakımından oldukça önemli bir problem olarak özellikle de gelişmekte olan ülkelerin önemli bir problem olarak
karşımıza çıkmaktadır. Özellikle insanların kırsal alanlardan hareketlenerek şehirlerdeki barınma ve istihdam gibi temel ihtiyaçların karşılanmadan şehirlere göç etmesi kentlerde var olan sosyo-ekonomik sorunları daha da ağırlaştırmıştır. Türkiye’de iç göç hareketi günümüzde büyük boyutlara ulaşmış, özellikle büyük kentlerin çevresinde yoksul mahallelerini oluşturmuş ve çarpık kentleşme sorunu ortaya çıkmıştır.
Kentlerin hızlı büyümesi ve göç miktarının şehirlerdeki iş gücü gereksiniminin çok üzerinde olması, buraya göç edenlerin kentlere ve kentsel yaşama uyumlarını zorlaştırmakta ve göç eden ailelerde şehir kültürünün oluşmasını geciktirmektedir. Buna ilaveten, kırsal alanlardan şehirlere göç edenler genelde belirli mahallelerde toplanmakta ve kendi aralarında eski kültürel özelliklerini yaşatmaya çalışmaktadırlar. Bu tür kümelenmeler göç edenlerin birbirleri arasında sosyal ilişki kurmalarını ve yardımlaşmalarını kolaylaştırmasına rağmen kentlileşme sürecini yavaşlatmakta ve ileri de daha başka sosyal problemlere neden ol-maktadır. Bahsedilen olumsuzlukların nedeni olan göç, sadece bir ikamet değişikliği olarak kalmamakta, toplumsal yapıda sosyal, kültürel, ekonomik ve politik değişmelere neden olan bir nüfus hareketine dönüşmektedir. Bu nedenle kırsal alanlardan doğrudan şehirlere göçün engellenmesi veya hiç değilse hızının yavaşlatılması için çeşitli politikalar üretilmektedir. Şüphesiz göç kırsal kesimde hayattan memnun olmayanların giriştikleri bir eylemdir. Kırsal kalkınma çalışmaları ile elde edilmek isten nihai hedef kırsal alanlarda yaşayanların geçim kaynaklarının geliştirilmesi ve hayat standartlarının yükseltilmesi olduğundan kırsal alanlardan kentlere göçün önlenmesinde kullanılabilecek bir araç olarak gösterilebilmektedir. Dolayısıyla kırsal kalkınma çalışmalarının uzun soluklu olacak şekilde TKV tarafından gerçekleştirildiği Karacadağ yöresindeki proje uygulanan köylerdeki göç eğilimlerinin ortaya çıkarılması açısından, diğer grup köylerle bazı kıyaslamalar yapılması önem arz etmektedir.
Tablo 44. Yaşamdan Memnun Olma Düzeyi
Grup Yaşamınızdan memnun musunuz? Toplam
Evet Hayır Kısmen
Kontrol Grubu Erkek Sayı 40 33 27 100
% 20,0% 16,5% 13,5% 50,0%
Kadın Sayı 31 24 45 100
% 15,5% 12,0% 22,5% 50,0%
Toplam Sayı 71 57 72 200
% 35,5% 28,5% 36,0% 100,0%
Esas grup Erkek Sayı 50 32 18 100
% 25,0% 16,0% 9,0% 50,0%
Kadın Sayı 56 19 25 100
% 28,0% 9,5% 12,5% 50,0%
Toplam Sayı 106 51 43 200
% 53,0% 25,5% 21,5% 100,0%
Her iki grubun bulundukları sosyo-ekonomik düzeyden memnun olup olamadıklarının tespiti için sorulan soruya kontrol grubunda %35.5 oranında evet memnunum, %28.5 oranında hayır memnun değilim, %36 oranında kısmen cevabı alınmıştır. Esas grupta %53 oranında evet memnunum, %25.5 oranında hayır memnun değilim, %21.5 oranında kısmen cevabı alınmıştır (Tablo 44).
Yapılan nitelikli sohbetlerde bu farkın neden kaynaklandığı sorulduğunda “memnuniyet düzeyinin tamamen geçim koşulları ile ilgili olduğu ve diğer köylerle koşullarının aynı olmasına rağmen kendi köylerinde bilgi ve görgü birikiminin daha iyi olması nedeniyle verimin nispeten iyi olduğunu” belirtmişlerdir.
Grupların kendi içerisinde kadın ve erkeklerin verdikleri cevaplara bakıldığında ve iki grup için de Pearson Chi-Square test esas alındığında TKV’nin proje uygulamadığı köylerde (kontrol grubu) erkekler ile kadınların hayattan memnuniyet düzeyleri arasındaki farkın tesadüfî olamayacak kadar belirgin olduğu tespit edilmiştir.
Gerçekten de TKV’nin proje uygulamadığı köylerde (kontrol grubu) erkekler % 20 oranında hayatlarından memnunlarken, kadınlarda bu oran %15’tir. Esas grupta ise, kadın ve erkeklerin cevapları arasındaki farklılıkların tesadüfî olduğu tespit edilmiştir. Her iki grubun erkeklerinin belirleyici seçenekteki dağılımı incelendiğinde anlamsız bir farklılık tespit edilirken, her iki grubun kadınlarının aynı seçenekteki dağılımlarında tesadüfî olmayan bir fark gözlenmiştir.
