Araştırma Kahramanmaraş’ta bulunan tekstil sanayi işletmelerinde bulunan ve stratejik işbirliği yapan işletmelerin yöneticilerine sunulan anket formu ile toplanan verilerle yapılmıştır. Araştırmaya katılmaya istekli yöneticilerden işletmeleriyle ilgili genel bilgilerin yanında araştırma kapsamında modele ilişkin maddelerde yer verilmiştir. Stratejik işbirliklerinde yapılan bilgi alışverişi farklı tür ve şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Ankette yöneticilerden elde edilen bilgilerden birisi stratejik işbirliklerinin tür ve çeşitleridir. İşletme yöneticilerinin stratejik işbirlikleri, bilgi transferi, bilgi paylaşımı ve genel performans etkileri hakkındaki görüşleri geliştirilen ölçekler yoluyla elde edilmiştir. Bulgular arasındaki ilişkiler yapısal eşitlik modelinde test edilerek belirlenen hipotezleri doğrulayıp doğrulamadığı incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar tablolaştırılmış ve raporlanmıştır. Araştırma kapsamında geliştirilen hipotezler ve temel sonuçları şu şekilde özetlenebilir:
Tablo 4.1. Araştırma Özeti
Hipotezler Sonuç Kullanılan
analiz
Açıklama
H1: İşletmeler arası işbirliği
bilgi transferini pozitif etkiler Kabul Yapısal
Eşitlik Modeli
İşletmeler arasındaki stratejik işbirliği bilgi transferi faaliyetlerini pozitif yönde etkilemektedir.
H2: İşletmeler arası işbirliği bilgi paylaşımını pozitif yönde etkiler
Kabul Yapısal
Eşitlik Modeli
İşletmeler arasındaki stratejik
işbirlikleri bilgi paylaşımını olumlu yönde etkilemektedir
H3: İşletmeler arası işbirliği
işletme performansını pozitif
yönde etkiler
Kabul Yapısal
Eşitlik Modeli
İşletmeler arasındaki stratejik işbirliği genel performansa olumlu katkıda bulunmaktadır
H4: Bilgi transferi bilgi
paylaşımını pozitif yönde etkiler Kabul
Yapısal Eşitlik Modeli
Bilgi transferi bilgi paylaşımının
artmasına yardımcı olmaktadır H5: Bilgi paylaşımı İşletme
performansını pozitif yönde
etkiler
Kabul Yapısal
Eşitlik Modeli
Bilgi paylaşımı genel işletme
performansını olumlu yönde
etkilenmektedir.
H6. Bilgi transferi işletme
performansını pozitif etkiler Kabul Yapısal
Eşitlik Modeli
Bilgi transferi genel işletme
performansını olumlu yönde
geliştirmektedir.
Stratejik işbirliği, iki veya daha fazla işletmenin kaynak, bilgi ve yeteneklerini her iki tarafın rekabet pozisyonunu arttırabilmek amacıyla bağlantı kurarak anlaşma yapmalarını ifade etmektedir. Şirketler kuruluş amaçlarını gerçekleştirebilmek ya da hedeflerin başarılması için ortak faaliyetler gerçekleştirirler. Bu anlaşmalar genellikle uzun dönemli ve karşılıklı fayda sağlayacak pozisyonları kapsar. Stratejik işbirliğinin birçok ve önemli sonucunun olmasına karşın araştırma kapsamında bilgi transferi ve bilgi paylaşımları üzerindeki etkileri ele alınmıştır. Yapılan bir işbirliği sonucunda şirketler arasında en önemli değiş tokuş bilgi üzerinde gerçekleşmektedir. Öncelikle yazılı ve sembollerle ifade edilebilen enformasyon akışı sağlanır. Bu bilgiden daha önemlisi ve transferinin oldukça güç olduğu diğer bilgi ise know-how’dur. Gerek doğrudan gerekse dolaylı olarak bilgilerin aktarılması işletmeler arasında olması gereken bazı şartlara bağlı olarak daha etkin sonuçlar verebilir. Örgüt iklimi, uzaklık ve kültür gibi etkenler bilgi transferini olumlu ya da olumsuz yönde etkileyecektir. Çalışmada literatürde yer alan bulgulardan hareketle bilgi transferi üzerinde stratejik işbirliğinin etkisi vardır savı kurgulanmıştır. Bu araştırmada “bilgi transferi üzerinde stratejik işbirliklerinin olumlu katkısı vardır”, hipotezi istatistiksel olarak anlamlı bulunarak kabul edilmiştir.
