Ankete Katılan Yöneticilerin Ölçek Değerlendirmeleri

Bilgi transferi bir işletmeye ait spesifik bir bilginin kopyalanarak bir başka işletmeye rekabet avantajı sağlamak amacıyla aktarılması olarak tanımlanmıştır. Bilgi transferi, deneyimleri olan bir birimin başka bir birimi etkilemesi sürecidir. Literatürde bilgi paylaşımı faaliyetinin etkinliğini ölçmek amacıyla geliştirilen ölçek

anket maddelerini değerlendirmeye istekli yöneticilere sunulmuş ve elde edilen bilgiler tabloda aktarılmıştır.

Tablo 3.8. Bilgi Transferi Ölçeğine Verilen Cevaplar

Bilgi transferi Ort. Std. Sap.

İşbirliği yaptığımız işletmeler bizimle bilgi paylaşmada isteklidir 3,92 0,891 İşbirliği yaptığımız işletmeler kendi çalışmalarını gizleme ihtiyacı

duymazlar 3,37 1,191

İşletmemiz diğer işletmelerle özgürce tartışabilmektedir 3,90 0,892 Bizim konumumuzdaki işletmelerin faaliyetleri kolayca

gözlemlenebilmektedir. 3,69 0,959

Bizim konumumuzdaki işletmeler yöneticilerimize bilgi

sağlamaktadır 3,87 0,906

Notlar: (i) n=455; (ii) Ölçekte 1 = Tamamen katılmıyorum ve 5 =Tamamen katılıyorum anlamındadır.

Katılımcılardan “İşbirliği yaptığımız işletmeler bizimle bilgi paylaşmada isteklidir”, “İşbirliği yaptığımız işletmeler kendi çalışmalarını gizleme ihtiyacı duymazlar”, “İşletmemiz diğer işletmelerle özgürce tartışabilmektedir”, “Bizim konumumuzdaki işletmelerin faaliyetleri kolayca gözlemlenebilmektedir” ve “Bizim konumumuzdaki işletmeler yöneticilerimize bilgi sağlamaktadır” maddelerini değerlendirmeleri istenmiştir.

Bilgi transferinin etkinliğini tespit edebilmek amacıyla yöneltilen maddeleri katılımcıların işletmelerindeki uygulamaları göz önünde bulundurarak “1= Tamamen katılmıyorum”, “2= Katılmıyorum”, “3= Kararsızım”, “4= Katılıyorum” ve “5= Tamamen katılıyorum” ölçeklerinden kendilerine uygun olanlarını işaretlemeleri istenmiştir.

Genel olarak değerlendirildiğinde anketi değerlendiren yöneticilerin işletmelerinde bilgi transferine ilişkin maddelere katıldıkları gözlemlenmektedir (Bilgi transferi Ort.=3,75). Bununla birlikte her madde tek tek ele alındığında en çok katılıma sahip maddenin “İşbirliği yaptığımız işletmeler bizimle bilgi paylaşmada isteklidir” (Ort.=3,92) olduğu görülmektedir. Bu maddeyi “İşletmemiz diğer işletmelerle özgürce tartışabilmektedir” maddesi takip etmektedir (Ort.=3,90). En düşük katılımlı madde ise “İşbirliği yaptığımız işletmeler kendi çalışmalarını gizleme ihtiyacı duymazlar” (Ort.=3,37) olmuştur.

Tablo 3.9 işletmelerin gelişen ve değişen rekabet ortamında daha başarılı olabilmek adına yapılan işbirliği ve düzeyini bilimsel açıdan tespit edebilmek ve geçerliliğini belirlemek amacıyla düzenlenen maddelerden oluşmaktadır. Bu maddelerin Cronbach alpha değeri beklendiği gibi 0.80’in üzerinde çıkarak iç geçerliliğinin yüksek olduğu sonucunu doğurmuştur. Stratejik işbirliği birçok amaçla gerçekleştirilebilir. Bu amaçlardan bazılarının yöneticiler tarafından değerlendirilmesinden oluşan maddelere verilen yanıtlar genel olarak değerlendirildiğinde (Ort.=3,62) verilen yanıtlar işletmeler açısından stratejik işbirliğinin işletmenin yararına olduğu, stratejik işbirliği yoluyla işletme açısından önemli bir gelişme yaşandığı sonucuna varılmaktadır.