Tablo 45. Şehre Taşınma Đstekleri
Grup Şehre taşınmak ister misiniz? Toplam
Evet Hayır
Kontrol Grubu Erkek Sayı 28 72 100
% 14,0% 36,0% 50,0%
Kadın Sayı 31 69 100
% 15,5% 34,5% 50,0%
Toplam Sayı 59 141 200
% 29,5% 70,5% 100,0%
Esas grup Erkek Sayı 29 71 100
% 14,5% 35,5% 50,0%
Kadın Sayı 45 55 100
% 22,5% 27,5% 50,0%
Toplam Sayı 74 126 200
% 37,0% 63,0% 100,0%
Her iki grubun katılımcılarının, bulundukları yerden duydukları memnuniyet düzeylerinin teyidi amacı ile ”şehre taşınmak ister misiniz sorusu” yöneltilmiştir. TKV’nin proje uygulamadığı köylerde (kontrol grubu) %37 oranında evet taşınmak isterim, %63 oranında hayır istemem cevabı alınmıştır. Esas grupta evet diyenlerin oranı %29.5, hayır diyenlerin oranı %70.5’tir (Tablo 45a). Ana grupta şehre taşınmak isteyenlerin oranı, kontrol grubunda şehre taşınmak isteyenlerden %8.5 oranında fazladır. Genel olarak göç olgusunda “geçim koşulları iyi olmayan, üretim olanakları kısıtlı olanlar tarafından tercih edildiği göç eğiliminde olduklarından” bahsedilmektedir. Geçim koşulları ve bilinç düzeylerinin daha iyi olduğu düşünülen esas grupta göç eğiliminin yüksek çıkması bir çelişki gibi algılanmış ve bu konu ile ilgili olarak esas grupta yarı yapılandırılmış sohbetler gerçekleştirilmiştir. Sohbetlerde, esas grupta yer alanların yaşam kalitelerini daha da yükseltmek için şehri tercih ettikleri, TKV’nin proje uygulamadığı köylerdekilerin (kontrol grubu) ise şehirde yaşam kalitelerinin daha da düşmesinden korktukları için göçmeyi tercih etmedikleri tespit edilmiştir.
Grupların kendi içerisinde, kadın ve erkeklerin verdikleri cevaplara
bakıldığında ve iki grup için de Pearson Chi-Square test esas alındığında, esas grupta anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Başka bir ifade ile tesadüfî olmayan farklılık, esas gruptaki kadınların, erkeklere göre daha fazla göç eğilimine sahip olmuş olabileceklerinin bir göstergesi olarak algılanabilmektedir.
Tablo 46. Köyde Kalma Nedenleri
Grup Köyde kalmanızın nedeni nedir? Toplam
Şehirde iş Bulmak zor Şehirde hayat pahalı Köyde geçimim kolay Köye alışkın olmak Kontrol
grubu Erkek Sayı 15 32 35 18 100
% 7,5% 16,0% 17,5% 9,0% 50,0%
Kadın Sayı 15 22 30 33 100
% 7,5% 11,0% 15,0% 16,5% 50,0%
Toplam Sayı 30 54 65 51 200
% 15,0% 27,0% 35,0% 23,0% 100,0%
Esas grup Erkek Sayı 12 29 42 17 100
% 6,0% 14,5% 21,0% 8,5% 50,0%
Kadın Sayı 20 32 29 19 100
% 10,0% 16,0% 14,5% 9,5% 50,0%
Toplam Sayı 32 61 71 36 200
% 16,0% 32,0% 31,0% 20,0% 100,0%
Katılımcılara köyde kalma nedenleri sorulduğunda TKV’nin proje uygulamadığı köylerde (kontrol grubu) %15 oranında şehirde iş bulmak zor, %27 oranında şehirde hayat pahalı, %32.5 oranında köyde geçimim kolay, %25.5 oranında köye alışık olmaktan dolayı cevapları alınmıştır. Esas grupta ise %16 oranında şehirde iş bulmak zor, %30.5 oranında şehirde hayat pahalı, %35.5 oranında köyde geçimim kolay, % 18 oranında köye alışık olmaktan dolayı cevapları alınmıştır (Tablo 46). Grupların köyde kalmaları ile ilgili soruya alınan cevaplar, bir önceki soruda yapılan nitelikli sohbetlerde tespit edilen yorumlarlarla örtüşmektedir.
Şöyle ki, TKV’nin proje uygulamadığı köylerde (kontrol grubu) köyde geçimin daha kolay olduğunu düşünenlerin oranı, ana gruba göre %4 daha fazladır. Aynı şekilde TKV’nin proje uygulamadığı köylerde (kontrol grubu), köye alışkın olma oranının, esas gruptan yüksek olduğu ve dolayısıyla şehre uyum sağlama güçlüğünün fazla olacağının daha fazla hissedilmekte olduğu, nedenle göç eğiliminin ana gruba göre daha düşük çıkmasının nedeninin, bu gruptaki bu tür kaygılardan kaynaklanabileceği düşünülmektedir.