Araştırmamızın annelerle ilgili örneklemi 514 kişiden oluşmaktadır. Anket formları 950 adet olarak evrene yöneltilmiştir. Bu anket formlarından 540’a yakını tarafımıza geri dönmüş, bütün anketler teker teker incelenerek tutarlı doldurulup doldurulmadığı, eksik olup olmadığı kontrol edilmiş, usulüne uygun doldurulmayan, yarım kalmış 26 adet anket formu değerlendirmeye tabi tutulmamıştır. Toplamda 514 adet geçerli anket verisi sisteme girilmiştir.
Annelerle ilgili soruların yer aldığı anketlerin yaklaşık 5’te 3’lük kısmı, kolay ve hızlı bir şekilde uygulanırken, kalan 5’te 2’lik kısmın uygulandığı dönemde, 15 Temmuz 2016 tarihinde yaşanan darbe kalkışması ve sonrasında ülke genelinde yaşanan süreçler, annelerin ankete katılım motivasyonunu kısmen de olsa etkilemiş, kimi anneler isim yazılmaması gerektiğini sözel olarak da sorup teyit aldıktan sonra anketi yapmışlar; kimi anneler de yarısına kadar geldikleri anket metnini doldurmaktan vazgeçmişlerdir. Sayısı 5’i geçmeyen bu şekilde ki vazgeçişlerde, şahit olduğumuz kadarıyla, annelerin daha öncesinde “dini hayatlarıyla ilgili” bir anket uygulamasına katılmayışları da etkili olabilmiştir. Bununla birlikte annelerin birçoğu anket sonrasında teşekkürlerini yazılı ve sözel olarak bildirmiş; benzer çalışmaların artarak devam etmesi temennisinde bulunmuşlardır.
Çalışan anneler için örneklem aldığımız Devlet kurumlarından -devlet hastanesi dışında- çalışan annelere anketi uygulama sürecinde olumsuz bir uygulama ve engelleme ile karşılaşılmamıştır. Devlet hastanesinde anket uygulama sürecinde kurumun resmi prosedürleri, Valilik iznine rağmen aşılamamıştır. Kurumca ileri
sürülen “anketin etik kurul izninin olmaması” şeklindeki gerekçesi tarafımıza yazılı ve sözlü olarak beyan edilmiştir. Bu eksiklik kurumda çalışan, tanıdık kişilerin özel gayretleri ve özel hastanelerdeki sağlık çalışanı annelerin de eklenmesiyle kısmen de olsa giderilmiştir. Diğer taraftan öğrencilere anket için gittiğimiz okullarda çalışan öğretmen ve hizmetli annelere de anketimiz başarıyla uygulanmıştır. Organize sanayi bölgesinde fabrikada çalışan annelere de çalışma ve mola saatlerinin katılığı yüzünden anket uygulaması hiç kolay olmamıştır. İşçilerin yemek saatleri yarım saatlik bir araya sığdırıldığı için anket uygulanması hiç mümkün olamamıştır. Hijyen koşulları gereği imalathaneye alınmamız mümkün olmamış; makinaların durmaması için üç vardiya şeklinde çalışan anneleri ancak vardiya değişimlerinde 15 dakikalık bir zaman diliminde görebilme imkânımız olmuştur. Bu dar zaman diliminde annelerin yorgunluğunun üzerine bir de anket uygulamak söz konusu olamayacağı için, anketlerin eve gitmesi ve geri dönmemesi sorunuyla karşılaşılmıştır. Eve götürülen 186 anket formundan 8 tanesi geri gelebilmiştir. İş disiplini açısından, işini ciddiye alan fabrikalarda verdiğimiz anket formları hemen hemen eksiksiz toplanıp değerlendirmeye alınmıştır.