Tablo 3.9. Stratejik İşbirlikleri

Stratejik İşbirliği Ort. Std. Sap.

Maliyetleri azaltma/ Sektörün en ucuz ve en çok üreteni olma

(Ölçek ekonomisi oluşturabilme) 3,85 0,876

Aynı sektörde bir pazara erişim sağlama 3,76 0,848

Farklı bir sektörde bir pazara erişim sağlama 3,37 1,182

Yeni teknolojiler geliştirebilme 3,68 1,089

Rekabeti engelleme 3,19 1,108

Hükümet beklentilerini karşılayabilme 3,46 1,087

Yeni beceriler geliştirebilme 3,75 1,009

Riskleri azaltabilme 3,90 0,927

Notlar: (i) n=455; (ii) Ölçekte 1 = Tamamen önemsiz bir gelişme yaşandı ve 5 = Çok

önemli bir gelişme yaşandı anlamındadır.

İşletme yetkililerinin vermiş olduğu bilgiler göz önünde bulundurulduğunda stratejik işbirliklerinde en çok skoru “Riskleri azaltabilme” maddesi almıştır (Ort.=3,90). Bu maddede sadece 6 yönetici tamamen önemsiz bir gelişme yaşandığını iddia etse de katılımcıların yarısından fazlası (%66,6) işletmelerinde stratejik işbirliği yoluyla önemli ve çok önemli gelişmeler yaşandığını beyan etmişlerdir. Stratejik işbirliğine ilişkin değerlendirmelerde ikinci en çok puanı alan madde ise “Maliyetleri azaltma/ Sektörün en ucuz ve en çok üreteni olma (Ölçek ekonomisi oluşturabilme)” olmuştur. Maliyetleri azaltarak kâr marjını arttırmak ve ölçek ekonomisine ulaşmak Micheal Porter’in stratejilerinden birisidir ve hala Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerdeki işletmelerin başarmaya çalıştığı bir hedeftir.

Ancak bu stratejinin uzun vadede başarı şansı hayli güçtür. Buna rağmen anketin yapıldığı sektör yöneticileri stratejik işbirlikleri yapmalarının ikinci en önemli sebebini bu madde olarak beyan etmişlerdir. Bu maddeye riskleri azaltma maddesinde olduğu gibi katılımcılardan yarısından fazlası (%61,5) stratejik işbirliği yoluyla maliyetlerinde azalma olduğunu ve sektörde ucuz ürün ve hizmet ürettiklerini beyan etmişlerdir.

Anket çalışmasında karşımıza çıkan bir başka bulgu ise stratejik işbirliğinde yöneticilerin rekabeti engelleme seçeneğinin diğer maddelere nazaran daha düşük öncelik olduğunu beyan etmeleridir. Bu seçenekte katılımcıların %24,6’sı önemsiz bir gelişme ya da çok az bir gelişmenin varlığından bahsetmişlerdir. Katılımcıların %36,3’ü stratejik işbirliği yoluyla normal bir gelişme yaşandığını, %23,8’i önemli bir gelişme ve nihayet %15,4’ü ise çok önemli bir gelişme yaşandığını bildirmişlerdir.