Bilgi, günlük işlerin yapımında ortaya çıkabilen, taşınması ve aktarılmasında zorluk olmayan ve çoğunlukla kendiliğinden gerçekleşen açık bilgilerin yanında, uzun yıllar tecrübe ya da yetenekler sonucunda oluşan ve çoğunlukla işletmenin yazılı olmayan hafızasında kayıtlı bilgilerden oluşan ve transferinin hayli zor olduğu gizli bilgilerden oluşur. İnsanların bilgiyi saklamak ve başkalarının bilgisinden şüphelenmek eğilimi vardır. Bireyler genelde kendilerine ait bilgilerinin değerli olduklarını düşünüp başkalarıyla paylaşmak istemeyebilir veya kendi işi ile ilgili başkalarının bilgisini kullanarak riske girmek istemeyebilir. Bu şüphe ve korkular belirlenen amaçlara ulaşmada engeller olarak karşımıza çıkabilir. Şirket yöneticileri çalışanlarını isteklendirmeli, bilgiyi paylaşmak için geliştirilecek yöntemlerle bilginin çoğalmasına yardımcı olmalıdır.
Stratejik işbirlikleri yoluyla gelen açık bilgiler çalışanların içsel bilgi ve tecrübeleriyle bir araya gelerek yeni bilgilerin oluşmasına yardım edebileceği gibi işletmelerin başarısını da arttıracaktır. Üstelik bu yolla gizli bilgilerin herkesin kullanımına açılabileceği bir ortam oluşabilecektir. Stratejik işbirliği ile bilgi transferi arasında olumlu bir ilişki söz konusudur. Aynı zamanda stratejik işbirliği, bilgi paylaşımını pozitif yönde etkileyen bir unsurdur. Araştırmada elde edilen bulgulardan bir diğeri de budur. İstatistiksel olarak stratejik işbirliği bilgi paylaşımını pozitif yönde etkilemektedir.
Stratejik işbirliğine birçok açıdan yaklaşılabilir: Ekonomik, kültürel, maliyet, bilgi, strateji, yeni ürün ve hizmetler vb., bunlardan sadece bazılarıdır. Stratejik işbirliğine hangi açıdan yaklaşırsak yaklaşalım günümüz üretim ve pazarlama dünyasında, işbirliklerine gitmeden, her konuda iyi olmak ve en iyiyi, en kaliteliyi ve en ucuzu işletmenin kendisinin üretmesi mümkün gözükmemektedir. Temelde stratejik işbirliği her iki işletmeye katkıları olan bir süreçtir. Bu işbirliğinden beklenen ve umulan şey işletmelerin üretim süreçlerine katkı sağlaması ve performansın da artmasıdır. En basit ifadesiyle performans ise bir bireyin, grubun ya da örgütlenmiş bir sistemin iş yapma düzeyidir. Stratejik işbirlikleriyle bu düzeyin arttırılması hedeflenmektedir. Bir işletmenin genel performansının ölçümünden, çalışan performansına, rekabet edilebilirlik düzeyinden müşteri tatminine kadar çok değişik alanlarda performans ölçümlemesi yapılabilir. Performans göstergeleri şirketin uluslar arası değerini ve kredibilitesini etkileyebilecek bir unsurdur. Bu
açılardan yaklaşıldığında yapılan araştırma için, işletmelerin stratejik işbirlikleriyle genel performans düzeylerinin arttığına ilişkin bir hipotez geliştirilmiştir. Her ne kadar performansı arttıran tek bir unsur olmasa da stratejik işbirliklerinin de etkisi olabileceği tezi yöneticilerden alınan bilgiler ışığında modelde yerine konmuş, yapılan analiz sonucunda doğrulanmıştır. Araştırmada kurgulanan bilgi transferi ve bilgi paylaşımının genel performans üzerinde etkisi vardır, hipotezleri de aynı modelde test edilmiş ve doğrulanmıştır. Araştırma için geliştirilen tüm hipotezler istatistikî olarak anlamlıdır. Stratejik işbirliğinin bilgi transferi, bilgi paylaşımı ve genel performans üzerinde olumlu etkisi bulunmaktadır. Aynı şekilde bilgi transferi ile bilgi paylaşımı ve genel performans üzerinde pozitif yönlü bir etkiden bahsedilebilir. Araştırmada ayrıca bilgi paylaşımının da genel performans üzerinde olumlu katkısı bulunduğuna ilişkin sonuçlara erişilmiştir.
Sonuç olarak araştırmanın temel sorunsalı olan, “İşletmeler arası işbirliği bilgi transferini arttırarak işletme performansını olumlu yönde etkiler”, hipotezi kabul edilmiştir.