Çalışmayan annelere anket uygulanmasına gelince örneklemin evreni temsil etmesi ve heterojen olması için birçok farklı yöntemle annelere ulaşılmaya çalışıldı. Sürücü kursları, kadınların gün toplantıları, öğrencilerin anne, akraba ve komşuları, halk eğitim ve Kur’an kursunda eğitim gören kursiyerler üzerinden anketimizi uygulamaya çalıştık. Çeşitli STK ve sendika üyelerinin eşlerine ve kamuya açık yapılan toplantı ve merasimlerdeki annelere de anketimizi uygulamak suretiyle alınan örneklemin farklı sosyo-ekonomik çevrelerden olmasına dikkat edildi. Çalışmayan annelere anket uygulamamızın, çalışan annelerden daha zor ve uzun sürdüğünü de belirtmeliyiz. Çalışan annelerin çalışma ortamlarının, kamuya açık özellikte olması, mesai saatleri içinde uygun olan bir zaman diliminde anket uygulamamızı kolaylaştıran bir unsur olurken; çalışmayan ev hanımı annelere ulaşma ve anketi uygulama süreci maalesef aynı kolaylıkta olamamıştır. Özellikle son günlerde artan hırsızlık ve dolandırıcılık olaylarına karşı halkın tedbir ve teyakkuz halinin üst düzeye çıkması, münferit olarak evlere gidip ev hanımı annelere anket uygulamamızın önüne set çekmiştir. Yukarıda da bahsedildiği gibi bu durum ancak farklı mahallelerde bizi
ve kurumsal kimliğimizi tanıyan kişilere anketlerimizi yaptırmak suretiyle aşılmaya çalışılmıştır. Anket metninin uzunluğu da ( üç sayfa) anketi kamuya açık yerlerdeki annelere ayaküstü uygulama noktasında bir dezavantaj olmuştur. Anket için ikna ettiğimiz anneler, anketin uzunluğunu görünce yılgınlığa düşerek vazgeçtikleri, yarıda bıraktıkları da olmuştur. Annelere anket uygulama süresi yaklaşık on bir ayı bulmuş; 15 Mayıs 2016 ile 10 Nisan 2017 tarihleri arasında uygulanmıştır.
Öğrenciler için hazırlanan anketler önceden belirlenmiş olan okullara gidilerek 4. 5. 6. 7. ve 8. sınıflardan uygun olanlara anket uygulanmıştır. Sınıflar arası dengenin gözetilmesi ve dengesiz dağılımın önüne geçmek için, okul yönetimine anket uygulamak istediğimiz sınıfın, kaçıncı sınıf olduğu söylenip müsait olan şubelerde anket uygulaması yapılmıştır. Anket uygulama sürecinde idarecilerden, öğretmenlerden ve öğrencilerden herhangi bir zorlukla karşılaşılmamış; bazı öğrencilerin “neden hep dini sorular yer aldığı” şeklindeki tepki ve soruları gerekli açıklamalarla cevaplanmıştır. Genelde öğrencilerin sorduğu diğer bir soru da “neden hep annemizle ilgili sorular var” şeklinde olmuştur. Bu tür sorulara araştırmanın içeriğinden kısaca bahsedilerek, tatmin edici cevaplar verilmeye çalışılmıştır. Çocuklara yönelik anketin uygulanmasında herhangi bir yardımcı ve anketör kullanılmamıştır. Anketin uygulanmasında bizzat yer aldığımız için, anket içindeki soruları, çocukların anlayabileceği açıklıkta anlatma imkânı bulunmuştur. Bu sayede anket katılımı artmış ve geçersiz anket sayısı neredeyse yok denecek seviyeye indirilmiştir. Toplam 966 öğrenci içinde geçersiz anket sayısı 11 de kalarak 955 geçerli anket metni veri olarak SPSS programına girilmiştir. Anket uygulama süresi 8. sınıflarda ortalama 15 dakika olurken, bu süre 7. sınıflarda 20, 6. sınıflarda 25, 5. sınıflarda 30, 4. sınıflarda ise 35 dakikaya kadar çıkabilmiştir. Sınıf seviyesi düştükçe öğrencilerin soruları anlama ve cevaplama süresi artmıştır. Özellikle 4. sınıflarda sınıf öğretmenlerinin çocuklara rehberliği, anketlerin tam ve anlaşılarak doldurulmasında etkili olmuştur. Öğrencilere anket uygulaması 15 Mayıs 2016 ve 11 Haziran 2016 tarihleri arasında, 26 gün gibi kısa bir sürede uygulanabilmiştir.
14. Anket Verilerinin Girilmesi ve Yorumlanmasında Kullanılan