Bilgi paylaşımı; bilginin, kişi grup ya da işletmeler arasında aktarılması ya da yayılması aktivitesidir ve yöneticiler tarafından işletmelerinde diğer ölçeklere göre daha yüksek düzeyde yapıldığı vurgulanmıştır. Bilgi transferi faaliyeti stratejik işbirliğiyle doğrudan ilişkiliyken, bilgi paylaşımı olmadan işletmenin amaçlarına ulaşması beklenemez. Bilgi transferi yoluyla elde edilen bilgi dış bilgi olarak tanımlanırsa, işletmenin bilgi paylaşımı yoluyla bu bilgiyi öğütmesi, özümsemesi ve işletmenin bilgi kanallarına tamamen aktarması gerekmektedir. Bilgi paylaşımın işletmelerde uygulanma düzeyini tespit edebilmek amacıyla 8 sorudan oluşan bir ölçek katılımcılara yöneltilerek değerlendirmeleri öğrenilmeye çalışılmıştır. Yöneticilerden bu maddeleri işletmelerindeki uygulamaları göz önünde bulundurarak “1= Tamamen katılmıyorum”, “2= Katılmıyorum”, “3= Kararsızım”, “4= Katılıyorum” ve “5= Tamamen katılıyorum” seçeneklerinden kendilerine uygun olanını işaretlemeleri istenmiştir. Bilgi paylaşımı yöneticilerin değerlendirmelerine göre işletmelerinde uygulanmaktadır (Ort.=4,34).

Tablo 3.10. Bilgi Paylaşımı

Bilgi Paylaşımı Ort. Std. Sap.

İş arkadaşlarımın iş ile ilgili bilgilerinden tam olarak haberdar

olmak isterim 4,42 0,793

İş ile ilgili konularda kesin bir bilgiye ihtiyacım olduğunda iş

arkadaşlarıma sorarım 4,39 0,804

Üzerinde çalıştığım konu hakkında bu işletmedeki iş arkadaşlarıma

düzenli bilgi veririm 4,28 0,841

İş ile ilgili yeni bir şey öğrendiğimde, iş arkadaşlarımın da

öğrenmesini sağlarım 4,39 0,793

İş ile ilgili edindiğim bilgileri iş arkadaşlarımla paylaşırım 4,39 0,799 İş ile ilgili özel beceri edinmek istediğimde, iş arkadaşlarıma kendi

becerileri hakkında sorular sorarım 4,29 0,819

Çalıştığım konulara ilişkin iş arkadaşlarımın ilgi ve alakaları o

kununun önemli görüldüğü düşüncesini oluşturur 4,12 0,877 Konusunda iyi olan iş arkadaşlarıma o kunuyu öğrenmek adına

sorular sorarım 4,45 0,747

Notlar: (i) n=485; (ii) Ölçekte 1 = Tamamen katılmıyorum ve 5 =Tamamen katılıyorum anlamındadır.

Madde bazlı yapılan değerlendirmeler göstermiştir ki “İş ile ilgili edindiğim bilgileri iş arkadaşlarımla paylaşırım” maddesi en yüksek katılıma erişen maddedir. Bu maddeye katılımcıların sadece %2,5’i katılmıyorum ya da tamamen katılmıyorum seçeneğini işaretlerken; %89,6’sı maddeye katıldıklarını ya da tamamen katıldıklarını beyan etmişlerdir. Bu işletmelerdeki çalışanların işte elde ettiği bilgileri gizli bilgiye dönüştürmeyerek açık bilgi halinde diğer arkadaşlarına da aktardıkları görülmektedir.

“Konusunda iyi olan iş arkadaşlarıma o konuyu öğrenmek adına sorular sorarım” maddesi yöneticilerin değerlendirmelerine göre 4,45 ortalamayla birinci sırada yer almaktadır. Burada görüldüğü kadarıyla işletme yetkilileri kendi öğrendiği bilgileri saklama konusunda çaba göstermezken, diğer arkadaşlarından da bunu beklemekte onlarında elde ettiği bilgileri kendilerine aktarmasını beklemektedir. Her iki seçenekte de katılımcıların önemli bir bölümü maddeler katılmakta ya da tamamen katılmaktadır.

Tablo 3.11. İşletmenin Genel Performans Değerlendirmesi

Performans Ort. Std. Sap.

Son dönemlerde genel olarak işletmemizin performansında artışlar

yaşandı. 4,11 0,806

Son dönemlerde genel olarak işletmemize gelen kusurlu mal sayısı

azaldı 3,82 1,017

Son dönemlerde işletmemizin zamanında teslimat oranı arttı 4,07 0,873 Son dönemlerde işletmemizdea zamanında bitirilen iş oranı arttı 4,02 0,866 Son dönemlerde genel olarak işletmemizde verilen görevleri yerine

getirme süresi kısaldı. 3,91 0,947

Son dönemlerde genel olarak işletmemize bağlı tedarikçilerin

ihtiyaçlarının karşılanma oranı arttı. 3,93 0,919

Son dönemlerde genel olarak işletmemizin ürün maliyetlerinde

azalma yaşandı. 3,56 1,105

Son dönemlerde genel olarak işletmemizde yeni ürün tasarımında

artış oldu. 3,89 1,040

Son dönemlerde genel olarak işletmemizde süreçlerde ve/veya yeni

ürünler için kullanılan teknolojide iyileşmeler yaşandı. 3,99 0,939

Notlar: (i) n=475; (ii) Ölçekte 1 = Tamamen katılmıyorum ve 5 =Tamamen katılıyorum anlamındadır.

Modelde elde edilecek temel sonuç stratejik işbirliği, bilgi transferi ve bilgi paylaşımının birbirini etkileyerek işletmenin genel performansını olumlu yönde etkilediği yönündedir. Bu amaçla işletmenin genel performansını değerlendirmek amacıyla bir dizi maddeye yer verilmiş katılımcılardan “1= Tamamen katılmıyorum”, “2= Katılmıyorum”, “3= Kararsızım”, “4= Katılıyorum” ve “5= Tamamen katılıyorum” seçeneklerinden kendilerine uygun olanını işaretlemeleri istenmiştir. Maddelerin tamamının ortalaması 3.92’yi bularak işletmelerin performansında bir iyileşme olduğu kanaatine ulaşılmaktadır.

İşletmelerin performansındaki gelişmenin tek nedeninin stratejik işbirliği, bilgi transferi ya da bilgi paylaşımı olduğu iddia edilemez. Ancak bu ölçeklerin literatürde performans üzerinde olumlu etkilerinin olduğu belirtilmektedir.

İşletme yöneticileri son dönemlerde en çok işletmelerinin zamanında teslimat konusunda performanslarının arttığını beyan etmişlerdir. Öyle ki bu maddeye katılanların ve tamamen katılanların oranı %78,2 olmuştur. İşletmelerinde son dönemde zamanında teslimat konusunda performans artışı olmadığını beyan

edenlerin oranı ise sadece %5,1 düzeyinde kalmıştır. Zamanında teslimat özellikle müşteri tatmininde önemli bir katkı sağlamaktadır.

İşletmelerin maliyetlerini azaltma istek ve beklentileri stratejik işbirliklerinde de karşımıza çıkmıştı. Buradaki tablodan şu sonuç çıkarılabilir. İşletmelerin bu beklentileri performanslarına diğer performans göstergelerine nazaran daha az yansımıştır. Tüm performans maddeleri içerisinde 3,56 aritmetik ortalamasıyla en düşük katılım düzeyine erişilmiştir. Beklentinin karşılığı performans olarak ortaya çıkmamıştır. Bununla birlikte yöneticilerin %56’sı genel olarak işletmelerinde ürün maliyetlerinde bir azalma olduklarını beyan etmişlerdir. Yöneticilerin %5,9’u maliyette hiç azalma olmadığını bildirirken, %10,6’sı ise maliyette azalma olmadığını bildirmişlerdir.